Wala nagmaya, inay nagdilaab ang kasilag sa katawhang Filipino batok sa rehimeng US-Duterte atol sa paghinumdom sa Bulan sa mga Mag-uuma sa Oktubre. Walay angay isaulog sa gadaguok nga tiyan tungod sa gasutoy nga presyo sa mga batakang palaliton, ilabina sa bugas.

Upat ka dekada na ang Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) ug CARP with Extensions and Reforms (CARPER) nga gipatuman sa rehimeng Cory Aquino ug sa iyang anak nga si Benigno Aquino III aron kuno sulbaron ang suliran sa yuta sa mga mag-uuma. Apan sa 14.1 milyon ektaryang yutang agrikultural nga langkub sa CARP, 4.7 milyon ektarya lang ang kuno nahatag sa kapin 2.7 milyon ka mag-uuma nga mga benepisyaryo. Tataw nga nahimo lamang instrumento sa pagpanglingla ngadto sa masang mag-uuma ang CARP ug CARPER aron padayong makonsentra sa mga agalong yutaan ang lagpad nga kayutaan.

Niini, taas ang nahimong paglaom sa katawhan nga mapatuman ang tinuod nga reporma sa yuta sa misunod nga rehimen. Panahon sa iyang pagka-kandidato, gipasigarbo ni Duterte ang iyang mga saad sa pagpang-apud-apod og yuta sa mga mag-uuma. Apan sa sukwahi, labaw pang nailaid sa kawalay-yuta ug kagutom ang mga mag-uuma sa tibuok nasud. Sa kasamtangan, dili na makapalit mismo ang mga mag-uuma og bugas, ug nag-antos na lamang sa lugaw ug bugas mais.

Dugang pa nga nagapagrabe sa kawad-on sa yuta sa mga mag-uuma ang langyaw nga mga plantasyon kung asa paspas nga nagaakop-akop pinaagi sa programa nilang ekspansyon. Sulod sa North Central Mindanao Region, pipila ka mga pananglitan sa mga agribisnes nga mga kumpanya ang Del Monte, Sumifru, DavcCo, Dole, Unifrutti ug A. Brown nga maoy hinungdan sa pagkaabog sa mga mag-uuma sa ilang kaugalingong yuta.
Sa susamang higayon, sistematiko usab nga ginakawkaw sa estado ang kayutaan sa mga mag-uumang Moro sa Marawi City. Padayon pa gihapon silang ginapihig nga mobalik sa ilang mga yuta tungod kay himuon kining ecozone sa gobyerno sa takuban sa rehabilitasyon. Gawas pa niini, gigahin usab ang 8,400 ektarya o 80% sa tibuok syudad sa Marawi alang sa military reservation nga gideklarang Camp Keithley Military Reservation. Samtang kamulo na usab nga ginakontrol sa rehimen ang 220,000-ektaryang Liguasan Marsh nga adunay gibana-banang $580 bilyon nga kantidad sa pondong natural gas.

Gawas sa suliran sa yuta, gasagubang usab ang mga mag-uuma sa pyudal ug semipyudal nga mga kondisyon sa agrikultura. Kaylap pa gihapon ang kabarato sa presyo sa mga produkto sa mag-uuma, kamahal sa mga farm inputs, kataas sa abangan sa yuta, kataas sa tantos sa usura, dili makiangayon nga bahinay tali sa agalon, kabarato sa suhulan ug gapabilin pa ang tributo o libreng pamuo. Pananglitan niini mao ang kahimtang sa manghag-otay sa San Fernando, Bukidnon kung asa nagakita lamang ang matag mag-uuma og P106.00 matag adlaw samtang P7,643.00 ang kita sa buyer. Sinsilyo ra kini kumpara sa minimum nga P500.00 nga kinahanglan sa pamilya sa manghag-utay. Busa, dili mapalambo sa mga mag-uuma ang ilang panguma ug nagapabiling atrasado ang sistema sa agrikultura.

Imbes nga maoy gapakaon sa katilingban, ang mga mag-uuma na hinuon ang nagalisod sa pagbuhi sa ilang mga pamilya. Sama pananglitan sa mga mamumuong panguma sa Dole Stanfilco sa Dangcagan ug Kitaotao, Bukidnon kung asa ang mga trabahante nagadawat lamang og P291.00/adlaw o P4,365.00 sa 15 ka adlaw nga pagtrabaho. Sagubangon pa nila ang wage deduction sa kumpanya, nga mokabot na lang og P3,765.00 ang ilang makuha. Kung sa matag adlaw kinahanglan mokita ang matag pamilya og P1,088.00 aron disente nga mabuhi, ang P291.00 nga inadlawan, sa laktud, dili sarang aron mabuhi ang usa ka pamilya.
Busa, dugang ginatukmod sa estado ang mga mag-uuma aron makigbisog alang sa ilang katungod nga mabuhi. Sa Bukidnon, napadaog sa mga mag-uuma ang ilang kampanya sa pagpataas sa presyo sa ilang produktong saging gikan P7.50 ngadto sa P10.00 matag kilo. Sa pikas bahin, padayon usab nga gipakigbisog sa mga lumad ang ilang katungod sa pagtikad sa ilang yutang kabilin sa San Fernando, Bukidnon.

Imbes ihatag ang mga lehitimong demanda sa mga mag-uuma, kabangis ang nahimong tugbang sa estado. Pipila sa mga nagbandera niini sa rehiyon mao ang Pangantucan 5 Massacre niadtong Setyembre 2015, kung asa lakip sa gipatay sa kasundaluhan ang 70 anyos nga mag-uuma; Bugna Massacre niadtong 2016 nga mipatay sa tulo ka mag-uuma ug lakip sa nasamdan ang usa ka buros; Alimpulos, San Fernando Massacre niadtong Hulyo 2016 nga mipatay sa usa ka buros; ug daghan pang susama. Apan, wala dinhi natapos ang bangis nga pagpamatay sa mga mag-uuma ug, inay, daw nahimo na’ng kalingawan sa mga nagharing hut-ong nga makita ang gabanaw nga dugo sa katawhan. Sa kasamtangan, kapin 10 na ka mga mag-uuma ang gipangpatay sa rehiyon ilalom sa pangatungdanan ni Duterte. Bag-uhay pa lamang usab, gipasakaan og tinumo-tumong kaso ang kapin 30 ka mag-uuma sa Misamis Oriental.

Kung adunay Red October ang rehimeng US-Duterte, gapula-pula usab ang Oktubre sa mga mag-uuma. Gapula sa mga dugo nga mibanaw sa gatusan ka mag-uuma nga gipatay ilalom sa rehimen. Gapula sa mga nangamatay tungod sa grabeng kagutom. Ug, labaw sa tanan, gapula sa maisugong pagsukol sa mga mag-uuma.
Busa, nakighiusa ang Partido Komunista ng Pilipinas – North Central Mindanao Region sa mga lehitimong pakigbisog sa katawhang mag-uuma sa tibuok nasud. Labaw sa tanan, kauban ang uban pang sektor sa katilingban, kinahanglan pa natong pakusgon ug iasdang ang demokratikong rebolusyon sa katawhan alang sa pagkab-ot sa tinuod nga reporma sa yuta ug nasudnong industriyalisasyon. Makatarunganong itugbang sa kontra-mag-uuma, kontra-kabus ug kontra-katawhang rehimen ang nagkalapad ug nagkakusog nga gubat sa katawhan aron kini ibagsak ug aron kab-uton ang katilingbang makiangayon.