Ikaduhang bahin sa tulo ka serye kalabot sa bakuna sa Covid-19 ug industriya sa pamuo sa tambal. Basaha ang unang serye, “Bakuna sa Covid-19 ug ang hakog nga Big Pharma,” sa Ang Bayan, Agosto 7, 2020.

Lapas sa kasagarang tubo, nagahakop ang mga monopolyo kapitalistang kumpanyang Big Pharma og sobrang ganansya gikan sa pagtakda sa presyo sa mga tambal nga lapas kaayo sa gasto niini sa produksyon. Pinakamakasilag ang kapitalistang pagkahakog sa tubo niini kung hilabihan nilang patas-an ang presyo sa mga panahong limitado ang suplay ug taas ang demand (ginatawag nga price-gouging). Pinakagrabe kini sa kaso sa mga tambal ug bakunang pangsalba sa kinabuhi.

Gianunsyo sa Pfizer niadtong Marso nga dili moubos sa $40 (₱2,000) ang duha ka dosis nga bakunang kontra Covid-19 nga ibaligya niini sa US. Hangtud $37 (₱1,850) usab ang ipresyo sa Moderna alang sa kada dosis sa bakuna. Gibanabanang mokita ang Moderna og hangtud $20 bilyon sa baligya niini sa US pa lang.

Daku usab kaayo ang ilang mahakop nga tubo pinaagi sa pagpaubos sa gasto sa produksyon. Dakung bahin niini ang paggamit sa pondong pangpubliko sa ilang panukiduki. Busa, ang kwarta sa katawhan ginagahin aron maghakop og dakung ganansya ang dagkung kapitalista.

Niadtong Marso, naggahin ang gubyerno sa US og $10 bilyon sa mga kumpanya sa tambal nga walay unsamang kundisyon kung paunsa ug unsa kapaspas ang pagmanupaktura sa bakuna, ug kung pila ang angagyang presyo niini. Lakip sa mga nabahinan ang Moderna nga gihatagan og $483 milyon niadtong Abril ug ang Johnson & Johnson nga midawat sa katunga sa bilyong dolyar aron mohimo sa bakuna ug uban pang tambal sa Covid-19. Niadtong Hunyo, dugang nga pondo ang gihatag sa rehimeng Trump sa Big Pharma sa dagway sa mga pagkibhang sa buhis, suportang teknikal ug uban pang insentiba sa gitawag og Operation Warp Speed. Usa ka kanhing upisyal sa GlaxoSmithKline ug Moderna ang nangulo sa maong programa.

Tinuyong dili rekisito nga himuong barato sa Big Pharma ang presyo sa bakuna bisan pa og ginapondohan sa buhis sa katawhang Amerikano ang mga panukiduki niini. Kini aron sigurohon ang ilang higanteng kita tungod kay mibalibad sila nga magmanupaktura sa tambal kung dili kini makakuha og dakung ganansya. Sa UK, planong ibaligya sa AstraZeneca ang ginaeksperimentong bakuna sa Oxford sa kantidad nga $3-$4 (₱150-₱200) lamang sa The Netherlands, Germany, France ug Italy. Pangpublikong pondo usab ang ginagamit sa Oxford University, usa ka pangpublikong eskwelahan, alang sa panukiduki.

Karon pa lang, nagahakop na og kita ang higateng mga kumpanya sa tambal sa pandemya. Niadtong Marso, nanawagan ang grupong Doctors Without Borders sa maong mga kumpanya nga ihunong ang pagpahimulos sa pandemya ug himuong barato ang ilang mga tambal.

Gikastigo sa grupo ang Gilead Sciences nga nagsulayng monopolisahon ang produksyon ug pagpresyo sa remdesivir, usa sa mga tambal nga epektibo sa mga kritikal nga pasyenteng adunay Covid-19. Mipalpak ang tambal batok sa hepatitis ug sip-on, apan napalambo kini dili pa lang dugay batok sa Covid-19 sa mga syentista sa University of Alabama. Pangpublikong pondo ang gigamit alang sa paspas nga pagtuon niini. Tungod kay gunit sa Gilead Sciences ang patente, o katungod sa pormula, dili pwedeng imanupaktura ang tambal nga wala nagabayad sa kumpanya.

Ginabaligya kini karon sa Gilead sa presyong $3,120 (₱156,000) o $520 (₱26,000) kada dosis alang sa pagtambal sa mga kritikal nga pasyenteng adunay Covid-19. Sa mga atrasadong nasud nga gitugutan sa Gilead nga magmanupaktura sa generic nga bersyon, mikabat pa gihapon sa $600 (₱30,000) o $100 (₱5,000) ang presyo niini kada dosis. Sa usa ka pagtuon, misaka na og 22% ang kita sa Gilead sa panahon sa pandemya.

Gikastigo usab sa grupo sa mga duktor ang Cepeid, usa ka kumpanyang nagahimo og mga test kit, sa sobrang pagpresyo niini sa gipalambo niining rapid test kit (Xpert Xpress SARS-CoV-2) sa kantidad nga $19.80/test (₱990). Kung sumahon, $3 (₱150) lamang kada test ang gasto sa produksyon, lakip ang pagmanupaktura. Sama sa Gilead, napalambo sa Cepeid ang kit gamit ang $3.7 milyong pangpublikong pondo sa US.

Ginagamit ang maong test kit sa makinang GeneXpert nga nagproseso sa specimen gikan sa ilong ug tutunlan sa usa ka indibidwal. Kasagarang mogawas ang resulta sa test sulod sa 45 minuto. Usa ang Pilipinas sa 145 ka nasud nga mipalit sa maong mga kit. Adunay 28 ka laboratoryo sa nasud nga nagsalig sa makinang GeneXpert.

Matud sa grupo sa mga duktor, ang teknolohiyang ginagamit sa maong test sama sa ginagamit sa kumpanya sa mga test niini alang sa tuberkulosis.