Ka Maria Malaya
Tigpamaba, NDFP-NEMR

Ang National Democratic Front of the Philippines–North Eastern Mindanao Region (NDFP-NEMR) kauban ang tanang rebolusyonaryong pwersa sa rehiyon hugot nga nagkondena ug nanawagan sa katawhan nga panubagon ang rehimeng US–Duterte sa tinuyong pagmaniobra sa ekonomiya nga miresulta sa grabeng krisis sa bugas ug pagtaas sa presyo sa mga palaliton sa nasud aron makahakop og mas dakung ginansya ang mga langyaw’ng monopolyo kapitalista, dagkung burgesya komprador ug agalong yutaan.

Walay ulaw nga gibasol sa rehimen ang mga mag-uuma sa pagtaas sa presyo sa bugas tungod kuno sa kamahal sa pagpalit sa komersyante og humay gikan sa mag-uuma.

Sa usa ka pagtuon sa kahimtang sa mga mag-uuma sa humayan dinhi sa NEMR, panahon sa ting-ani paliton sa komersyante ang 50 kilos nga humay og P900.00 (P18.00 ang matag kilo) gikan sa mag-uuma. Sa kasagaran, ang ipagaling nga 50 kilos nga humay mobugas og 32-35 kilos. Mogasto lang ang komersyante og P50 alang sa pagbulad, P75 sa pagpagaling ug P20 alang sa transportasyon nga mo-total og P145 sa matag sako sa 50 kilos nga humay. Kun ibaligya ang 35 kilos nga nabugas na, mohalin kini og P1,925.00 sa tag-P55.00 matag kilo. Kuhaan sa iyang mga nagasto nga P 1,045.00 sa pagpalit ug pagaling moginansya ang komersyante og P880.00 sa matag 50 kilos nga humay. Kun mopalit ang komersyante og 100 ka sako nga humay moginansya siya og P 880,000.00.

Buot ipasabot, dakong bakak nga ibasol sa rehimen ngadto sa mga mag-uuma ang pagtaas sa presyo sa bugas sa nasud. Halos katunga ang ginansyahon sa mga komersyante sa pagpalit og humay. Gani biktima pa ang mga mag-uuma sa taas kaayo nga usura, walay subsidyo gikan sa gobyerno, mahal nga mga farm inputs ug ubos kaayo ang presyo sa ilang mga produkto. Maong alkansi kanunay ang mga mag-uuma sa ilabina na sa humayan.

Sa wala pa ang Train Law, ang presyo sa bugas sa merkado mokabat og P40 ang matag kilo, buot ipasabot moginansya gihapon ang komersyante og P380 sa matag 50 kilos nga humay. Kun itandi ang ginansya sa komersyante sa wala pa ang Train Law ug sa karon nga nagtunhay na, mokabat og halos 56% o P500 ang pagtaas niini. Gani, miingon pa ang Department of Agriculture (DA) sa Caraga nga may igo-igo nga suplay sa bugas ang rehiyon, apan mitaas gihapon ang presyo sa bugas dinhi.

Importasyon ang tubag sa rehimeng US-Duterte sa nasinating krisis sa bugas aron kuno moubos ang presyo niini sa merkado. Niadtong Oktubre 8 lamang nagpakanaog si Duterte og mando nga gawasnong merkado sa bugas (free market of rice) sa nasud nga gipatuman pagkasunod adlaw. Kini nga mando nagwagtang sa limitasyon (quota) sa mga gi-import nga bugas, buot ipasabot nga wala nay kinutuban sa pag-angkat og bugas gikan sa gawas sa nasud. Niadtong Septembre usab niini nga tuig gipakanaug ni Duterte ang Administrative Order 13 nga nagtugot sa mga pribadong kapitalista nga mo-angkat og bugas ug uban pang produktong agrikultura. Tanan kini gihimo aron kuno mobaha ang bugas sa merkado nga sa ilang tan-aw magpaubos sa presyo niini. Wala nila gihunahuna nga kinaiya sa negosyante ang pagkuha sa dakung ginansya ug pagkunsabuhay niini nga motakda sa taas gihapon nga presyo.

