Presko pa ang samad ni Ka Rema gikan sa pagka-sesaryan apan mapangahason siyang nilayas gikan sa nagdakop nga kaaway. Ika-13 ka adlaw pa kini human niya napanganak ang iyang anak nga babaye. Gilatas ni Ka Rema ang laing bangis nga pagsulay sa iyang kinabuhi aron lamang makabalik sa mga kauban ug padayong molihok isip rebolusyonaryo.

Pulang manggugubat si Ka Rema. Nag-medical leave siya sadihang dako na ang iyang tiyan tungod kay dili paborable ang iyang pagmabdos sa malihukon nga kinaiya sa yunit sa hukbo nga iyang nahilunaan. Kadungan usab niini ang subsob nga operasyong militar sa AFP nga nagtukmod sa mga kauban nga paspas nga molihok ug mobalhin-balhin og lugar. Tungod niini, gi-antus ni Ka Rema ang pila ka bulan nga mabulag sa mga kauban ug ang kanunay’ng kabalaka sa hulga sa seguridad samtang naa sa syudad.

Wala unay problema sa seguridad ni Ka Rema samtang nagpaabot sa adlaw sa iyang pagpanganak. Apan nahimo kining kumplikado sadihang aduna nay problema sa paggawas sa iyang bata. Suhi ang iyang bata subay sa iyang pagpa-ultrasound ug busa naglisod siya sa pagpanganak. Andam na unta ang mananabang nga maoy mopaanak niya sulod lamang sa balay. Nahadlok si Ka Rema nga manganak sa ospital tungod kay duol sa tinuod nga madakpan siya didto.

Nakadesisyon si Ka Rema nga, bahala og madakpan sa kaaway, sa ospital manganak tungod kay kinahanglan niyang luwason ang iyang anak. Lagmit nga ikamatay ni Ka Rema ug sa iyang anak kung mahilo na ang bata sulod sa iyang tiyan. Giandam na usab ni Ka Rema ang posibilidad nga madakpan ug iya lamang gihuptan nga dili mohimo og kadaot sa kalihukan ug dili gyud mohatag og impormasyon sa kaaway.

Tuod man, nahawiran si Ka Rema sa kaaway. Nagpabilin siyang lig-on ug iyang ginapangandaman ang posibleng mga interogasyon nga himuon sa iya. Bisan naa pa sa recovery room si Ka Rema, tungod sa pag-sesaryan kaniya, kanunay siyang ginaadtoan sa intelligence officer sa kaaway. Matngon si Ka Rema sa iyang ginatubag ug ginasiguro niya nga wala siyay mahatag nga bag-ong datos. Pabalik-balik siya nga ginapangutana sa kahimtang sa iyang yunit nga nahilunaan ug “ginatahasan” nga ipa-surender ang iyang bana nga Pulang manggugubat.

Samtang naa sa kustodiya sa kaaway, kanunay ginaplano ni Ka Rema ang mga kahigayonan aron makalayas gikan sa kaaway. Giplano ni Ka Rema, lakip sa mga kaubang hukbo, ang mga pamaagi aron makaikyas siya labina nga nagalugak ang kaaway sa pagbantay sa iya.

Gipahibalo pa ni Ka Rema sa iyang pamilya ang iyang planong paglayas. “Nagbangi pa mi og ayo sa akong papa tungod kay dili na siya gusto nga mobalik pa ko sa kalihukan.” Nabalaka ang iyang pamilya nga basin pamatyon sila sa kaaway kung mahibal-an nga nilayas si Ka Rema. “May patyon man nga igsuon nako, kabahin na man na sa tampo nato nga dugo alang sa rebolusyon. Dili man lang sad kay kita ra ang maghalad og dugo kay mas daghan paman naghalad og kinabuhi nga mga masa ug kauban,” tubag ni Ka Rema sa iyang amahan. Sa kadugayan, niuyon na ang pamilya ni Ka Rema sa iyang plano.

Alas-4:00 sa kadlawon, niabot na ang masa nga mosundo kang Ka Rema aron sa iyang paglayas. Gigakos ni Ka Rema ang iyang inahan ug dinhi niya gitugon ang iyang mabilin nga mga anak. Tungod kay nangatulog pa ang mga manghod, gigakos na lamang ni Ka Rema ang iyang nwebe-anyos nga anak samtang naghilak kini. “Siguro, makasabot ra ni sila sa umaabot,” ang naa sa huna-huna ni Ka Rema.

Sa maong adlawa ra sab, nakaabot na si Ka Rema sa mga kaubang hukbo. “Salamat nga nakapalayo na ko sa baba sa kaaway. Salamat nga nakaabot na ko sa akong tinuod nga pinuy-anan!” maoy nasulti ni Ka Rema sa iyang emosyunal nga pagduol sa mga kauban. “Bisan ug naa naka sa baba sa kaaway ug naghunahuna ka nga mo-ikyas, makapangita gyud ka ug paagi, pero kong mahaylo ka sa mga balang kinamayan sa kaaway ug dili kinasing-kasing imong pagmahal sa rebolusyon, malingla gyud ka,” dugang pa ni Ka Rema.

Sa saysay ni Ka Rema, dugang siyang nahagit sadihang naa pa siya ospital. Aduna siyay nakuyog sa iyang kwarto nga pasyente nga susama niya nga nanganak. Matud pa sa maong pasyente, organisadong masa kuno siya sa usa ka barangay. Nakumpirma ni Ka Rema nga tinuod ang gisaysay niini tungod kay duna kini nailhan nga mga kauban. Emosyunal ang masa nga niduol sa iya ug nag-ingon nga: “Okey ra gihapon mi didto nga mosuporta sa inyoha.” Nagpadasig kini ug nanghinaot nga makasugakod si Ka Rema sa iyang sitwasyon. “Sige lang te, kung makalingkawas ko ani nga kahimtang, mosuroy ra ko didto sa inyo. Daghang salamat sa inyo,” tubag ni Ka Rema sa masa.

“Bisan diay kung na ko sa baba sa kaaway, naa pa gihapoy masa nga nangahas nga magpadasig sa akoa,” matud ni Ka Rema. “Dugang ni naghagit sa ako nga mobalik gyud ko sa bukid ug padayong mosalmot sa rebolusyon ug alagaran ang katawhan.”