Gintalabo sang handum para sa rebolusyonaryo nga pagbag-o ang nagkalainlain nga panaysayon sang mga Pulang hangaway nga naghalin sa nagkalainlain nga tindog sa pangabuhi. Sa sulod sang Bagong Hukbong Bayan (BHB), nagaisa ang mga ginapigos nga sahi kag sektor nga mag-alagad sa masa, hugpungon ang ila nga kusog kag bag-uhon ang katilingban.

Ginpanubli ni Ka Kiko, 19, ang palas-anon sang tigulang na niya nga mga ginikanan. Bangud wala sang kaugalingon nga duta, natulod siya nga magpaulipon sa agalon nga mayduta, kag adlaw-gab-i nga nagakayod para mabaligya ang mais sang halos libre. “Pirme nga ginapaiway sang buyer nga baklon ang mais pagkatapos mapupo, bangud kuno basa pa. Pero sa katapusan tuman ka barato pa gihapon ang bakal sini”.

Nangin katapu siya sang Kabataang Makabayan kon sa diin natun-an niya kon paano bag-uhon ang sistema nga ini kag magtuga sang mas maayo nga palaabuton. Nagpatapu siya sa BHB sang ulihi.

Katorse anyos naman si Ka Yoyo sang maagyan ang kapintas sang mga suldado. Nagasag-ob sila sadto sang iya tiyo sang masumalang ang mga suldado. Ginsapote sila sa akusasyon nga mga myembro sila sang hangaway sang banwa.

“Saludo gid ako sa hangaway. Kon may masumalang nga masa, ginakamusta sila sa presyo sang mais, sang abono. Pero kon mga suldado ang masumalang sang masa, ‘diin ang mga NPA?’ ang gilayon nga ginapamangkot,” pagkumparar ni Yoyo, nga nagpatapu sang mag-abot na sa husto nga edad.

Sang ara na sa hangaway nakaagi sang pagpang-ipit halin sa mga suldado ang iya nga ginikanan. Ginkumbinsi siya nga papaulion kabaylo ang bag-o nga balay kag kalabaw. Wala nagpahaylo si Yoyo, bangud sa kapaslawan, ginpalayas sang militar ang iya pamilya sa baryo, bagay nga nagpaibwal sa iya nga kaakig sa kaaway.

Pito ka tuig na ang nakaligad halin nga bakulon siya sang mga suldado. Wala na ini maliwat pa. Katapu na siya sang hangaway sang banwa nga nagapangapin sa masang pigos kag magadugmok sa kaaway.

Ginahandum man nanday Ka Laura kag Ka Eunice nga bag-uhon ang sistema kon sa diin nagapagusa ang mga employer sa talento kag ikasarang sang pareho nila nga mga propesyunal. Bilang mamahayag sa isa ka daku nga kumpanya sang dyaryo, nakaagi si Ka Laura sang pagpangbarat sa sweldo kag mga benepisyo. Sa proseso sang iya trabaho labi siya nga namuklat sa pagkagaruk sang mga pulitiko nga ginahingalitan ang kapigaduhon nga pareho nila nga mga gamay nga mamahayag agud pahamuton ang mabaho nga reputasyon sang mga upisyal.

Nag-resign si Ka Laura pagkatapos maisipan nga indi niya sarang maalagaran ang isa ka institusyon nga ipokrito kag ginpakamaayo nga magsulod sa isa ka institusyon nga nagasakdag sang social action para sa mga pamatan-on. Halin sa institusyon nga ini, nagpultaym bilang aktibista si Ka Laura. Halin diri, madamo siya nga nasinalayo nga mga tawo, tubtob may kahigayunan nga nangabuhi sa isa ka komunidad sang mangunguma kon sa diin nakilala niya ang mga Pulang hangaway. Sang ulihi, nakumbinsi siya nga magpultaym sa hangaway sang banwa.

Nagasulat pa gihapon tubtob subong si Ka Laura, indi para sa daku nga kumpanya kundi para sa rebolusyon.

Nahibal-an man ni Ka Eunice ang katungdanan sang mga intelektwal sa rebolusyon. Sa iya anum ka bulan sa hangaway sang banwa, madamo na siya nga nangin estudyante sa literasiya kag numerasiya, lunsay Pulang hangaway kag masa. Nakatapos siya sang AB English. Nangin titser siya sa sulod sang anum ka tuig. Sa Pulang eskwelahan, napadayon niya ang pagtudlo sa mga kaupod kag masa sa tunga sang katalagman, kag kakulangon sang masa.