Ang pamamayagpag ng mega-kroni na si Enrique Razon, Jr.

,

Pinaboran ni Rodrigo Duterte ang oligarkong si Enrique Razon, Jr. sa plano niyang magtayo ng isang “mega vaccine center” o dambuhalang pasilidad ng pagbabakuna sa pampublikong lupa sa Parañaque nitong Mayo. Sasaklawin ng proyekto ang 10 sa 15-ektaryang lupa na pinamamahalaan ng Nayong Pilipino Foundation (NPF). Ang lupang ito ay isa sa natitirang di sementadong lugar sa Metro Manila at tinubuan na ng mga kahoy at matataas na damo.

Nagkukumahog si Razon na itayo ang naturang pasilidad bago dumating ang 20 milyong dosis na binili niyang bakuna mula sa Moderna. Layunin niyang tipunin ang 10,000 hanggang 12,000 katao kada araw sa vaccine center sa baluktot na katwirang pabibilisin nito ang pag-abot sa “herd immunity” (o di na magkakahawaan) sa Metro Manila.

Ipinagpipilitan nina Duterte at Razon ang proyekto sa kabila ng malawak na pagtutol ng maraming grupo. Anang mga grupo, hindi kailangan ng “mega center” na magtitipon ng napakaraming tao na bulnerableng magkahawaan dahil mayroon namang maraming malalawak na lugar at bukas na espasyo na maaaring gamitin para rito. Mas maige rin, ayon sa mga nasa sektor pangkalusugan, na gamitin ang pondo para kumpunihin at palakasin ang mga barangay health center para magamit di lamang sa pagbabakuna kundi para sa iba pang serbisyong medikal.

Ang mega vaccine center ay pinakahuli lamang sa mga pabor na nakuha ng negosyanteng si Razon sa ilalim ni Duterte. Noon lamang Abril, tuluyan nang napasakamay ni Razon ang kontrol sa Manila Water Company, isa sa mga dambuhalang kumpanya sa tubig sa Metro Manila na pagmamay-ari ng pamilyang Zobel-Ayala. Ito ay matapos ang ilang taon nang pambabanta ni Duterte na “kontrolin” ang naturang kumpanya at pambabraso sa mga Ayala para isalang sa “renegosasyon” ang kontrata nito sa gubyerno. Sa kahuli-hulihan, napwersa ang mga Ayala na ibigay kay Razon ang 51% kontrol ng kumpanya, kahit pa 25% lamang ng mga sapi nito ang aktwal niyang binili.

Noong 2019, inagaw ni Razon ang monopolyo sa pagsuplay ng kuryente sa isla ng Panay mula sa Panay Electric Co. (PECO) matapos tumanggi ang Kongreso na i-renew ang prangkisa ng kumpanya. Sa halip, binigyan ng bagong prangkisa ang kumpanya sa enerhiyang More Power at iginawad kay Razon ang ari-arian ng PECO sa loob lamang ng dalawang buwan.

Bago nito, magkasunod na iginawad ni Duterte sa mga kumpanya ni Razon ang Wawa Dam Project sa Rizal at ang Chico Hydropower Project sa Tabuk, Kalinga. Parehong kasosyo ni Razon sa mga proyektong ito ang mga negosyong Chinese, gamit ang utang, tauhan at kagamitan mula sa China.

Monopolyong kontrol sa mga piyer

Si Razon ang ikalawang pinakamayamang Pilipino sa listahan ng Forbes Magazine ng mga bilyunaryo sa mundo ngayong taon. Tulad ng ibang bilyunaryo, lumaki ang kanyang yaman sa panahon ng pandemya—mula $3.4 bilyon noong 2019 tungo sa kasalukuyan nitong halaga na $5.1 bilyon o may 47% pagtaas.

Hawak niya ang International Container Terminal Services Inc. (ICTSI) na nagpapatakbo sa Manila South Harbor Port at may monopolyo sa pagpasok at paglabas ng lahat ng mga container sa Pilipinas. Noong 2017, binili ng ICTSI ang lokal na operasyon ng Manila North Harbour Port mula sa Petron Corporation. Ang ICTSI ay nangungunang kumpanya na namamahala ng mga piyer sa bansa. Nangangasiwa ito ng mga container o malalaking kahong metal na lalagyan ng mga produktong kalakal na dumadaan sa dagat.

Dagdag sa dalawang mayor na piyer, kontrolado ng ICTSI ang malalaking piyer sa Laguna, Batangas, Zambales (Subic), Cavite, Misamis Oriental, Davao, Tagum at Gen. Santos City. May mga operasyon din si Razon sa di bababa sa 23 piyer sa 18 bansa.

Liban sa mga piyer, may mga kumpanya si Razon sa konstruksyon at real estate (Prime Metroline Infrastructure Holdings Corp.), pasugalan (Bloomsberry Resorts Corp.), mina (Apex Mining), tubig (Prime Water Metroline Holdings Inc), enerhiya (Prime Metro Power Holdings Corporation), kuryente (More Electric and Power Corp.) at pamumuhunan (CLSA Exchange Capital Inc.).

Yumaman sa kroniyismo

Tulad ng maraming burgesyang kumprador, lumobo ang yaman ni Razon bunga ng kroniyismo. Pinakamabilis ang paglawak ng ICTSI sa panahon ng rehimen ni Gloria Arroyo dahil sa malapit na pagkakaibigan ni Razon sa asawa ng dating pangulo na si Mike Arroyo.

Binigyan siya ni Arroyo ng kapakipakinabang na mga kontrata sa imprastruktura sa loob at labas ng bansa. Si Arroyo ang unang naggawad sa kanya ng reklamadong lupa ng NPF kung saan nakatayo ngayon ang Solaire Resort. Ginarantiyahan ng estado ang utang ng kanyang mga kumpanya.

Sa panahon ni Arroyo, naging instrumento si Razon sa pagbili ng State Grid Corp. of China sa National Transmission Corp. Si Razon din ang nagsilbing “dummy” o tau-tauhan sa kumpanyang magiging kasosyo sana ng kumpanyang Chinese na ZTE sa ngayo’y kilala na naunsyaming aregluhang NBN-ZTE kung saan tumanggap ng milyun-milyong suhol at kikbak si Arroyo at kanyang mga upisyal.

Kapalit nito, pinondohan ni Razon ang kandidatura ni Arroyo at kanyang mga kaalyado. Sa eleksyong 2007, nagsilbi siyang tesorero ng Team Unity ng Lakas-Kampi, ang partido ni Arroyo. Nang mabuwag ang koalisyon, naging instrumento siya sa pagtatayo ng National Unity Party. Mayroon ito ngayong 45 myembro na nakaupo sa Kongreso at bahagi ng “supermayorya” ni Duterte. Sa darating na halalang 2022, isa si Razon sa nakikitang magpopondo sa kampanya ng mga tatakbo sa pagkapresidente.

Ang pamamayagpag ng mega-kroni na si Enrique Razon, Jr.