Tubtob sa nabilin nga binulan sang upisyal nga termino ni Rodrigo Duterte, nagapadayon ang pagpabor niya sa iya nga armadong mga tinawo, labina sa Armed Forces of the Philippines (AFP). Ang permi niya nga ginkabig nga “mga suldado ko” nga ginadayaw sa masami nga pagbisita sa mga kampo, pagganyat sa ila nga magpatay kag manglugos, kag bisan sa pagprayoridad nga mabakunahan. Nagapanguna man sa mga pabor ni Duterte ang pagbusog sa ila sang kwarta kag gahum.

Bilang pangunahon nga haligi sang iya terorista nga paghari, todo ang pagpadaku kag pagpabaskog ni Duterte sa militar kag pulis. Mas o menos 400,000 ang subong nga numero sang mga suldado kag iban pang tinawo pangseguridad. Nagalab-ot lang sila sa 347,000 sang mag-umpisa si Duterte sa pagkapangulo. Subong man, ginpadaku ang numero sang mga CAFGU, nga target pa nga padamuon sang rehimen tubtob 79,000 umpisa sang 2020. Sang 2015 ara sa 56,000 lang ang numero sang mga paramilitar. Sa subong, may 190 heneral ang AFP kag 146 ang Philippine National Police (PNP).

Ang pagpadaku sa militar tulod sang desperasyon ni Duterte nga tapnaon ang armadong rebolusyon. Sang 2016, ang Philippine Army nga amo ang pinakadaku nga sanga sang AFP, nagadamo lang sang 81,000 tinawo nga natunga sa 87 batalyon pangmaniobra. Gindeploy sang Oktubre 2017 ang 88th IB bilang una sa dugang nga 20-35 batalyon nga gintarget tukuron ni Duterte. Ang 99th IB, isa sa mga pinakabag-o nga batalyon, nakaistasyon subong sa Fort Magsaysay sa Nueva Ecija.

Pondo kag mandu sang US

Nangin madali ang paghimo ni Duterte sa iya plano bangud ginasuportahan ini sang US. Halin 2016-2019, nagbaton ang rehimen sang ₱27.2-bilyong ayuda militar. Lakip diri ang ₱13.1-bilyon balor sang mga armas kag kagamitan militar. Ginahulat pa sang rehimen ang dugang nga ₱9.8-bilyon ayuda para sa tuig nga ini.

Lakip sa ginapondohan sang US ang pagtukod sang 11th ID sang 2018 nga nagasakop subong sa mga isla kag kadagatan sang Sulu kag target pun-an sang 4,500 personel. Kabahin sang dibisyon ang 1st Brigade Combat Team (BCT) sang Philippine Army nga nakabase sa istruktura kag direkta nga ginaarmasan sang US. Nagaopereyt ini bilang yunit nga kumpleto sa suporta pangkahanginan, mga kanyon, armored personnel carrier kag iban pa. Ang 11th ID kag mga BCT ginadireher sang militar sang US sa tabon sang nagkalainlain nga paghanas-militar.

Lakip man sa mga bag-o gintukod nga yunit ang Cyber Battalion sang armi para manguna sa mga pag-atake gamit ang internet.

Sandig sa pagpakig-abyan ni Duterte sa China, nakabaton man ang AFP sang mga ayuda militar halin sa China. Lakip diri ang 6,000 riple nga Norinco sang 2016. Kabahin sang ribalanay sang China sa US, todo-todo man ang pagtinguha sang China nga mag-angkon sang mabaskog nga impluwensya sa mga upisyal sang AFP para kontrahon ang kontrol diri sang US. Makita nga may ara man nga litik sa sulod sang AFP nga nagatipyok sa China, nga nagasalig sa nagausbong nga gahum sang China sa rehiyon, o indi gani mga nakabenepisyo sa kikbak sa maanomalya nga mga kontrata sang gubyerno kag napaburan sa negosyo sang mga sindikato sa droga kag ismagling.

Padya sa mga berdugo

Umpisa 2016, ginpaburan ni Duterte nga pataason ang sweldo sang iya mga suldado kag pulis. Napat-ud niya ang ila nga katampad sa doble nga pagdaku sa bulanan nga sweldo sang mga ordinaryo nga suldado tubtob sa mga heneral. Mas daku sang halos ₱6,000 ang lang-at sang basehan nga sweldo sang bag-o nga suldado (₱29,668) sa bag-ong-sulod nga mga titser sa mga pangpubliko nga eskwelahan.

Ang kadam-an sa mga bag-o nga baton nga mga nars naman nalansang gihapon sa ₱22,000-₱24,000 ang bulanan nga sweldo. Ginhimo ang pagtaas sang basehan nga sweldo para magganyat sang mas madamo nga rekrut. Sa pihak sini, wala gihapon malab-ot sang mga sanga sang AFP ang target nga numero sang rekrutment.

Nagabaton ang mga suldado kag pulis sang salalakot nga alawans kag benepisyo para sa pagkaon, panapton, pabalay kag iban pa. May separado pa nga bayad ang pag-entra sa operasyon kag pagpasakop sa armadong inaway. Mas mataas ang ila take home pay o mapauli nga sweldo bangud wala sila nagahulog sang pensyon, indi pareho sa ibang empleyado sang gubyerno.

Nagabaton sang separado nga alawans ang mga upisyal. Ang mga kapitan bulanan nga ginahatagan sang ₱7,000 samtang ₱35,000 sa pinakamataas nga ranggo nga heneral. Wala pa diri ang mga padya sa mga suldado nga ginahatagan sang kon anu-ano nga medalya, nga mahimo nagalab-ot sa ₱100,000 kada bulan. Pero ang tanan nga ini gamay nga kantidad kumparar sa mas daku nga kantidad nga padya sa mga heneral kabaylo sang katampad sa diktador. Ginabutang sila ni Duterte sa mga yabing pusisyon sa gubyerno pagkatapos magretiro. Paborito niya nga hatagan sang pusisyon ang mga heneral nga daan nadeploy sa Davao. Makita ang mga daan nga upisyal sa indi magnubo 12 pusisyon sa kabinete, maluwas pa sa mga ara sa manubo nga pusisyon.

Nagsalom sa pondo sang banwa ang mga heneral kag iban pang upisyal. Sa pagpadrino ni Duterte ginkontrol niya gilayon ang Bureau of Customs (BOC) para sa mahapos nga pagsulod sa pungsod sang iligal nga droga kag mga kontrabando. Sang mabuyagyag ang ginpalusot sang anay hepe sang BOC nga si Nicanor Faeldon nga ₱6.5-bilyon nga balor sang shabu, duha ka anay heneral man ang magkasunod nga ginbulos sa iya.

Lunsay mga anay upisyal sang militar kag pulis man ang tatlo nga magkasunod nga ginbutang sa Bureau of Corrections para makontrol ang produksyon sang mga druglord nga padayon nga nagaopereyt halin sa sulod sang bilangguan.

Sang 2017, ginapatihan nga minilyon ang ginbulsa sang kahimbon nga mga heneral ni Duterte sa maanomalya nga pagbakal sang duha ka barko de gera sa pakitang-tawo nga pagsipa sa karibal nga mga upisyal sa ngalan sang kuno gera kontra-kurapsyon kag “gera kontra-droga.”

(Ipagwa sa masunod nga isyu ang ikaduha nga bahin.)