Tatalakayin ko ang tatlong tipo ng pananaw kaugnay ng papalapit na eleksyon sa pagkapangulo sa 2022. Ito ang mga pananaw ng rebolusyonaryong kilusan na pinamumunuan ng Partido Komunista ng Pilipinas; ng ligal na makabayan at demokratikong kilusang sangkot sa pakikibakang elektoral; at ng nagpapaligsahang mga partido at grupong konserbatibo o reaksyunaryo na nais ipreserba ang pinaghaharian-ng-imperyalismo na naghaharing sistema ng malalaking kumprador, mga panginoong maylupa at burukratang kapitalista na matatawag ding mga korap na pulitiko.

1. Tumatalima ang rebolusyonaryong kilusan sa demokratikong konstitusyon ng mamamayan, nagtatayo ng sarili nitong sistema ng gubyerno at naghahalal ng mga upisyal sa mga organo ng kapangyarihang pampulitika. Layunin nitong ibagsak ang naghaharing sistemang pinatatakbo ng uring malaking burgesyang kumprador at panginoong maylupa at kanilang mga ahenteng pampulitika na maihahanay bilang mga burukratang kapitalista na nagpapatakbo sa konserbatibong mga pampulitikang partido o grupo na pana-panahong nagsasanib at naglalaban-laban sa eleksyon, tulad ng nalalapit na eleksyon sa pagkapangulo sa 2022.

Ang talamak na sosyo-ekonomiko at pampulitikang krisis ng naghaharing sistema ay lalupang lumala sa nagdaang 60 taon. Ang reaksyunaryong, dekadente at bulok na katangian ng naghaharing sistema ay lubos-lubos na nalantad ng pagmonopolyo ng pasistang diktadurang Marcos sa pampulitikang kapangyarihan mula 1972 hanggang 1986, na sinundan ng serye ng mga huwad na demokratikong mga rehimen mula 2016 hanggang 2022, at muling binuhay sa porma ng tiranikong paghahari o terorismo ng estado ni Duterte.

Nagkakapareho ang lahat ng reaksyunaryong rehimen, kabilang yaong mga pasista at nagkukunwaring demokratiko, sa antagonismo sa pakikibaka ng rebolusyonaryong kilusan ng mamamayan para sa pambansang kalayaan, demokrasyang bayan, hustisyang panlipunan, kaunlarang pang-ekonomya sa pamamagitan ng tunay na reporma sa lupa at pambansang industriyalisasyon, pagpapalawak ng serbisyong panlipunan, pambansa, siyentipiko at makamasang kultura at nagsasariling patakarang panlabas.

Batay sa kalikasan at layunin nito, hangad ng rebolusyonaryong kilusan na ibagsak ang buong naghaharing sistema at itatag ang demokratikong gubyernong bayan sa pamamagitan ng paglulunsad ng digmang bayan. Hindi ito pinahihintulutan ng reaksyunaryong estado na lumahok sa eleksyon ng naghaharing sistema. At hindi ito lumalahok sa eleksyon sa pagkapangulo sa 2022 ngunit mahigpit na nakasubaybay dito. Maaari itong magkomento para magbigay-kalinawan sa mamamayan.

Ipinakikita ng lahat ng palatandaan na dadayain ng naghaharing pangkating Duterte ang eleksyon sa pagkapangulo sa 2022 tulad ng eleksyong mid-term ng 2019 dahil kontrolado nito ang reaksyunaryong armadong pwersa, ang Comelec at ang pribadong kumpanyang namamahala sa elektronikong pagbibilang ng boto at dahil gusto ng tirano at napatunayang mandaraya na si Duterte na mahalal ang bagong presidenteng pipigil sa pag-aresto sa kanya batay sa utos ng International Criminal Court batay sa mga krimen laban sa sangkatauhan, o sa utos ng mga korte ng sarili niyang gubyerno batay sa malulubha niyang krimen ng korapsyon na nalalantad ngayon sa Senado.

Sa kabila ng panawagan ng 1Sambayan para sa nagkakaisang oposisyon laban sa rehimeng Duterte, pagkarami-ramin ngayon ng oposisyong pampangulo o mga kandidatong oposisyon na nagpiprisintang kontra o laban sa hayag na alyansa ng mga grupong Duterte at Marcos. Masusukat lamang ang pagiging totoong oposisyon ng mga kandidato sa pagkapangulo sa pamamagitan ng ubod at antas ng kanilang paglaban at pagkundena sa mga krimen ng mga rehimeng Duterte at Marcos at paglalatag ng programang panggubyerno na kasalungat ng pagtataksil, tiraniya, maramihang pagpaslang at pandarambong.

