Gisugat sa dungan-dungan nga protesta sa mga ginikanan, magtutudlo ug estudyante sa pipila ka eskwelahan ang pag-abli sa klase niadtong Setyembre 13. Bitbit ang panawagang #LigtasNaBalikEskwela, gikundena sa Alliance of Concerned Teachers (ACT) ang “manhid” nga si Rodrigo Duterte sa iyang pag-abandona sa sektor sa edukasyon taliwala sa pandemyang Covid-19.

Nagmartsa ang mga myembro sa ACT atubangan sa Mendiola sa Maynila aron ipanawagan ang suporta sa estado sa mga magtutudlo ug estudyante taliwala sa pagpatuman sa distance learning ug luwas nga pag-abli sa mga eskwelahan. Nakasandig karon ang kaugmaon sa mga kabatan-onan sa hiniusang pagbuut sa mga magtutudlo, ginikanan ug estudyante nga “tapuson na” ug iduso ang mas maayong panggamhanan, matud sa grupo.

Sa parehong adlaw, miadto sa Mendiola ang mga grupo sa kabatan-onan aron ipakigbisog ang luwas ug hinanali nga pag-abli sa mga eskwelahan alang sa inatbangay nga klase. Aduna usay susamang protesta sa Pres. Corazon C. Aquino Elem. School sa Quezon City, sa University of the Philippines-Manila, Eusebio Highschool sa Pasig City ug sa Poblacion sa Muntinlupa.

Walay kausaban sa dili epektibong moda

Walay gihimong kausaban ang Department of Education (DepEd) sa palpak ug paantus nga blended learning nga gipatuman niadtong milabayng tuig. Aron hulipan ang dili epektibong online ug modyul nga pamaagi sa pagtudlo, naghimo ang mga magtutudlo og klase-klaseng pamaagi aron mahatag ang mga leksyon sa mga bata. Bisan pa man, aminado silang ubos ang kalidad sa edukasyon tungod sa daghan kaayong problema ug limitasyon sa gadyet, internet, modyul ug kapasidad sa mga ginikanan. Dugang dinhi, adunay mga estudyanteng wala mitungha o wala man lang nagpakita sa ilang mga klase, apan gipapasar sa sunod nga ang-ang subay sa dikta sa DepEd aron hatagag rason ang pagpadayon sa blended learning.

Niadtong Setyembre 9, gipagula sa ACT ang usa ka pagtuon mahitungod sa kaandamon sa mga pangpublikong eskwelahan alang sa pag-abli sa klase. Lutaw dinhi ang daku pa gihapong problema sa kakulangon ug sa ulahi nga pag-imprenta sa mga modyul, kawalay gadyet ug pangbayad sa internet ug sobra-sobra nga trabaho sa mga magtutudlo.

Halos walay gitabang ang ahensya sa mga panginahanglan sa mga magtutudlo. Dili igo ang gipanghinambog sa DepEd nga 68,500 ka laptop tungod kay halos 1 ka milyong pangpublikong magtutudlo ang nanginahanglan niini. Halos wala usab nila nagamit ang gipanghatag nga sim card tungod sa kahinay sa signal sa ilang mga lokasyon.

Walay igong panahon ang mga magtutudlo nga makapahulay sukad nga natapos ang akademikong tuig niadtong Hulyo 10. Padayon ang ilang trabaho niadtong Hulyo ug Agosto sa enrollment ug pag-imprenta sa mga modyul. Daghan kanila ang napugos nga mangalap og mga suplay sa eskwelahan tungod sa kakulang sa pondo. “Work from home” daw ang moda sa ahensya apan giobliga silang pisikal nga magtaho sa mga eskwelahan sa pipila ka beses kada semana. Hangtud karon, wala sila ginabayaran sa obertaym nga katugbang sa 87 ka adlaw.

Walay badyet, walay plano alang sa inatbangay nga pagtoon

Sa ang-ang kolehiyo, gipadayon ang klaseng online aron lang masulting wala ginapasagdan sa gubyerno ang kabatan-onan, matud sa National Union of Students of the Philippines (NUSP). Gawas sa mga limitadong kurso sa 22 ka unibersidad, nagpabilin ang pagbawal sa inatbangay nga klase bisan pa sa wala ug too nga pagtoon ug panawagan niadto pang milabayng tuig nga ablihan ang mga kampus alang sa inatbangay nga pagtoon.

Matud sa NUSP, kinahanglang maggahin ang estado og pondo aron masiguro ang minimum nga pagpatuman sa mga lakang panglawas, test kit ug mga pasilidad pang-test sulod sa mga kampus, ug pag-usab sa mga klasrum ug pasilidad aron mapatuman ang social distancing. Ginaduso nila nga ayudahan ang mga estudyante og ₱10,000 aron makasugakod sa nagkadakung gasto sa pagtuon taliwala sa pandemya.

Sa deliberasyon sa nasudnong badyet alang sa 2022 sa Kongreso, nasuta nga gikibhangan pa ang kanhi nang ubos nga badyet alang sa pasilidad sa edukasyon sa 2022. Matud sa ACT, ₱5.4 bilyon lamang ang gigahing pondo alang dinhi, 51% nga mas ubos sa ₱11.1 bilyon karong tuiga. Gikan dinhi, ₱358 milyon lamang ang gigahin alang sa mga pasilidad panglawas—usa sa batakang rekisito sa luwas nga balik-eskwela taliwala sa pandemya. Dili tin-aw kung asa kuhaon ang badyet alang sa pag-empleyo sa dugang nga mga nars sa eskwelahan.