Nagasinampaw ang palas-anon sang pumuluyo tungod sa duha na ka tuig nga ka-inutil kag kapabaya sang rehimen US-Marcos II para sa ila kaayuhan kag kaluwasan. Partikular sa isla sang Negros, padayon nga gina-atubang sang pumuluyo ang kawad-on sang duta nga palangabuhian, manubo nga suhol sang pamugon kag kakulang sang benepisyo, kakulang sang libre nga serbisyo pangkatilingban, padayon nga pagsaka sang balayran sa kuryente kag tubig kag pagsirit sang mga presyo sang mga nagapanguna nga balaklon pareho sang bugas, karne, utan, bulong kag iban pa.

Indi pa gihapon nagaka-igo ang mga tikang sang rehimen US-Marcos II para sa mapanghalit nga epekto sang pila ka bulan nga pag-atubang sang pumuluyo sa masingkal nga tig-ilinit tuga sang El Niño penomenon bisan pa sa masobra ₱83 milyones nga ayuda kag ₱10 milyones nga pondo para sa Bacolod City kag ₱50 milyones sa Negros Occidental nga ginpanagtag ni Marcos Jr sini lang Hunyo 27.

Tungod indi bastante ang ginpanghatag nga ayuda sang reaksyonaryo nga gobyerno kag wala nakalab-ot sa kadam-an nga mangunguma ang bulig sa panahon sang El Niño, napilitan ang mga mangunguma nga mangutang sa mga microfinance kag mga lending firm pareho sang Dungganon, RAFI, AXA, kag iban pa agud masabat lang ang sandigan nga mga kinahanglanon sang ila mga pamilya. May mga kaso man sa pagprenda kag pagpa-arendo sang ila gamay nga duta kag pagkaubos baligya sang ila mga kasapatan.

Liwat naman nga pagasanggon sang pumuluyo ang bagusbos sang hangin kag ulan sa pagsulod sang La Niña nga kasan-o lang gin-anunsyo sang Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAG-ASA) nga maga-igo sa pungsod sugod sa bulan sang Hulyo subong nga tuig. Nagasinampaw na ang palaligban sang pumuluyo ilabi na ang mga mangunguma nga wala nakaprodukto sa duta sa tion sang El Niño tungod sa kawad-on sang irigasyon ukon pagkahubas sang tuboran kag mga bubon nga nagapanguna nga ginakuhaan sang tubig para sa kinahanglanon sang panimalay kag ulumhan.

Nakasugod man tanom ang mga mangunguma sang mais kag humay antes pa nagsugod ang El Niño, apang napaslaw nga isustiner nga buhion ang mga ini samtang ang iban wala gid nakatanom tungod sa tuman nga pagbagtik sang duta. Nagmenos man ang bunga sang mga lubi kag barato ang pagbakal sang mga ginabaligya nga mga saging. Ikompara sa mga agalon mayduta nga may ikasarang imantine ang patubig sa ila mga kampo, ang mga gagmay nga plantador nga nakagasto na sa pagpatanom sang tubo, pahilamon, paarado kag paabono sa ila tubo, ginpili na lang nga ipagupod ang nagkunol nga mga tubo para ibaligya ang patdan kaysa sa indi mapuslan ang mga ini.

Bisan ang mga mangunguma kag mamumugon sa uma, nagapalibog man kon sa diin sila manglaghap sang pagkaon tungod naubos kalamatay ang ila mga gintanom nga mga kararuton kag utanon tungod sa tuman nga kainit. Lapnagon man ang mga grassfire kag pagkalasunog sang mga lasang tuga sang sobra nga kainit.

Sadto lang nagligad nga Hunyo 3 sini nga tuig, naglupok ang Bulkan Kanlaon kag nagpagwa sang abo kag pagbaha sang lahar. Nagtuga ini sang indi magnubo sa ₱11 milyon sa Negros Occidental kag ₱139 milyon sa Negros Oriental nga kahalitan sa sektor sang agrikultura nga nagdislokar sa pangabuhian sang pumuluyo kag tuman nga kakugmat sa mga nagapuyo malapit sa perimetro sang bulkan.

Apang wala sang kongkreto kag sustenable nga plano ang reaksyonaryo nga gobyerno para sa liwat nga pagbangon sang mga apektado sang nasambit nga kalamidad. Madamo sa ila ang nagakinahanglan nga magpatukod liwat sang ila puluy-an kag palangabuhian nga tubtob subong nagahulat sang nagakaangay nga tikang halin sa reaksyonaryo nga gobyerno.

Magluwas sa katalagman tuga sang El Niño, paglupok sang bulkan kag palaabuton nga sagunson kag mabaskog nga bagyo tungod sa La Niña, dako nga peligro ang indi masolusyonan kag pasulit-sulit nga pag-eksperyensya sang tigkiriwi sang pumuluyong mangunguma kag mamumugon sa uma. Ini amo ang siklo sang kakulang sang trabaho sa panahon nga sira ang galing kon sa diin tapos na ang pagpahilamon, pagpaabono kag iban pa nga ulubrahon sa kampo. Sa sini nga panahon, nagahulat na lang sang ganansya ang mga agalon mayduta samtang dugang nga kagutom kag kapigaduhon ang maaguman sang mga mamumugon sa kampo.

Naga-igod ang pumuluyo sa kagutom kag kapigaduhon apang padayon man nga nagapabungol-bungol ang rehimen US-Marcos II. Pagalauman ang mabaskog nga paglanog sang panawagan sang pumuluyong Negrosanon sa pagpanukot sang nagaka-angay nga sabat sa ila singgitan para sa matuod nga reporma sa duta kag pagpa-untat sang operasyon sang mina, plantasyon kag iban pa nga porma sang pagpangwasak sang kinaiyahan para sa interes sang dumuluong nga kapitalista kag imperyalistang US.

Nagapakig-isa ang Pambansang Katipunan ng mga Magbubukid (PKM)-Negros sa panawagan para sa hinanali nga sabat sa demanda para sa liwat nga pagpakay-o sang puluy-an kag palangabuhian kag ayuda nga pagkaon kag iban pa nga kinahanglanon sang mga pumuluyo nga apektado sang paglupok sang Bulkan Kanlaon. Dapat sabton sang rehimen Marcos ang madugay na nga panawagan nga programa, suporta kag subsidyo sa nagligad nga El Niño kag maghimo sang nagakaangay nga tikang para sa palaabuton nga La Niña kag sa tigkiriwi.

Kadungan man sini, isa ang tingog sang pumuluyo upod sa naga-isa nga kusog sang mga mangunguma sa pungsod sa pagpatuman sang matuod nga reporma sa duta, pagbungkag sang sistemang asyenda kag pagdula sang mga neoliberal nga patakaran sa kalamay, humay kag iban pa nga produktong pang-agrikultural sa pungsod. ###