Antes pa man ang pandemya nga Covid-19, naputo na ang mga mangunguma sa abaka sa Catanduanes. Ang 50 kilos nga abaka mabaligya lang sa kantidad nga ₱3,000, nga relatibo nga manubo kumparar sa kabilugan nga gasto sa produksyon kag renta sa agalon nga mayduta nga nagalab-ot sa ₱5,000.

Sa pangkabilugan, ginatantya nga indi magnubo sa 200,000 ang mga pamilya nga mangunguma nga nagatanom sang abaka sa bilog nga pungsod. Ginasakup sini ang 180,000 ektaryas nga ginatamnan sang abaka. Atrasado, lapta-lapta kag indi sistematiko ang pagpananom sang abaka. Wala sang signipikante nga pag-uswag ang mga kagamitan sa produksyon kag manumano ang pagpananom, tubtob sa pagtuksi ukon pagkigi agud makuha ang mga lanot.

Kinaandan nga nagalab-ot sa duha ka tuig antes mapuslan kag makigi ang abaka halin sa pagtanom sini. Tatlo tubtob apat ka bulan naman ang kalawigon antes ini liwat magtubo. Sa 20-30 puno sang abaka, makaprodukto ang mangunguma sang 20 kilos nga abaka nga nagakinahanglan sang 2-3 tinawo para magkigi sang 2-3 adlaw.

Ang Catanduanes, suno sa Philippine Fiber Industry Development Authority, ang nagasuplay sang 30% sang abaka sa bilog nga pungsod. Ang rehiyon sang Bicol ang pinakadaku nga porsyento sang produksyon sang abaka.

Suno sa pagtuon sang Kawanihan sa Instruksyon sang Partido Komunista sang Pilipinas sa Bicol, ang abereyds nga presyo sang mala nga abaka sa Catanduanes ₱60/kilo antes ang pandemya. Mahimo pa magbag-o ang presyo sang mala nga abaka base sa kalidad sini. Masami mas barato ang presyo sang mala nga abaka kon indi ini maputi. Para makabaligya sang 50 kilo sang mala nga abaka, nagagasto sang kabilugan nga ₱4,210 ang mga mangunguma para sa produksyon.

Makwenta ang gasto sa masunod nga paagi: ₱600 para sa paghawan kag pagtapas sang mga puno sang abaka. Minimum nga duha ka mangunguma ang kinahanglan nga iempleyo para sa pagkigi. Sa duha ka adlaw nagasuma ini sang ₱2,400. Nagagasto naman sang ₱300 ang pagbulad.

Para sa transportasyon, ginatantya nga nagagasto ang mga mangunguma sang ₱1 kada kilo para sa paghakot halin sa uma pakadto sa kalsada. Ang pagbyahe halin sa baryo pakadto sa pilisaran ₱30 kada bugkos/gintipon nga abaka. Sa bilog nga tatlo ka adlaw, ang gasto sa pagkaon nagabalor sang ₱450.

Ginabuhin halin sa kabilugan nga kita ang 25% renta sa agalon nga mayduta. Sa katapusan, pirde pa ang mangunguma sang ₱1,960.

Tuhay nga produktong Pilipino

Isa ang Pilipinas sa pila lang nga pungsod sa bilog nga kalibutan nga nagasuplay sang abaka. Kilala ini sa tawag nga Manila Hemp. Luwas sa rehiyon sang Bicol, nagaprodukto sang abaka ang Mindoro sa Luzon, Leyte, Samar, Negros Oriental, Iloilo kag Aklan sa Visayas kag tanan nga prubinsya sa Mindanao. Kadam-an sa mga nagapanguna sini mga gamay nga mangunguma kag pungsodnon nga minorya. Sang 2016, 180,302 ektaryas sang duta ang may tanom nga abaka.

Nagasuplay ang Pilipinas sang 87% sa pangkalibutanon nga suplay sang abaka. Sang 2019, nakaeksport ini sang $156 milyon (ukon ₱7.8 bilyon sa bayluhanay nga $1=₱50) balor sang mga produkto nga abaka. Sa lista, ang abereyds nga balor sang produkto nga abaka nga ginaeksport kada tuig $97.1 milyon kon sa diin 12.6% sini halin sa lanot nga abaka (raw fiber).

Sang 2020, nagbagsak ang kabilugan nga produksyon sang abaka sang 2.17% halin 72.3 libo metriko tonelada sang 2019 pakadto 70.77 libo metriko tonelada. Dulot ini sang mga restriksyon sa transportasyon nga ginpapanaog kaangut sa pandemya nga Covid-19 kag mga bagyo nga nanghalit sa pungsod sa ulihi nga bahin sang 2020.

Base sa datos sang Food and Administration Organization sang United Nations, ang abereyds nga presyo pang-eksport sang abaka sa bilog nga 2016 ara sa $1.99-$2.35/kilo (₱99.32-₱117.5) depende sa klase. Ini ₱30 nga mas mataas sa presyo nga nabaligya sang mangunguma ang abaka sa mga komersyante.

Kon sumahon, ang ganansya sa pag-eksport sang 50 kilo nga abaka sa ₱4,966-₱5,875, labaw 60% sang kita sang mangunguma nga ₱3,000 lang. Ini bisan pa solo nga ginaabaga sang mangunguma ang produksyon, kag wala dugang nga balor ang raw fiber nga ginaeksport sa iban nga pungsod. Nagalab-ot sa 57% sang abaka ginaproseso para sa paghimo sang tea bag kag iban nga espesyal nga papel. Ang kada tea bag nagabalor sang ₱1.5-₱2 kada isa.

Ginagamit ang abaka sa paghimo sang kwarta, panapton kag iban pa. Sang nagligad nga tuig, ginbalita man nga maayo ini nga materyal para sa paghimo sang face mask.