Pagpatuman sang matuod nga reporma sang duta kag pungsodnon nga industriyalisasyon ang madugay nga ginasinggitan sang sandigan nga sahing anakbalhas agud makatibawas sa tuman nga gutom kag kapigaduhon sa maragtason na nga gina-antus sang pumuluyo.

Ang pagbulos-bulos sa poder sang nagahari nga sahi sang nagliligad nga mga rehimen tubtob kay US-Marcos Jr nagadugang sa pagpa-antus sa mapiot nga pagpangabuhi sang mga mangunguma kag mamumugon sa uma bunga sang nagatimbuok nga presyo sang mga balaklon, kawad-on sang duta nga palangabuhian, manubo nga sweldo, wala ukon kulang sa benepisyo kag wala sang nagakaigo nga serbisyo-sosyal halin sa gobyerno bangud man sang pagka-inutil, papet, korap kag pasista nga kinaiya sang pagdumalahan. Imbes nagapanguna nga alagaran ang pumuluyo sa pagpatuman sang matuod nga reporma sa duta, mas ginbuksan pa ang pungsod sa neoliberal nga mga polisiya agud kamasaan sang dumuluong nga kapitalista ang dunang manggad paagi sa pagbalay sang mga kontra-pumuluyo nga mga laye sa ngalan sang “kauswagan” kag “Bagong Pilipinas” ni Marcos Jr.

Nagapadayon ang pagkabangkarote kag pagkadunot sang sistemang mala-kolonyal kag mala-pyudal dala sang krisis sang ekonomiya kag pulitika sa pungsod. Ini ang resulta man sang nagasingki nga krisis sang sistemang kapitalismo nga ginapapas-an sa pumuluyo sang mga atrasado, kolonyal kag mala-pyudal nga mga pungsod kaangay sang Pilipinas.

Sa isla sang Negros, ang mga despotiko-dalagkong agalon may duta kag dalagkong kumprador burgesya kakunsabo ang mga nagahari nga sahi sa probinsya, ginahimo nga negosyo ang poder para sa kaugalingon kag monopolyo kapitalistang interes kabaylo sang demokratikong interes kag kinamatarung sang pumuluyong Negrosanon. Nagahugyaw ang mga ini sa “lutong-makaw” nga Negros Island Region (NIR) sa pagkonsolida sang ila hanay sa pagkamol sang burukrasya sang gobyerno sa palaabuton nga mid-term election 2025 kag nasyunal nga eleksyon sa tuig 2028 para pangapinan ang ila kaugalingon nga mga luho, manggad kag poder. “Dream come true” para sa elitista sang Negros Occidental tungod madugay na nga ginahandum sini nga hugakumon kag dominahon ang poder batok sa kaangay nga mga elitista sang probinsya sang Negros Oriental kag Siquijor. Ginlimdan ang kadam-an nga pumuluyong Negrosanon lakip na ang Siquihornon sang matuod nga rason sa likod sang NIR.

Ginpatalang ang kadam-an nga pumuluyo sa wala balor nga mga rason kaangay sang ginapabugal nga “indi na kinahanglan ang dako nga gasto kag pagbyahe sang 4-6 ka oras sa pagproseso sang mga importante nga papelis pareho sang professionals and drivers license kag iban pa nga mga nagahigot nga permiso.” Gin-into man ang mayoriya sa mga ginatanyag nga mga “developments” kag “trabaho” kaangay sang imprastraktura pareho sang mga taytay nga naga-angot sa Negros-Panay kag malapad nga dalan nga naga-angot sa Negros Occidental kag Negros Oriental. Subongman ang pagpatindog sang mga regional offices kag iban pa nga establisamento-komersyal.

Ginaganyat ang mga dalagkong komprador burgesya kag mga dumuluong nga kapitalista sa pagnegosyo sa NIR. Magapa-indisanay ang mga dalagkong komprador burgesya sa ila mga negosyo samtang ang mga pumuluyo nga konsumidor ang mag-antus sa mataas nga presyo sang mga balaklon.

Gina-abri man sang mga elitista ang barato nga pagbaligya sang kusog-pangabudlay sang sahing-anakbalhas. Samtang nagakamal sang dalagko nga ganansya ang wala kabulusgan nga mga kapitalista, ang mga mamumugon ang magpabilin nga ulipon bangud sang kontraktwal nga iskema sa pagtrabaho, indi makabato sang minimum nga sweldo kag kulang sa mga benepisyo. Ang mga mamumugon sa kampo kag mga kaumahan ang naga-id sa sa tag P150-200 pesos nga sweldo sa kada adlaw. Kaangay sang linta ang mga kapitalista sa NIR nga magsuyop sang dugo sang pigos kag ginahimuslan nga mga trabahador. Naga-insulto sa hubon sang kusog-pangabudlay ang bag-o lang gin-aprubahan nga P35.00 nga saka sang sweldo sa National Capital Region. Anu pa ayhan sa nagakamang pa nga NIR?

Paagi sa NIR, ang dunang manggad sang rehiyon kaangay sang mga minerales, kakahuyan sa mga kalasangan, kabaybayunan ang ginabuksan agud kamasaan sang mga dumuluong nga kapitalista paagi sa reklasipikasyon kag rekonsentrasyon sang mga kadutaan kag reklamasyon sang mga kabaybayunan sa probinsya. Ang nagadagsa nga pagluntad sang mga minahan sa sur nga bahin sang isla ang isa sa klaro nga manipestasyon sang lapnagon nga pagpang-agaw sang duta kag palangabuhian sang mga mangunguma dira sa implementasyon sang Mining Act of 1995. Pilit nga pagpatanom sang kahoy sa dutang-ulumhan sang mga mangunguma paagi sa IFMA/SIFFMA, pagbawi sang duta sa mga benepisyaryo paagi sa SPLIT nga programa sang DAR kag eko-turismo.

Ang 3,000 ka mga kapulisan kag pila ka batalyon sang Armed Forces of the Philippines (AFP) nga igadisposar sa NIR amo ang magpaseguro sang haruhay nga katulugon kag masulhay nga pagpangabuhi sang mga buwitre kag “buaya sa takas” sang probinsya agud alagaran ang ila agalon nga imperyalista. Samtang ang sahing anakbalhas upod sa nagahimakas nga pumuluyo ang mangin biktima sang masingki nga militarisasyon kag lapnagon nga pagpanglapas sang miltar sa tawhanon nga kinamatarung.

Ang Pambansang Katipunan ng Magbubukid (PKM) sa Central Negros mabaskog nga nagapanindugan nga maangkon lamang ang matuod nga reporma sa duta kag pungsodnon nga industrialisasyon dira sa pagpatuman sang agraryong rebolusyon paagi sa armadong paghimakas sa balayon sang demokratikong rebolusyon sang banwa paagi sa pangmalawigon inaway banwa.

Ginalauman sang PKM-Central Negros ang hugot nga paghiliusa sang malapad nga pumuluyong Negrosanon kag Siquijornon nga maghimakas para sa pungsodnon nga kahilwayan kag demokrasya.###