Kung gani man moubos ang presyo tungod sa maong pagdagsa sa imported nga bugas sa Pilipinas, patyon usab niini ang produktong agrikultural sa mga mag-uuma. Mapugos pagpaubos sa presyo sa ilang produkto ang mga mag-uuma samtang padayong nagataas ang galastuhan sa panguma (himan, farm inputs ug uban pa). Sa dagan, mahugno ang lokal nga produksyon sa humay ug mopabor na dayon kini sa pagpananom og mga pang-eksport nga produkto, sama sa oil palm, saging, pinya ug uban pa, nga dugay nang nagtunhay sa nasud. Mosangpot gihapon kini sa pagmonopolyo sa negosyo sa bugas ug uban pang produktong agrikultural sa langyaw’ng kapitalista. Sa tinud-anay usa kini ka pagtuman sa mga kasabutang pag-abli sa merkado sa Pilipinas nga gitakda sa World Trade Organization (WTO).

Sa laing bahin, walay tinong programa ang rehimen sa pagsulbad sa problema sa mga mag-uuma. Kun igahin unta niya ang badyet sa pag-import og bugas alang sa lokal nga produksyon sa humay, siguradong masulbad ang krisis sa pagkaon sa nasud.

Walay laing mabasol sa krisis sa bugas ug pagtaas sa presyo sa mga palaliton kundili ang rehimeng US-Duterte nga padayong nag-alagad sa interes sa mga langyaw’ng monopolyo kapitalista, lokal nga mga dagkung burgesya komprador ug agalong yutaan. Mas gipasamot pa niini ang pagkahikot sa ekonomiya sa nasud diha sa pagsalig sa import ug pag-eksport sa mga hilaw’ng materyales. Larga todo na kining nituman sa liberalisasyon sa merkado nga nakapabulahan lamang sa mga dagkung negosyante ug mga kapitalistang nasud ug nakapahugno sa ekonomiya sa Pilipinas.

Daw wala pa makontento sa grabeng pagpalisodlisod sa katawhang Pilipino, gidugang pa ang Train Law sa rehimen aron mosilbi sa proyekto niini nga Build, Build, Build nga nag-agni sa mga dagkung langyaw ug lokal nga kapitalista nga mamuhunan sa nasud. Lain pang palas-anunon sa katawhan ang walay hunong nga pagsaka sa presyo sa lana tungod sa gipatong pa nga dugang buluhisan sa produktong petrolyo. Miabot na og halos P12 matag litro ang abereyds (average) nga pagsaka sa presyo niini karon nga tuig. Dugang pa, hilabihang naalkansi sa langyaw’ng pamatigayon ang nasud nga nagpaubos sa bili sa peso kontra dolyar. Sulod lang sa pito ka bulan mikabat na og P54 ang matag dolyar, pinakaubos kini sulod sa halos 15 ka tuig. Ang resulta, walay hunong nga pagsaka sa presyo sa mga batakang palaliton ug serbisyo sa nasud, sama sa edukasyon, panglawas, patubig ug uban pa.

Maong, gikinahanglan na nga ipanghingusog sa katawhan ang nasudnong soberanya ug pagwagtang sa langyaw’ng dominasyon. Ipatuman ang tinuod nga reporma sa yuta ug nasudnong industriyalisasyon, aron mamugna ang nasudnong ekonomiya nga nagsalig sa kaugalingon.

Taliwala sa grabeng krisis sa bugas ug pagkaon sa nasud karon, giawhag sa NDFP-NEMR ang katawhan nga mag-inisyatiba sa pagtanom alang sa pagkaon. Sa kabanikanhan kun aduna pay gamay’ng luna, gidasig nga magtanom og mga direktang pagkaon nga pangkonsumo, sama sa humay, mais, kamote, mga gulayon ug uban pa, pinaagi sa pagtinabangay. Sa kasyudaran usab kun diin lisod ang pagpanguma, gidasig ang pagtanom sa tugkaran gamit ang mga pwedeng mabutangan og yuta (selopin, sako, lata ug uban pa) aron matamnan. Sa ginagmay nga pamaagi, makahulip kini sa kawad-on sa pagkaon ug sa nagkataas nga presyo sa bugas.

Ang krisis sa bugas, ang walay hunong nga pagtaas sa presyo sa mga batakang palaliton, ug ang pagkapasista ug pagharing tiraniko ni Duterte igo na nga mga basehan aron manubag siya sa katawhan.

Makigbisog batok sa pagtaas sa presyo sa mga batakang palaliton. Wagtangon ang mga kontra-katawhang palisiya ug maki-imperyalistang balaod sa rehimeng US-Duterte! Pakusgon ang gubat sa katawhan! Ibagsak ang rehimeng US-Duterte!###