Gipirmahan ni Rodrigo Duterte niadtong Marso 21 ang balaod nga nag-amyenda sa Public Service Act (PSA o Republic Act 11659) nga magtugot sa labaw pang pag-abli sa ekonomiya sa Pilipinas sa langyawng puhunan ug kapitalista. Kasumpay kini sa magkasunod nga pag-apruba sa Foreign Investments Act (RA 11647) niadtong Pebrero ug sa Retail Trade Liberalization Act (RA 11595) niadtong Disyembre 2021.

Pagatugutan sa giamyendahang PSA ang mga langyawng kapitalista nga hingpit nga manag-iya ug magpadagan sa mga empresa sa telekomunikasyon, lokal nga byahe sa barko, tren ug subway, mga airline, mga expressway ug tollway ug mga airport. Naghawan kini sa dalan aron hingpit na nilang makontrol ang mga kritikal nga imprastruktura sa nasud.

Dili lang hulga sa soberanya, hulga usab sa seguridad sa nasud ang pagpanag-iya sa langyaw sa mga yaweng industriya. Subay sa kasinatian, ang pribatisasyon ug deregulasyon sa yaweng mga sektor ug industriya ang nagduso sa nagkataas nga mga presyo ug singil sa serbisyo.

Gipaubos usab sa Foreign Investments Act ang minimum nga kapital ug ang rekisitong kusog pamuo alang sa hingpit nga langyawng pagpanag-iya sa usa ka lokal nga negosyo. Ang maong girebisa nga “negatibong listahan sa langyawng negosyo” mag-abli usab og dugang mga natad alang sa langyawng mga kapitalista lakip ang turismo ug agrikultura nga maghatag dalan sa pagpalapad sa mga plantasyon ug proyektong ekoturismo nga kanhi nang nagpalayas sa mga mag-uuma sa ilang yuta.

Ang Retail Trade Liberalization Act magatugot sa langyawng mga kapitalista nga mamuhunan og bisan ₱10 milyon na lang (gikan ₱127 milyon ilalum sa orihinal na batas) aron makaabli og tindahan sa Pilipinas. Makigkumpetisya sila sa hatunga ug gagmayng negosyanteng Pilipino, ug magtukmod sa labaw pang pagbaha sa langyawng produkto sa kaalautan sa mga gamang-Pilipino.

Nalipay kaayo sa maong mga balaod ang mga langyawng kapitalista, partikular ang mga kapitalistang Amerikano, ug sa ilang lokal nga mga kasosyong mga burgesyang kumprador. Dugay na nilang gipanawagan ang pagtangtang sa mga limitasyon sa langyawng negosyo.

Gibalik sa tulo ka lakang ang nasud sa panahon sa Parity Rights Amendment ilalum sa Bell Trade Act niadtong 1946 nga naghatag sa mga Amerikano sa patas nga katungod nga gamiton ang rekurso sa nasud. Sigurado nga moresulta kini sa labing pagkahurut sa nahabiling bahandi sa nasud ug dugang pang pagpuga sa mga mag-uuma ug mamumuong Pilipino.

Gilubong sa langyawng puhunan

Walay ebidensya nga palamboon sa langyawng negosyo ang nasud kung tan-awon ang kasaysayan niini sa Pilipinas. Gani, nahimo pa kining instrumento aron ipabiling atrasado ug dili industriyal ang nasud.

Sa pagtuon sa Ibon Foundation, midaku ang parte sa langyawng negosyo sa gross domestic product (GDP) sa nasud gikan dekada 1970. Ang misulod nga langyawng negosyo anaa sa tinuig nga abereyds nga $80 milyon niadtong dekada 1970 (1970-1979) ug mikabat karon sa abereyds $6.2 bilyon sa milabayng dekada (2012-2021).

Ang parte sa langyawng negosyo katugbang sa GDP midaku og upat ka beses gikan 0.5% ngadto 1.9% sa maong panahon. Miburot usab ang misulod nga stock sa langyawng negosyo ug katugbang niini sa GDP sa nasud. Apan, luyo sa pagdaku sa langyawng negosyo, misagayad sa pinakaubos nga ang-ang sa milabayng 70 ka tuig ang pagmanupaktura ug agrikultura.

Ang bulto sa langyawng negosyo napadulong sa pagmanupaktura, matud sa Ibon. Kadaghanan niini napadulong sa mga export processing zone ug walay kalabutan sa pagpalambo sa lokal nga industriya. Mikunhod ngadto sa 18.6% sa GDP niadtong 2020 ang sektor sa manupaktura, ang pinakagamay nga tantos niini gikan 1950. Samtang, nagdeklara ang agrikultura sa pinakagamay niining parte sa GDP sa kasaysayan nga 9.2% niadtong 2019.

Walay duda nga pagrabehon sa tulo ka neoliberal nga balaod ang pagsalig sa nasud sa langyawng kapital ug langyawng pautang. Pakusgon usab sa maong mga balaod oryentasyon sa pag-eksport sa ubos nga dugang-bili nga mga semi-manupaktura nga nakasumpay sa pangkalibutang assembly line nga kontrolado sa mga korporasyong multinasyunal. Pagagrabehon niini ang kawalay-kapasidad sa nasud nga makabarog sa kaugalingon niining mga tiil.