Kaniadto pang 2021 ginaduso sa mga mamumuong Pilipino sa subsektor sa elektroniks ug elektrikal (E&E) nga ipatuman sa mga kapitalista ang mga lakang alang sa luwas nga pagtrabaho ug ihatag ang mga benepisyo nga angayan kanila. Gipanawagan nilang ibalaod ang libreng pagbakuna ug bayad sa pag-leave sa panahon sa pandemya. Sama sa lain pang sektor sa pagmanupaktura, gineklarang “esensyal” ang industriyang E&E, ug sa ingon obligadong motungha sa mga pabrika ang mga mamumuo niini bisan taliwala sa paghagurus sa bayrus.

Daku ang gisaligan sa lokal nga ekonomiya sa subsektor sa E&E. Gilangkuban niini ang bulto sa mga eksport sa nasud sa hisgutanan sa bili. Kini ang sektor nga adunay pinakadakung bahin sa gross domestic product. Kini luyo sa pasigpit ug patiurok nga padron sa paglambo niini. Dominado kini sa mga langyawng kumpanya. Kini nga sektor wala nakasumpay sa unsamang lokal nga industriya.

Dili signipikanteng kontribyutor sa kalibutanong patigayon sa E&E ang Pilipinas. Anaa sa 1% lamang ang bahin niini sa pangkalibutang industriya sa semiconductor, ang mayor nga produkto sa nasud. Ang patiurok nga padron nagsugod kaniadto pang 2007, ug wala na nakabangon sukad nga gibalhin sa kumpanyang Intel ang mga operasyon niini ngadto sa Vietnam niadtong 2009. Gikan sa 70% nga bahin niini sa kinatibuk-ang eksport niadtong 2001, anaa sa 43% na lamang kini sa 2012, ug 55% sa 2019. Migamay usab ang bahin niini sa GDP gikan 15.58% niadtong 2010 ngadto sa 9.8% sa 2018.

Sa batakan, ang E&E sa nasud nakapunting sa pag-asembol ug testing sa mga integrated circuit, nag-una sa mga analog semiconductor. Sa tibuok proseso sa produksyon sa mga semiconductor, kini ang pinaka-manwal o nanginahanglan og kusog pamuo. Walay pagmanupaktura sa mga produkto gikan sa hilaw nga materyales o pagmugan og unsamang pyesa. Wala usay ginahimong panukiduki ug pagpalambo ug dili signipikante ang pagdisenyo ug uban pang proseso nga adunay taas nga dugang-bili.

Halos tanang mga kumpanya sa E&E gipanag-iyahan o nagsalig sa multinasyunal mga kumpanya ug nakasandig sa langyawng kapital. Kabahin kini sa pangkalibutang assembly line sa mga kumpanyang US, Japan ug South Korea. Nagakuha kini og mga pyesa sa China, US ug Japan. Lakip sa langyawng kumpanya nga adunay operasyon sa nasud ang SMNI Electronics, Texas Instruments, Samsung, NXP ug Toshiba. Ang bugtong kalambigitan niini sa lokal nga mga industriya mao ang ginakuha niining materyal alang sa pagpakete sa mga pyesa.

Sa ingon, walay kaugalingong kinabuhi ang E&E sa Pilipinas gawas sa lihok sa pangkalibutang pamatigayon. Niining milabayng mga tuig, apektado kini sa pangkalibutang kanihit sa suplay sa semiconductor. Sa paghaguros sa pandemyang Covid-19, apektado kini sa mga kakulangon sa materyales, pagsirado sa mga utlanan ug krisis sa internasyunal nga transportasyon.

Gamay lang ang E&E sa Pilipinas. Aduna lamang kiniy 259 nga kumpanya nga lambigit sa elektroniks, ang pinakadakung seksyon sa subsektor. Wala pa kiniy 1% sa kinatibuk-ang ihap sa mga establisimyento sa nasud. Tungod kay nanginahanglan og dakung kusog pamuo ang mga operasyon niini, nag-empleyo kini sa kapinkun-kulang 344,450 mamumuo o halos 12% sa tanang mga mamumuo sa pagmanupaktura. Nakakonsentra ang mga pabrika niini sa National Capital Region ug mga export processing zone sa Southern Tagalog, Central Luzon ug Central Visayas.

Tungod pag-asembol ug testing lamang ang nag-unang ginahimo sa nasud, ubos ang dugang-bili sa mga produktong E&E sa Pilipinas. Mikabat lamang sa 10% ang dugang-bili sa ginamanupakturang elektroniks, mas ubos kumpara sa dugang-bili sa pagmanupaktura sa mga ilimnon.

Dili usab “high-margin” o pwedeng pangwartahan og daku ang mga produktong elektroniks sa Pilipinas. Ubos usab ang potensyal sa tibuok subsektor alang sa “upgrading” o pagpalambo.

Ang 80% sa mga mamumuo sa subsektor nga anaa sa “produksyon” adunay ubos hangtud hatunga nga kahanas. Daghan kanila ang migradweyt og elementarya ug hayskul o sa mga eskwelahang bokasyunal-teknikal. Gamay nga porsyento lamang ang giempleyo niining adunay taas nga kahanas sama sa mga inhinyero.

Gipahimuslan sa mga langyawng kumpanya sa subsektor ang lapad nga suplay sa mga mamumuong walay trabaho sa nasud. Dakung kapuslanan usab alang niini ang mga insentiba ug paglibre sa buhis sulod sa mga export processing zone nga nagalungtad og hangtud 10 ka tuig. Lakip ang mga kumpanya sa E&E sa mga nagaduso nga labaw pang paubsan ang buhis sa mga korporasyon.