Subling giduso sa Alliance of Concerned Teachers niadtong Setyembre 5 ang pag-abli sa mga klase alang karong tuiga. Kini human gianunsyo sa Department of Education (DepEd) niadtong Agosto nga magpabilin sa palpak ug paantus nga moda sa blended learning ang mga eskwelahan sa umalabot nga Setyembre 13. Subay kini sa dikta ni Rodrigo Duterte nga paabuton usa nga mabakunahan ang tanan sa nasud batok sa Covid-19. Apan sa kahinay sa pagbakuna kung asa 12.51% pa lamang sa populasyon ang nabakunahan, lagmit nga madugay pa ayha makabalik sulod sa mga klasrum ang mga estudyante.

Lakip ang Pilipinas sa nahabiling lima ka nasud sa tibuok kalibutan nga wala pa nakabalik sa inatbangay nga mga klase sukad sa pagsugod ang pandemya. Niini nga panahon, ang mga eskwelahan sa nasud ang pinakadugay nga sirado sa tibuok Asia-Pacific. Niadtong Pebrero, gitaho sa United Nations Children’s Fund (Unicef) nga ikatulo ang Pilipinas sa adunay pinakadaghang estudyante nga apektado sa mga siradong eskwelahan. Mokabat sa 25 milyong estudyanteng Pilipino ang nakasirado sa tibuok panahon sa klase gikan Marso 2020.

Gibutyag sa taho sa Unicef ang dautang epekto sa siradong mga eskwelahan. Nag-una na niini ang paghunong sa pagkat-on sa mga estudyante, ilabina sa labing daghan nga walay kapasidad nga mogasto sa pagtuon gawas sa eskwelahan. Gihikaw usab sa daghang estudyante ang nutrisyon nga nakuha nila sa mga “feeding program” sa mga eskwelahan.

Nahimong bulnerable usab sa pagpang-abuso ang mga bata ug kabatan-onan, lakip ang abusong sekswal ug sayong pagkaburos, pagpatrabaho ug pagkalambigit sa bangis nga aktibidad kung dili sila makagawas sa panimalay.

Grabe ang epekto sa mental nga kahimsog sa mga estudyante ang malayo sa ilang mga kaklase ug higala. Matud sa National Center for Mental Health, midaghan ang ihap sa mga kabatan-onang nakasinati og stress tungod sa mga leksyon ug pagkapriso sa balay.

Pabug-at alang sa mga ginikanan ang siradong mga eskwelahan. Dili sila andam ug walay kasinatian sa pagpadumala sa distance learning. Sa daghang higayon, nasakripisyo nila ang trabaho aron mag-atiman sa mga anak nga nalukong sa mga balay.

Bisan ang mga magtutudlo wala usay kasinatian sa distance learning, busa unsa man ka maayo ang tinguhang makatudlo aduna pa gihapoy mga kumplikasyon sa pag-andam sa mga modyul. Daghang higayon usab nga nagresulta sa pagkasisante sa mga magtutudlo ang pagsirado sa mga eskwelahan.

Dugang usab sa ihap na giingon sa Unicef ang minilyon pang estudyante nga wala na nagpalista alang sa umalabot nga pag-abli sa tulunghaan. Karong 2021, 12.7 milyong estudyante lamang sa Kindergarten hangtud Grade 12 ang nag-enrol, kapin katunga lang (51%) sa kinatibuk-ang ihap niadtong 2020.

Subli-subli na nga ginareklamo sa mga estudyante, ginikanan ug magtutudlo ang kalisud sa kawad-on sa inatbangay nga klase ug ginaduso ang luwas nga balik-eskwela. Sa kolehiyo kung asa gitugutan ang hilabihan ka limitadong inatbangay nga mga klase sa natad sa medisina, 1% lamang sa mga estudyante ang nataho nga natakdan.

Alang sa Unicef, bisan og aduna pa kunoy mas makatakod nga mga baryant sa Covid-19, posible pa gihapon ang inang-ang nga pag-abli sa mga eskwelahan. Uyon usab ang grupo nga posibleng magsugod kini sa mga lugar nga adunay ubos nga ihap sa mga kaso sa Covid-19. Mamahimo usab kuno kini sa pamaaging boluntaryo ug sa pagpatuman og mga lakang panglawas.

Apan bisan sa wala pa ang pandemya deka-dekada nang problema ang kakulangon sa pasilidad ug serbisyo sa mga pangpublikong eskwelahan. Niadtong 2020 mikabat na sa kapin 110,000 pangpublikong klasrum ang kulang. Tungod niini, kasagarang nagdasok ang 75-80 ka estudyante sa usa ka klasrum nga pang-40 katawo lamang. Kulang kaayo ang mga pasilidad ilabina kung subling mag-abli ang mga klase, ug 15-20 ka estudyante lamang ang tugutan sa matag klasrum aron adunay social distancing.

Sukad 2016-2020, halos 4,507 lang ka klasrum ang napatukod sa gubyernong Duterte. Kulang 4.06% lang kini sa kinatibuk-ang panginahanglan.

Kulang usab ang mga pasilidad aron tumanon ang mga lakang panglawas. Sa datos mismo sa DepEd, niadtong 2020, 28% lang sa kinatibuk-ang ihap sa mga eskwelahan ang adunay klinika. Kulang usab kaayo ang ihap sa mga nars sa mga eskwelahan, nga katugbang lamang sa usang ka nars sa halos 6,000 ka estudyante. Mokabot usab sa 3,000 ka eskwelahan ang wala bisan batakang pasilidad alang sa paghugas sa kamot. Walay gihimo ang rehimeng Duterte aron resolbahon ang maong mga problema.