Dapat ding ipanawagan sa malawak na masa ng mamamayan na maging mapagbantay at militante laban sa nagpapatuloy na posibilidad na gamitin ni Duterte alinman sa sariling-gawang teroristang aksyon o ang pandemya bilang tabing sa pagdeklara ng batas militar sa bansa o huwad na rebolusyonaryong gubyerno, walang-taning na ipagpaliban ang eleksyon at mamuno sa pamamagitan ng dekreto tulad ng ginawa ni Marcos noong 1972. Mula sa mga ulat ng malalapit kay Duterte, hindi pa niya tuluyang binibitawan ang opsyon na ibasura ang eleksyong 2022.

2. Ang ligal at demokratikong mga pwersa at mamamayan na bumubuo sa pambansa-demokratikong kilusan ay tumatalima sa Konstitusyong 1987 ng Gubyerno ng Republika ng Pilipinas. Iginigiit nila, ipinagtatanggol at itinataguyod ang pambansa at demokratikong mga karapatan ng mamamayang Pilipino at naghahangad ng mga reporma batay sa pambansa-demokratikong linya sa pamamagitan ng iba’t ibang porma ng ligal na mga aktibidad at kampanya sa araw-araw at sa pamamagitan ng pana-panahong eleksyon at iba pang pampulitikang aktibidad ng naghaharing sistema.

Ang kanilang pananaw sa paglahok sa eleksyong pampangulo sa 2022 ay tumulong na mahalal ang isang presidente, bise presidente, mga senador, myembro ng Mababang Kapulungan at lokal na mga upisyal na maaasahan nila at makakatulong sa pagsusulong ng makatarungang adhikain ng ganap na pambansang kalayaan, demokrasya, tunay na reporma sa lupa, pambansang industriyalisasyon, katarungang panlipunan, pagpapalawak ng serbisyong sosyal, makabayan, siyentipiko at makamasang kultura at nagsasariling patakarang panlabas.

Lumalahok sa eleksyon ng naghaharing sistema ang ligal at demokratikong mga pwersa sa kabila ng dambuhalang mga bentahe ng mapagsamantalang mga uri ng malalaking kumprador, panginoong maylupa at burukratang kapitalista sa pagkamkam ng kapangyarihang pampulitika at pribadong yaman na ginagamit para mangibabaw sa eleksyon at iba pang pampulitikang aktibidad at magpataw sa mamamayan ng mga patakarang anti-nasyunal at anti-demokratiko.

Sa ngayon, hindi pa nagawa ng mga pwersa ng pambansa-demokratikong kilusan tulad ng Partido ng Bayan at Makabayan Bloc na makapagpatakbo ng kanilang kandidato sa pagkapangulo at hindi pa sila nakapagpaupo sa iilang kandidato sa pagkasenador na pinatakbo nila mula 1987 sa kabila ng labis na mga kwalipikasyon ng mga kandidatong ito. Kitang-kita ang dahilan. Wala silang pera tulad ng ibinibigay ng mga imperyalista, malalaking kumprador at panginoong maylupa sa mga pambansang kampanya at epektibong patalastas sa mga korporasyong masmidya.

Nakakaya lang nilang tustusan ang mga kampanyang ng mga grupong party list. At nakapaghalal sila ng maliit na bilang ng mga kandidato sa Mababang Kapulungan ng Kongreso. Minorya lamang ang mga ito ngunit katangi-tangi sa paglalantad sa malulubhang kasamaan ng naghaharing sistema at ng anti-nasyunal at anti-demokratikong mga patakaran at hakbang ng mga nasa kapangyarihan at sa paghahain ng mga reporma at pagtutulak ng mga panukalang batas upang labanan ang pagsasamantala at pang-aapi sa mamamayan at paunlarin ang kanilang mga kalagayan.

