Una sa duha ka bahin nga serye angut sa industriya sang langis sa Pilipinas.

Makasuluka ang paghugakom sang super-ganansya sang mga kumpanya sa langis samtang ang pumuluyong Pilipino nagaagi sang sobra nga pag-antus sa tunga sang grabe nga krisis sa ekonomya kag pandemya. Sang Marso 17, liwat naman nga ginpasaka ang presyo sang mga produktong petrolyo. Umpisa Enero 6, ini na ang ika-8 liwat nga ginpasaka ang mga presyo, masobra duha kag tunga ka beses nga mas masami sangsa mga kahigayunan nga ginpanubo ini.

Sumatutal, sa sulod sang mas o menus 50 adlaw, indi magnubo sa ₱5.70 na ang gintaas sang presyo sang kada litro sang diesel, ₱4.61 sa regular nga gasolina, ₱4.27 sa unleaded kag ₱5.01 sa kerosin.

Ginahingalitan sang mga kumpanya sa langis ang pagdaku sang benta sang diesel kag iban pang produkto pagkatapos limitado nga buksan ang transportasyon. Gusto nila nga madasig nga makahugakom sang ganansya para mabawi gilayon ang nabuhin sa ila nga kita sang nagligad nga tuig. Nagadali sila sa kahangawa nga liwat magpapanaog ang rehimen sang mga restriksyon sa atubang sang pandemya.

Ginapagwa nga ang pagtaas-nubo sang presyo sang langis natural nga paghulag depende sa presyo sang krudo nga langis sa pangkalibutanon nga merkado. Pero wala sang maathag nga pormula sa pagtalana sini. Ang matuod, ginatalana ang lokal nga presyo sang areglo nga kartel sa tunga sang mga kumpanya sa langis.

Ang pagsaka-nubo sang presyo sang mga produktong petrolyo bunga sang manipulasyon sang mga kumpanya sa langis. Ginahimo ini para makuha sang mga kumpanya ang maksimum nga ganansya sa pagbaligya sang ila produkto. Mas masami nga nagasaka ang mga presyo sangsa naganubo. Umpisa 2017, mas masunson na nga 1.2 beses ang pagtaas sang presyo sang mga produktong langis kumparar sa pagbuhin. (Tan-awon ang Talahanayan 1).

Maluwas sa mas masunson nga pagsaka, mas malawig man nga ginalansang ang presyo sang mga produktong petrolyo pagkatapos pataason ang mga ini sangsa pagkatapos panubuon. Halin Enero 6 tubtob Marso 11, 49 ka adlaw nga nagapabilin ang presyo pagkatapos pataason samtang 15 adlaw lang pagkatapos panubuon. Ini man ang nagakatabo sa nagaligad nga mga tuig. (Tan-awon ang Talahanayan 2). Matuod ini bisan mahina ang baligyaanay sang 2020.

Kung isa-sahon ang datos, makita nga indi man lubos nga matuod ang ginasiling sang mga lokal nga kumpanya sa langis nga ang pagtaas kag pagnubo sang presyo sang mga produktong petrolyo salaming lang sang paghulag sang presyo sang krudo nga langis. Makita nga mas madamo ang isip sang adlaw nga nagsaka ang presyo sang mga produktong petrolyo sa Pilipinas sangsa isip sang adlaw nga nagtaas ang presyo sang krudo nga langis sa pangkalibutanon nga merkado. (Tan-awon ang Talahanayan 3).

Dapat pakamalauton ang amo sini nga manipulasyon sa presyo sang mga kumpanya sa langis. Nagadugang ini sa malala na nga mabug-at nga palas-anon sang pumuluyong Pilipino, labi na sang mga mamumugon, mangunguma kag malaproletaryado. Ang pagtaas sang presyo sang diesel kag gasolina labi nga nagatulod sa pagtaas sang presyo sang pagkaon, transportasyon kag iban pang basehan nga balaklon kag mga serbisyo.

Nagakadapat lang nga iduso sang pumuluyong Pilipino nga irolbak o panubuon ang presyo sang mga produktong langis para mabuhinan man sang bisan gamay ang ila nga palas-anon. Rasonable nga iduso nila nga kontrolon ang presyo sang mga produktong petrolyo kag may ara sang moratoryum sa pagpasaka sang presyo sini. Dapat man nila nga iduso ang pagbasura sa 10% nga buhis nga ginpapanaog ni Duterte sa panahon sang pandemya, dugang pa sa nauna na nga ginpapanaog paagi sa layi nga TRAIN nga pareho nga ginapasa sang mga kumpanya sa langis sa mga manugbakal.