Isang tagumpay para sa mamamayang Pilipino lalo sa mga tagapagtanggol ng karapatang tao at mga biktima ng karahasan ng estado ang pagtutuloy ng imbestigasyon ng International Criminal Court (ICC) sa mga krimen ng nakaraang rehimeng Duterte kaugnay ng brutal na gera kontra-droga. Malaking tulak sa ICC ang pag-apela ng 204 biktima na kumakatawan sa 1,050 pamilya at 1,530 biktima ng gera kontra-droga. Testamento ang pag-usad ng kaso sa ICC sa katapangan at determinasyon ng mga biktima na kamtin ang hustisya kahit na banggain pa ang makapangyarihang kriminal na sindikatong pinamumunuan ni Rodrigo Duterte, kasabwat ang pamilyang Marcos at Arroyo.

Hunyo 2021 nagsimulang gumulong ang imbestigasyon ng ICC sa mga kaso ng pagpatay ng rehimeng Duterte sa ngalan ng gera kontra droga mula Hulyo 1, 2016 hanggang Marso 16, 2019 at pati sa mga krimen ng Davao Death Squad. Tumanggi ang gubyernong Duterte na makipagtulungan sa ICC na humantong sa pagkalas nito noong 2019 sa Rome Statute, ang tratadong batayan ng pagkakatatag ng ICC. Ginawa ito ng rehimeng Duterte para lang masabing “hindi na saklaw ng ICC ang Pilipinas.” Nahiwalay ang Pilipinas sa baluktot nitong interpretasyon sa internasyunal na batas. Ilang ulit nang inilinaw ni dating ICC Prosecutor Fatou Bensouda na mayroong hurisdiksyon ang ICC sa mga krimeng naganap sa Pilipinas sa panahong pumapaloob pa ang GRP sa Rome Statute.

Kasabay ng pagmamatigas ay ang tusong pagmamaniobra ng gubyernong Duterte para linlangin ang ICC. Nagpakana pa ang DOJ ng imbestigasyon sa mga pamamaslang—isang pakitang-taong pagsisiyasat na ginamit lang para hilingin ang pagtigil ng imbestigasyon ng ICC. Kinilala ng ICC ang “imbestigasyon” ng DOJ kaya’t sinuspinde ang sariling proseso nito noong Nobyembre 2021.

Subalit hindi basta-basta matatakasan ng mga Duterte ang mala-henosidyong pagpatay nito sa mahihirap. Noong Setyembre 2022, muling nagpanukala ang prosecutor ng ICC na si Karim Khan ng pagtutuloy ng imbestigasyon sa Pilipinas lalo’t kwestyonable para rito ang isinumiteng ulat ng DOJ. Gaya ng nangyari sa nakaraang rehimen, hinaharang muli ang ICC sa pangunguna ni Marcos Jr. at kanyang alipures na sina DOJ Sec. Crispin ‘Boying’ Remulla at Presidential Legal Counsel na si Juan Ponce Enrile. Nagbanta pa si Enrile na dapat hulihin ang mga tauhan ng ICC na pupunta sa bansa. Mariing kinukundena ng NDFP-ST ang aksyong ito ng ilehitimong rehimeng US-Marcos-Duterte. Inilalantad nito ang kasalukuyang rehimen bilang sunud-sunuran at tagapagtanggol ng tiranikong pamilyang Duterte.

Ang garapalang proteksyon ng reaksyunaryong estado sa mga mamamatay-tao tulad ni Duterte ang sanhi ng lumalalang kultura ng impyunidad at siya ring dahilan kaya lumapit ang mga biktima at kanilang pamilya sa ICC. Hindi sila masisisi kung hindi sila nagtitiwala sa sistema ng hustisya at batas sa bansa na ipinagmamalaki ni Remulla. Kahit sa kasagsagan ng Oplan Tokhang, matapang silang naghabol sa PNP at sa rehimeng Duterte para humingi ng katarungan. Nagtiyaga silang maglikom ng ebidensya at maghintay ng proseso ng hudikatura para bigyang katarungan ang pagkamatay ng kanilang mahal sa buhay. Masakit na alaala para sa bayan ang pagkamatay ng mga kabataan tulad ni Kian de los Santos, kaya’t napakarami ang tumindig at naghanap ng hustisya. Sa kabila ng ganitong mga pagsisikap, walang napanagot na matataas na opisyal at masahol pa, nabigyan pa ng promosyon ang ilan sa kanila. Nanalo pa ngang senador si Ronald “Bato” dela Rosa na ipinagyabang ang kanyang “matagumpay” na gera kontra iligal na droga habang nangangampanya. Sa ganitong kalagayan, sinong matinong tao ang maniniwalang may hustisya sa Pilipinas?

Tagibang at malinaw na panig ng salapi’t kapangyarihan ang hustisya sa loob ng malakolonyal at malapyudal na lipunang Pilipino. Tulad ng mga Duterte, tinuntungan ito ng pamilya Marcos hanggang sa makapanumbalik sila sa tuktok ng poder. Napakalaking insulto sa bayan at sa sinasabing hustisya ng burgis na demokrasya ang pagiging pangulo ni Marcos Jr. sa kabila ng pagkakasangkot ng kanyang pamilya sa libu-libong paglabag sa karapatang tao, pandarambong ng bilyun-bilyong dolyar mula sa kaban ng bayan at iba pang pambabaluktot sa batas upang yurakan ang karapatan ng mamamayan noong Martial Law. Ngayon, nagpapatuloy ang brutal na gera kontra-droga at pasismo ng estado sa ilalim ni Marcos Jr.

Sa harap ng di napapatid na brutalidad ng estado laban sa mamamayan, kinakailangang higit na pag-alabin ang pakikibaka para sa hustisya. Dapat suportahan ang lahatang-panig na laban para panagutin si Duterte at lahat ng sangkot sa malawakang pamamaslang sa ngalan ng gera kontra-droga. Dapat buuin ang malapad na anti-pasistang prenteng kaanib ang mga patriyotiko, panggitnang pwersa, peti-burgesya, at ng pinakamalaking bilang ng uring anakpawis. Ito ang sasalag sa mga pang-aatake sa bayan at mangunguna sa paghahanap ng katarungan para sa mga biktima.

Asahang magiging mailap ang katarungan hangga’t nananatili sa kapangyarihan ang dalawang pasista’t mandarambong na pamilyang Marcos at Duterte. Kung gayon, kasama sa pakikibaka para sa hustisya ang pagpapabagsak sa ilehitimong rehimeng Marcos-Duterte.###