Ngunit hindi mahayaan ng mga sagad-sagarang reaksyunaryo ang mga grupong party list ng Makabayan Bloc at gusto silang alisin sa pamamagitan ng pagdiskwalipika sa kanila bilang mga “terorista,” at pagpapaalis sa kanila sa pamamagitan ng mga pekeng grupong party list na nagpapanggap na para sa maliliit at walang kapangyarihan, ngunit sa totoo’y organisado at tinutustusan ng pangunahing mga reaksyunaryong partido o tahasang nagsasagawa ng terorismo ng estado sa ilalim ng umano’y Anti-Terror Act upang i-red tag ang mga grupong party list, mga kandidato at kampanyador ng Makabayan Blocat ipailalim sila sa panggipit, pagdukot, tortyur at pagpaslang.

Makatwiran magkaroon ng pananaw ang Makabayan Bloc na makipag-ugnayan sa malawak na nagkakaisang prente laban sa sagad-sagarang reaksyunaryo o pasistang alyansa ng mga dinastiyang Duterte at Marcos, suportahan yaon lamang tunay na mga partido, grupo at kandidatong oposisyon na sumusuporta din sa Makabayan Bloc. Hindi dapat maliitin ang malawak na suporta ng pambansa-demokratikong pormasyong ito sa hanay ng patriyotiko at progresibong mga uri at sektor. Milyun-milyon ito kung hindi kakaltasan ng pandaraya sa eleksyon.

Maaaring gumampan ng mas malaki pang papel ang Makabayan Bloc lagpas sa paglahok sa pakikibakang elektoral sa alinman sa sumusunod na posibleng maganap: Kapag dinaya ni Duterte ang eleksyon sa pagkapangulo sa 2022 at kinakailangan ang sustenidong mga protestang masa o kaya’y walang taning niyang ipagpaliban ang eleksyon o magdeklara siya ng batas militar sa buong bansa, supilin ang anti-pasistang kilusang masa at itulak ang malaking bilang ng mga myembro ng mga partido, grupo at aktibista anti-pasista na sumapi sa rebolusyonaryong kilusang lihim at armadong rebolusyonaryong kilusan sa kanayunan.

3. Pinakamatindi ang labanan sa pulitika sa hanay ng mga konserbatibo o reaksyunaryong partido, grupo at lider bago at sa panahon ng eleksyon sa pagkapangulo. Ito ang panahon kung saan pinakamalaki ang nakataya para sa nagriribalang reaksyunaryong pormasyon at lider at para sa mga nagpopondo mula sa mga dayuhang kapitalistang interes, malalaking kumprador at panginoong maylupa. Ang magtatagumpay sa eleksyon ay ang kandidato sa pagkapangulo na pinakamahusay sa panloloko at huwad na pangangako at makalilikom ng pinakamalaking perang pangkampanya mula sa mga nabanggit na interes at mula sa natipon sa burukratikong korapsyon.

Ngunit karaniwan na ang kasalukuyang presidente na klarong may pinakamalaking kakayahang maglikom ng pinakamalaking halagang pangkampanya ay hindi epektibong nakagagamit nito pabor sa kanyang napiling kahalili dahil itinatakbo niya ang malaking bahagi ng pera at, higit dito, may panahong inapi niya ang mamamayan sa kanyang malulubhang krimen, nabaling pangako at paglubha ng kalagayang panlipunan. Hindi totoong nakaiwas si Duterte sa nangyayaring pagkawala ng impluwensya ng nakaupong presidente sa huling taon ng kanyang termino.

Nawalan na ng bisa ang umano’y popularidad ni Duterte na bunga ng kanyang mapanlinlang na mga pahayag at asal, ang pananakot sa mamamayan gamit ang taktika ng pagpaslang sa pekeng gera kontra-droga at sa anti-komunistang kontrarebolusyon, ang tradisyunal na paninikluhod sa mga nasa kapangyarihan at ang malalaking halaga ng perang ginagastos sa mga kumpanyang nagsasarbey para sa eleksyon, mga troll army, mga brodkaster sa radyo at bayarang mga mamamahayag ng mga korporasyong midya at mga propesyunal na anti-komunistang akademikong nagmamarunong at komentarista. Inamin mismo ni Duterte na sa isang sikretong sarbey na kinomisyon niya ay itinakwil ng karamihan ng mamamayan ang kanyang tangkang maging bise presidente.

