Banggianay militar sang US-China, pagapasingkion sang administrasyong Biden

,

Wala mag-usik sang panahon ang bag-o nga pungko nga administrasyong Biden para ikonsolida ang gahum militar sang US sa rehiyon sang Asia-Pacific. Sunud-sunod ang mga tikang sini para sa pagpasingki sang pagbanggianay sini sa China sa patag sang militar.

Sang Marso 11, ginhiwat ang labing una nga pulong sang mga lider sang Australia, Japan, India kag US sa ginatawag nga Quadrilateral Security Dialogue o “Quad” para paandaron ang diplomasya paagi sa bakuna sang US sa rehiyon. Bunga sang pulong nga ini ang pagpapondo sa India sang $1 bilyon para magmanupaktura kag magbaligya sang bakuna sa Asia umpisa sa katapusan sang 2022. Pangkontra ini sa diplomasya sang China nga nagasakup sang Pilipinas, Indonesia kag mga pungsod nga malapit sa India. Tuyo man ini sang US nga kontrahon ang kritisismo nga pagkuripon sang minilyong dosis para sa kaugalingon nga gamit sa tunga sang lapnagon nga kakulangan.

Ginalaragway ang Quad bilang alyansa militar nga gintukod sang US nga indi maglayo sa North Atlantic Treaty Organization. Halin nga tukuron ini sang administrasyong Obama sang 2004, gintuyo sang US nga pabaskugon ang angut sini sa India batuk sa China.

Para sakupon ang India, kalapit nga mga pungsod kag mga kadagatan sini, ginpalapad sang US ang sakup sang erya-kumand sang US Pacific Area Command (Pacom) sang 2018 pa. Gintukod ang Indo-Pacific Area Command para gamhan lunsay ang Indian Ocean kag Pacific (nga nagabug-os sang 51% sang kalibutan) kag likupan ang China halin sa duha ka kadagatan. Tuyo sang Indo-Pacom nga masunson kag dunganan ang pagpatrulya sang China sa mga isla nga ginaangkon sini sa South China Sea. Katuyuan man sini nga pabaskugon ang angtanay militar sa Indo-Pacific paagi sa pagtambak kag pagbaligya sang mga armas kag paglunsar sang mas daku nga masunson nga paghanas-militar.

Halin 2018, nagsunson ang pagpakita sang kusog sang mga daku nga barko-de-gera sang US sa South China Sea. Naghiwat sang lima ka operasyon pangdagat ang US sang 2018 kag walo sang 2019 sa ngalan sang “operasyon sa hilway nga paglayag”. Sa panahon sang pandemya, nagtigayon ini sang siyam nga amo nga operasyon kag 13 nga “transit” o pag-agi sa Taiwan Strait. Nagpalupad ini sang mga eroplano nga panggera nga naggamit sang peke nga identipikasyon o nagpakilala nga pribado. Nagaagi, kon indi man, nagapundo, ang mga barko kag eroplano panggera sang US sa kadagatan sang Pilipinas.

Magasingki pa sa idalom sang administrasyong Biden ang mga operasyon nga ini. Sang Marso 2, ginpresentar sang Indo-Pacom ang hingyo sa Kongreso sang US nga masobra $27 bilyon nga badyet o ₱1.35 trilyon (sa bayluhanay nga $1=₱50) para sa masunod nga lima ka tuig sa ginatawag subong nga Pacific Deterence Initiative, isa ka kumprehensibo nga programa militar batuk sa China. Ginatawag anay ini nga Pacific Defense Initiative kag may badyet nga $6 bilyon o ₱300 bilyon sang 2020 kag natalana nga inisyal nga hatagan sang $4.68 bilyon sa 2021.

Ginaduso sang mga upisyal militar sang Indo-Pacom nga indi bastante ang depensa halin sa ere kag dagat lang. Nagpanawagan ang mga ini sang paglatag sang mas malapad nga sistema sang mga misayl kag armas nga ground-based o nakapwesto sa ginatawag nga “first island chain”. Ginatumod diri ang Taiwan, Okinawa (Japan) kag nakatundan nga bahin sang Pilipinas.

Sa partikular, nagapangayo ang Indo-Pacom sang $408 milyon sa 2021 para sa mga armas nga igabase sa duta kag dugang nga $2.9 bilyon para diri sa masunod nga lima ka tuig. Katuyuan sini nga tukuron ang isa ka kontra-China nga network sang mga misayl nga may minimum nga malab-ot nga 500 kilometros. Suno sa US, may 1,250 misayl ang China nga sarang lab-uton ang “first island chain” samtang zero o wala ang US dulot sang pagdumili sa nagligad sang Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty. Wala na ginpalawig sang US ang amo nga tratado sang madulaan ini sang epekto sang 2019 kag bwelo na ang pagmanupaktura sini sang mga misayl nga makalab-ot sang 500 tubtob 5,500 kilometros.

Luwas sa Japan kag Korea kon sa diin may mga base militar ang US, daan na nga tradisyunal nga tambakan sang US ang Pilipinas sang amo nga mga armas kag misayl. Lakip sa mga ginatambakan kag ginataguan sini sang mga armas ang anay base sini sa Subic, Zambales, ang ginatukod sini nga mga base sa Palawan kag iban pang kampo militar sang AFP sa sakup sang Enhanced Defence Cooperation Agreement.

Banggianay militar sang US-China, pagapasingkion sang administrasyong Biden