Puspusan na ang konstruksyon at paglalatag ng mga base militar ng US na tinatawag na mga “EDCA site,” gamit ang pondo ng mamamayang Pilipino at mga tau-tauhan nito sa Armed Forces of the Philippines. Noong nakaraang linggo, mismong si Defense Sec. Gilbert Teodoro at AFP chief Charles Brawner ang nagtungo sa Lal-lo, Cagayan, para madaliin ang “upgrade” ng sibilyang paliparan para sa refuelling ng mga eroplanong pandgima ng US. Para magmukhang may silbi sa Pilipinas, binanggit din niyang gagamitin ito ng kakarampot na air assets ng AFP.

Sa Palawan, bwelado na ang konstruksyon at upgrade ng paliparan at iba pang pasilidad pangmilitar sa Balabac Island mula pa Marso 11, 2023. Bagamat pasilidad ng US, ang ₱174.62 milyong pondong ginagamit para sa Balabac Military Runway ay mula sa Department of Public Works and Highways (DPWH) sa ilalim ng programang TIKAS (Tatag Imprastaktura para sa Kapayapaan at Seguridad) Convergence Program nito.

(Ang isla ay matatagpuan sa Balabac Strait, na ginagamit kapwa ng mga barko ng US at China sa kani-kanilang paglalayag. Gagamitin ng US ang paliparan at ang buong isla para manmanan ang mga barko ng China na dadaan dito. Sa aktwal, hindi kaiba ang gamit ng US dito sa gamit ng China sa mga paliparang iligal na itinayo nito sa soberanong karagatan ng Pilipinas.)

Liban sa paliparan na tinatayang lalamon ng pondong $3.1 milyon, pinopondohan din ng DPWH ang pagtatayo ng isang command and control center sa halagang ₱18.32 milyon. Ang DPWH din ang nagpopondo sa pagpapalawak at pagpapalalim sa daungan sa kabilang bahagi ng isla para maging himpilan ng malalaking war ship ng US. Tinatayang aabot sa $5.5 milyon ang kailangang gastusin para rito. Alinsunod sa mga probisyon ng EDCA, ang mga pasilidad na ito ay papailalim sa ekstra-teritoryal na kontrol ng US, kung saan maaari lamang pumasok o inspeksyunin ng mga Pilipino kung may “pagsang-ayon” ang nauna.

Sa Cebu, pondo mula sa TIKAS din ang ginagamit para itayo ang isang hangar sa Mactan-Benito Ebuen Air Base, isa sa unang limang “EDCA site” ng US. Pinasinayaan ang konstruksyon ngayong araw, Agosto 11. (Kasabay nito ang konstruksyon ng US ng isang fuel depot sa halagang ₱111.29 milyon.)

Sa nakaraan, ang programang TIKAS rin ang nagpondo sa konstruksyon ng mga hangar at samutsaring gusali at pasilidad sa Fort Magsaysay sa Nueva Ecija na isa ring “EDCA site.”

Ang programang TIKAS Convergence Program ay nagpapahintulot ng paggamit ng pondo ng DPWH para sa pagtatayo ng mga imprastrukturang militar. Kapalit nito ang “paggagwardya” ng mga sundalo sa mga proyektong konstruksyon ng DPWH sa mga “conflict-ridden” na lugar.

Pinasimunuan ang programa ng noo’y presidente Rodrigo Duterte bilang bahagi ng pambubundat niya sa burukrasyang militar. Pinalawig ito ni Ferdinand Marcos Jr noong Mayo. Dagdag ang pondong ito sa capital outlay (madalas para sa imprastruktura) na nakapailalim sa badyet ng DND.

Dagdag na impormasyon:

https://news.usni.org/2023/05/23/philippine-defense-officials-tour-new-edca-sites
https://www.dpwh.gov.ph/dpwh/business/procurement/civil_works/awarded_contracts?text=23EF0083&text_1=All&text_3=All
https://www.pna.gov.ph/articles/1207577