Dinadagsa siya ngayon ng mga reklamo ng retirado at aktibong mga upisyal ng reaksyunaryong armadong pwersa na sukdulan ang galit sa kanyang traydor na pagbebenta sa China ng soberanya at karapatang-dagat ng Pilipinas sa West Philippine Sea, ng serye ng mga hakbang na ginagawa ngayon upang imbestigahan siya sa mga krimen sa saklaw ng International Criminal Court, ng paglalantad sa mga pagdinig sa Senado ng kanyag dambuhalang krimen ng korapsyon, ng pagkakawatak-watak ng dati niyang mga loyalista at tagasunod sa pulitika at mga reklamo na nagtabi siya ng napakalaking halaga ng pera sa labas ng bansa sa kanyang sikretong mga akawnt nang hindi nagbibigay para sa kanyang mga kandidato sa eleksyong 2022.

Nagbabantay ang malawak na masa ng sambayanan sa malinaw na tangka ni Duterte na lituhin sila. Matapos ang pagtuligsa sa tambalang Sara-Rodrigo bilang napakasakim, pinalulutang ni Duterte ang posibilidad na maging kandidato siya sa pagka-bise presidente ng kanyang alalay na si Bong Go, pagkatapos ay sa kapwa niya kriminal na si Bongbong Marcos ang nitong huli ay sa kanyang punong berdugo na si Bato dela Rosa. Mayroon din siyang dating mga kaalyado na nagsasabing independyente silang tumatakbo sa pagkapangulo ngunit pinaniwalaan ng marami na mga ahente niya para biyakin ang oposisyon. Totoong makatutulong sa pandaraya ni Duterte sa eleksyong 2022 kung gagawin niyang dahilan sa pagkatalo ng oposisyon ang dami ng mga kandidato sa pagkapangulo.

Pinili ng 1Sambayan ang kasalukuyang bise presidente Leni Robredo bilang kandidatong pangulo at si Senador Francis Pangilinan bilang kandidatong bise presidente. Wala silang rekord ng katapatan o alyansa kay Duterte at may pinakamalaking kredibilidad bilang mga kandidatong oposisyon. Anupaman, may sapat pang panahon ang mga kandidatong presidente at bise presidente na kadidistansya pa lang kay Duterte na patunayan ang kanilang pagiging oposisyon sa pamamagitan ng matinding pagbira sa kanyang malulubhang krimen ng pagtatraydor, tiraniya, maramihang pagpaslang at pandarambong at paglalatag ng kanilang sariling programa ng gubyerno laban sa bulok na rekord ni Duterte.

Inaasahang makikipag-ugnayan ang Makabayan Bloc para sa suportahan at tulungan sa pinakamahusay na posibleng mga alyado mula sa konserbatibong mga pormasyon na pinakamatinding bumira sa rehimeng Duterte at naglalatag ng programa ng gubyerno na laban sa anti-nasyunal at anti-demokratikong rekord ni Duterte at kumikiling o kaya’y sumasang-ayon sa pambansa at demokratikong programa ng Makabayan Bloc sa pinakamaraming posibleng usapin. Mahalaga at kanais-nais na maipagpapatuloy ang negosasyong pangkapayapaan ng GRP-NDFP upang pag-usapan at magkaroon ng komprehensibong kasunduan sa mga repormang panlipunan, pang-ekonomya at pampulitika bilang pundasyon ng makatarungan at pangmatagalang kapayapaan.

Tiyak na tatanggapin ng malawak na masa ng sambayanan, ng ligal na patriyotiko at demokratikong mga pwersa at ng armadong rebolusyonaryong kilusan ang pangako ng sinumang kandidatong presidente na ituloy ng GRP ang usapang pangkapayapaan at magkaroon ng komprehensibong mga kasunduan sa NDF upang ilatag ang batayan para sa makatarungan at pangmatagalang kapayapaan. Ngunit hanggang nananatili ang malakolonyal at malapyudal na naghaharing sistema, walang halal na pangulo mula sa alinmang konserbatibo o reaksyunaryong partido ang mapagkakatiwalaan nang hindi natutupad ang kailangang mga kasunduan. Hangga’t hindi naaabot iyon, nasa mamamayang Pilipino ang lahat ng dahilan upang ipagpatuloy ang kanilang bagong demokratikong rebolusyon sa pamamagitan ng matagalan digmang bayan.

Pagsasalin ng Ang Bayan