Nagapamaligya silang Tatay Gil og kopras. Sa ilang lungsod, mokabat lamang og P25 ang matag kilo sa kopras. Matag tulo ka bulan, makabaligya siya og 300 kilo nga kopras ngadto sa buyer. Sa laktod, mokita lamang siya niini og P7,500. Grabe kini ka barato taliwala nahimutang ang ilang barangay duol sa kumpanyang nagaproseso sa lubi.

Ang Misamis Oriental ang naila nga nag-unang tinubdan sa lubi sa tibuok Mindanao. Lakip sa mga nagtunhay nga kumpanyang nagaproseso sa produkto sa lubi sa rehiyon ang Wilmar (kanhing Indo-Phil) sa Gingoog City nga gipanag-iyahan ni Danding Cojuanco; ang Pilipinas Kao sa Jasaan nga gipanag-iyahan sa kapitalistang Hapon; Fiesta Brand sa Medina; ug Cagayan de Oro Oil. Monopolisado sa maong mga kumpanya ang industriya sa lubi: gikan sa pagpalit og lubi gikan sa mga mag-uuma ngadto sa pagproseso niini aron mahimong lana.

Sa kahimtang nilang Tatay Gil, aduna lamang siyay magahin nga P83 matag adlaw gikan sa pagbaligya og kopras. Kulang kaayo kini kumpara sa batakan nga panginahanglan sa iyang pamilya nga P134 matag adlaw. Lakip sa ginabuhi ni Tatay Gil ang iyang edaran nga mga ginikanan. Ang maong gitantya nga galastuhan nila matag adlaw subay lamang sa sobra ka tipid nga kwentada kung asa halos dili na sila nagagahin para sa ilang panud-an. Mas modako ang ilang gasto sa panahon nga magkasakit ang iyang ginikanan. Tungod niini, dili malauman nilang Tatay Gil ang pagsandig lamang sa abot gikan sa kopras. Nagapamaligya usab siya og kape ug kawayan aron madugangan ang iyang inad-adlaw nga kita.

Mas pait ang kahimtang nilang Tatay Magno nga nagapamaligya lamang og tibuok nga lubi. Ginahimo nila kini tungod sa grabeng pagbarato sa lubi ug sa kuti nga proseso sa pagkopras. Matag tulo ka bulan, matigom nilang Tatay Magno ang 100 ka lubi. Ginabunutan nila ang maong lubi ug mao kini ang direktang ginatimbang. Ang maong 100 ka lubi mokabat lamang og 60 kilo. Sa laktod, nagakita lamang silang Tatay Magno og P300 matag tulo ka bulan o P3 matag adlaw.

Tungod kay dili makasustine ang lubi para sa ilang pang-adlaw-adlaw nga gasto, nagapamaligya silang Tatay Magno og lawi (hilaw nga materyales para sa paghimo og silhig-lanot). Matag bulan, makatigom si Tatay Magno ug iyang asawa og 50 kilo nga lawi nga mabaligya sa P60 matag kilo. Niini, mokita sila og P2,900 (gikuhaan og P100 nga pamasahe) matag bulan o P97 matag adlaw. Nagagasto silang Tatay Magno og P251 matag adlaw. Tigulang na ang magtiayon ug nagpuyo uban nila ang duha nila ka apo nga ginapa-eskwela sa elementarya. “Mao nang magpatung-patong ra gyud ang among utang sa tindahan kay ubos kaayo among kita,” matud ni Tatay Magno.

Lakip lamang si Tatay Gil ug Tatay Magno sa mga mag-uumang nag-antus sa grabeng pagtiurok sa presyo sa lubi sa probinsya. Taliwala kini sa nagkataas nga demanda alang sa lubi sa pangkalibutang ekonomiya. Lakip sa mga mamugna gikan sa lubi ang coco-chemical, sabon panglaba ug pangligo, shampoo, baby oil, pamada, compact disk, refined coco oil, krudo nga lana, dessicated nga lubi ug mga produktong gatas. Sa kasamtangan, walay igong subsidyo nga ginahatag alang sa mga mangoprasay. Busa, nagasalmot na lamang ang mga mag-uuma sa panginadlaw nga trabaho sama sa pagsaka og lubi, pagpamunot ug uban pa. Sa kaso ni Tatay Gil, siya na lamang mismo ang mangunay og trabaho sa tibuok proseso sa paghimog kopras aron dili na siya mogasto sa pagpatrabaho sa ubang tawo.

Kahinumduman usab nga sa administrasyon ni Rodrigo Duterte, gitukod niini ang Coconut Farmers and Industry Development Plan ug gikawkaw niini ang P186 bilyon nga pondo sa coco levy fund. Ang maong pondo ang naggikan sa buhis nga gipahamtang sa diktador ngadto sa mangoprasay panahon sa balaod militar. Apektado sa maong korapsyon ang mga mag-uuma sa lubi sa Misamis Oriental. Paglingkod ni Marcos Jr., subli na usab kining gikontrol sa iyang pamilya, ilabina nga siya ang kalihim kanhi sa Department of Agriculture.