Ginsuguran na sang nagligad nga bulan ang ginatawag nga Cagayan River Rehabilitation Project, isa ka programa sa pagkutkot sang maitom nga balas (ginatawag nga black sand nga may angkon nga mineral nga magnetite) sa bahin sang Cagayan River sa banwa sang Gonzaga para kuno “punggan ang pagbara” sini. Ang magnetite pangunahon nga sangkap nga ginagamit sa paghimo sang salsalon.

Sadtong 2010 pa nag-umpisa ang eksplorasyon sang nagkalainlain nga mga kumpanya sa suba kag dagat sang prubinsya. Pero madugay nga nahunong ang plano nga magtigayon sang malaparan nga pagmina dulot sang mabaskog nga pagpamatuk sang mga residente kag grupo nga maki-kapalibutan.

Para ilusot ang proyekto, ginpagwa sang mga upisyal sang rehimen nga “rehabilitasyon kag restorasyon” sang Cagayan River ang pangunahon nga katuyuan sini. Ginratsada ang pagpirma sang kontrata para diri sang Disyembre 2020, pila ka semana pagkatapos manghalit ang bagyo Ulysses nga nagdulot sang grabe nga pagbaha sa prubinsya. Ginhatag ini sa kumpanya nga JDVC Resources Corp., subsidyaryo sang Apollo Global nga ginapanag-iyahan sang burges kumprador nga si Vittorio Paulo Lim.

Nakasaad sa permit nga ginatugutan ang kumpanya nga minahon ang mga mineral nga resorsa sa 1,902 ektarya nga suba kag dagat nga sakup sang Mineral Production Sharing Agreement (MPSA) sini. Ini na ang pinakadaku nga konsesyon sa offshore mining (pagmina sa kadagatan) sang bilog nga pungsod. Ginatantya nga makita sa erya sang konsesyon ang malab-ot sa 632 milyong metriko-tonelada nga black sand. Tanan nga makuha nga mineral diri direkta nga igapadala sa China.

Sang Enero, 76 organisasyon nga maki-kapalibutan ang nagpetisyon para pauntaton ang amo nga proyekto. Siling nila, mapangwasak ang pagahimuon nga pagmina sang magnetite sa sistema pang-ekolohiya o kabuhi sang dagat. Pagasamaron sini ang protektado nga mga resorsa nga dagat pareho sang mga coral reef kag pananom-dagat nga krusyal nga pagkaon sang nagakadula nga mga hayop pareho sang duyong kag balyena. Magatambak ini sang mahigko nga kemikal halin sa mga operasyon sang pagproseso nga pagahimuan sang mga daku nga barko nga magahimo sang pagkutkot. Pagapatyon sini indi lang ang mga pananom-dagat kag ang mga isda nga nagakabuhi diri, kundi pati man ang pangabuhian sang mga mangingisda nga nagasalig diri.

Ika-26 tuig sang Philippine Mining Act of 1995

Sang Marso 3, eksakto nga 26 ka tuig na ang nakalipas halin nga ginpatuman sang reaksyunaryong estado ang Philippine Mining Act of 1995. Ang layi nga ini ang nagabukas sa todo nga pagpanalakay sang higante nga mga dumuluong nga kumpanya sa mina kag ila mga kasosyo nga burges kumprador. Suno sa pinakaulihi nga datos sang Mines and Geosciences Bureau, nagaopereyt sa pungsod ang indi magnubo sa 503 kumpanya sa pagmina kag pagkwari nga nagasakup sa 723,238 ektarya nga duta sa nagkalainlain nga bahin sang pungsod.

Pinakadaku sa mga ini ang Financial or Technical Assistance Agreement (FTAA) para sa operasyon sang Sagittarius Mines, Inc. nga nagamina sang bulawan kag saway sa South Cotabato, Sultan Kudarat kag Davao del Sur (26,502 ektarya); kag Agusan Petroleum and Mining Corporation nga nagamina sang bulawan kag pilak sa isla sang Mindoro (46,051 ektarya). Nakahunong subong ang aplikasyon para sa pagpalawig sang FTAA sang kumpanya nga Oceanagold nga nagamina sang bulawan kag saway sa Nueva Vizcaya kag Quirino (9,238 ektarya) sang matapos ini sang 2019.

Sa mga FTAA kag MPSA nga epektibo tubtob subong, pinakadaku ang kabilugan nga erya nga sakup sang mga minahan sang bulawan (187,671 ektarya), nickel (125,748 ektarya), magnetite kag pilak (70,041 ektarya) kag saway (55,583 ektarya). Sang 2019, ginatantya nga ara sa 153 tonelada nga bulawan ang kabilugan nga ginaeksport sang Pilipinas nga nagabalor sang ₱64 bilyon. Halos tanan nga ini (135 tonelada) nagkadto sa Hong Kong. Pinakadaku naman ang gin-eksport nga saway sa pungsod sang China (294,786 tonelada).

Sa pihak sang grabe nga pagkaguba nga ginatuga sang mga ini sa kapalibutan, gamay gid lang ang amot sang mga minahan sa kabilugan nga pag-uswag sang lokal nga ekonomya. Sang nagligad nga tuig, ginatantya nga ₱133 bilyon lang ang kita sang reaksyunaryong gubyerno sa sektor sang pagmina kag pagkwari o katumbas lang sang 0.7% sang kabilugan nga gross domestic product. Gamay lang ang kinalain sini sa ginlista nga tunga sang sektor nga 0.8% antes pa man manghalit ang pandemya sang 2019.