Makalipong nga pagsaka sa presyo sa lana, palaliton ug kamahal sa serbisyo

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglishHiligaynon

Daw kwitis ang pinakaulahing pagdayogdog sa presyo sa mga produktong petrolyo niadtong Marso 15. Mikabat sa ₱13.15 ang gidugang sa kada litro sa diesel, ₱7.10 sa gasolina ug ₱10.50 sa gas. Kini ang ika-12 ug pinakadakung patong sa presyo sa pagsugod sa 2022.

Tungod niini, mikabat na sa halos ₱31 ang kinatibuk-ang pagsaka sa presyo sa mga produktong petrolyo sukad Enero. Halos doble na kini sa tibuok tuig nga pagsaka niadtong 2021. Mas daku pa ang patong sa presyo sa mga produktong petrolyo sa mga prubinsya.

Ang rason sa mga kumpanya sa lana, malugi daw sila kung dili patas-an ang presyo tungod sa mahal nga presyo sa imported nga krudo. Busa, sa katawhan nila ginapapas-an ang pagsaka sa presyo. Tungod sa pagkahakog sa ganansya mihakop ang Petron og ₱6.41 bilyon niadtong milabayng tuig. Dakung kahiwian, kung hunahunaon ang sinemana nga pagsaka sa presyo tungod kay kanunay adunay pipila ka bulang tinigum ang mga kumpanya nga dili apektado sa pag-usab-usab sa mga presyo. Adunay higanteng mga han-okanan sa krudo ang China, Japan, South Korea, Singapore ug uban pang nasud kung asa naga-import ang Pilipinas sa mga produktong petrolyo.

Lakip sa labing nag-antus sa pagsaka sa presyo sa lana mao ang mga drayber sa pangpublikong transportasyon. Matud sa Pinag-isang Samahan ng mga Tsuper at Opereytor Nationwide (Piston), mikabat sa ₱363 kada adlaw ang nawalang kita sa mga drayber. Tungod usab niini nakulangan pa og halos ₱145 ang kitang ₱300-₱400 sa mga mananagat.

Sama kapaspas usab sa pagsaka sa presyo ang pag-anunsyo sa Meralco nga patas-an niini ang singil og ₱0.063 kada kilowatt hour o katugbang sa ₱13 kada bulan alang sa usa ka panimalay nga nagakonsumo og 200 kilowatt hour kada bulan. Dili pa daw labot niini ang pagsaka sa presyo sa petrolyo.

Sa mga merkado, misaka na usab og kapin ₱1 ang mga delatang karne ug ₱2.75 ang gatas nga kondensada. Ang maong mga pagmahal epekto pa lang sa miaging mga semana sa pagsaka sa presyo sa lana. Matud sa Philippine Amalgamated Supermarkets Association, misaka na og 3% hangtud 6% ang presyo sa mga batakang produkto gikan unang semana sa Marso. Ang mga imported nga pagkaon, sama sa gatas sa bata, mamahimong mosaka og hangtud 15%. Gikabalak-an usab ang posibleng pagsaka sa presyo sa bugas og hangtud ₱3 kada kilo tungod sa pagsaka sa presyo di lang sa lana, apan lakip na sa abono.

Problemado usab bisan ang gagmayng negosyante tungod sa gasto nila sa transportasyon. Sa Benguet, ang mga trucker nga nagadeliber og utan sa mga merkado sa Maynila nagagasto na og dugang ₱7,000 karong Marso kumpara sa gasto nila niadtong Enero.

Niining tanan, mumhong ₱200 kada bulan o ₱6 kada adlaw ang tubag ng rehimeng Duterte alang sa matag pamilyang lakip sa 50% nga labing kabus (sa mga benepisyaryo lamang sa 4Ps, matud sa ulahing pagpatin-aw sa Malacañang). Aduna usay gamay kaayong subsidyo nga gigahin alang sa mga drayber (₱6,500) ug gagmayng mananagat. Gawas nga dali lang kining mahurot, dili tanan ang nahatagan tungod sa pinalisudlisud nga proseso sa pagkuha ug kalangan sa mga ahensya nga ipagawas ang pondo (sa pipila ka bahin sa Northern Mindanao, ₱6,000 lamang ang nadawat sa mga tsuper, ug depende kung unsa ang kolor sa pulitika).

Ang hinanaling pangayo sa mga tsuper ug konsyumer, irolbak ang presyo sa lana sa lebel ayha ang 2022. Duso usab nilang suspendihon ang buhis sa lana. Gibalibaran kini sa rehimeng Duterte bisan og nakakulekta na kini og kapin ₱75 bilyon gikan sa mga buhis sa lana nga gibayran sa katawhan.

Pipila sa maong mga panawagan ang gipanghingusog sa mga demokratikong grupo sa pipila ka adlaw nga protesta gikan niadtong Marso 15-18 batok sa pagsaka sa presyo sa lana. Adunay koordinadong mga protesta sa lain-laing bahin sa Metro Manila, Negros, Iloilo, Davao City ug Legazpi City. Naglunsad usab og tigil-palaot (paghunong sa pagpanagat) ang Pamalakaya sa Laguna de Bay ug Manila Bay.

Mikusog usab ang singgit sa mga drayber sa dyip aron patas-an hangtud ₱10 ang pamasahe. Kasumpay niini ang panawagan alang sa dugang suhulan, pagpaubos sa presyo sa pagkaon ug palaliton, pagpaundang sa paghan-ok sa imported nga produktong agrikultural, pagpataas sa presyo sa mga produkto sa mag-uuma, ug uban pang hinanali nga pangayo.

Makalipong nga pagsaka sa presyo sa lana, palaliton ug kamahal sa serbisyo