Higit kailanman, napapanahong alamin at unawain ng mga rebolusyonaryong pwersa at mamamayan ang hinggil sa International Humanitarian Law (IHL) partikular ang kasunduan sa Geneva Conventions kaugnay sa patakaran sa digmaan na sinang-ayunan ng maraming gubyerno sa daigdig kabilang na ang Government of the Republic of the Philippines (GRP). Ito ay sa kalagayang tahasan at lansakang nilalabag ng pasista at teroristang estado sa kurso ng kontra-rebolusyonaryong digma nito ang nasabing mga kasunduan.

Mayroong gerang sibil na nagaganap sa Pilipinas. Armadong tunggalian ito sa pagitan ng GRP at PKP-BHB-NDFP. Ang GRP ay ang kasalukuyang gubyerno na sentral na nakaluklok sa Maynila; habang ang PKP-BHB-NDFP ay isang belligerent force o pwersang nakikidigma laban dito at nagtatayo ng sariling gubyerno ng mamamayan sa kanayunan. Ang reaksyunaryong gubyernong GRP ay nagtataguyod sa kasalukuyang mapaniil na kaayusan habang ang rebolusyonaryong kilusan ng PKP-BHB-NDFP ay naghahangad ng pundamental na pagbabago sa lipunang Pilipino upang palayain ang mamamayan mula sa pambubusabos ng imperyalismong US, pyudalismo at burukrata kapitalismo.

Ang estado ng PKP-BHB-NDFP bilang nakikidigmang pwersa ay pinatutunayan ng pagkakaroon nito ng pambansang pulitikal na liderato na nakalatag sa malaking bahagi ng populasyon at teritoryo ng Pilipinas; epektibong kumand sa armadong pwersang Hukbong Bayan; at paggampan nito sa mga kumprehensibong tungkulin ng paggugubyerno sa pamamagitan ng mga lokal na organo ng kapangyarihan sa pulitika na binhi ng Demokratikong Gubyernong Bayan. Ipinatutupad nito sa loob ng kanyang saklaw ang mga obligasyon ng isang nakikidigmang pwersa sa ilalim ng mga batas ng digma at IHL. Sa katunayan, kinilala na ng GRP ang “status of belligerency” ng PKP-BHB-NDFP sa pakikipagnegosasyong pangkapayapaan mula 1986 sa ilalim ng noo’y rehimeng US-Cory Aquino.

Sang-ayon sa IHL, partikular sa Protocol II na tumutukoy sa mga armadong labanan sa loob ng isang bayan, may mga karapatan ang mga rebolusyonaryong pwersang nakikidigma na dapat kilalanin at igalang ng reaksyunaryong pwersa at ng GRP. Mayroong mga batayang regulasyon kaugnay ng mga karapatan ng mga pwersang nakikidigma pati ang mga nasa kalagayang nasugatan, maysakit o nabihag:

a. Dapat respetuhin ang buhay at dignidad ng mga taong hindi tuwirang kalahok sa mga armadong sagupaan kabilang na ang mga taong dati ay tuwirang kalahok dito ngunit sa iba’t ibang kadahilanan ay nasasagkaang magawa ito kagaya ng mga hors de combat. Kabilang dito ang mga nasugatan, nagkasakit o nabihag ng kabilang panig. Sa lahat ng pagkakataon, dapat silang bigyan ng proteksyon at tratuhin bilang tao nang walang sinisino anuman ang kanyang kulay, nasyunalidad, kasarian, relihiyon at pampulitikang paniniwala.

b. Ipinagbabawal ang pagpatay o pananakit sa mga sumuko at mga taong hindi na makagampan sa pagiging kombatant.

k. Ang mga sugatan at maysakit ay dapat ipunin at pangalagaan ng panig na bumihag sa kanila. Kasama sa proteksyong ito ang mga tauhang medikal, establisimyentong medikal, sasakyan at kagamitang medikal. Ang krus na pula na nakapatong sa puting bakgrawn ang simbolo ng proteksyong ito at dapat respetuhin.

d. Dapat respetuhin ang buhay, dignidad, mga karapatang tao at paniniwala ng mga bihag na mga kombatant at sibilyan. Dapat silang bigyang proteksyon laban sa lahat ng paglapastangan at pamamarusa. May karapatan silang makipag-ugnayan sa kani-kanilang mga pamilya at tumanggap ng tulong na magpapagaan sa kanilang kalagayan.

e. Ang lahat ay may karapatan sa mga batayang garantiya ng batas. Walang sinumang parurusahan sa kasalanang hindi napatunayang kanyang ginawa. Walang sinuman ang totortyuring pisikal o mental, parurusahan ng kamatayan sa malupit na paraan o tratratuhin na parang hindi tao at kahiya-hiya.

g. Dapat pag-ibahin ang mga sibilyan at kombatant upang mapangalagan ang mga sibilyan at ang kanilang mga ari-arian. Tanging mga pwersang militar o kombatant lamang ang maaaring maging target ng anumang operasyong militar.

Nakasaad din sa Protocol II ang proteksyon sa mga sibiliyan at maging sa mga sundalong sugatan o bihag. Ipinagbabawal ng Protocol II ang mga aksyong kaparis ng pwersahang pagpapalikas sa mga sibilyan mula sa kanilang mga lugar, ang mga blokeyo sa pagkain at ekonomya, at pagtotortyur at pamamaslang.

Subalit sa hindi na mabilang na pagkakataon, tahasang nilalabag ng AFP-PNP ang mga tinurang protocol at alituntunin. Malala ang kaso ng paglabag ng AFP-PNP sa karapatan ng mga rebolusyonaryong pwersa, lalo ng BHB. Madalas ang malahalimaw nilang pagtrato sa mga Pulang mandirigma na napapasakamay nila. Noong Hulyo 30, 2023, pinaslang ang Pulang mandirigma ng NPA-Batangas at hors de combat na si Isagani “Ka Gani” Isita. Imbes na hulihin, pinagbabaril ang biktima ng mga elemento ng 59th IBPA at MIG-4 kahit na hindi makalaban si Isita bunsod ng kanyang kapansanan sa kamay. Upang pagtakpan ang walang awang pagpatay, inimbento pa ng militar ang kwentong “nanlaban” si Ka Gani habang hinahainan ng warrant of arrest.

Pataksil ding pinaslang ng 76th IBPA sina Peter “Ka Rochie” Rivera at Jethro Isaac “Ka Pascual” Ferrer matapos silang dakpin habang nasa dalaw sa pamilya ng isang mandirigma noong Nobyembre 13, 2023 sa Gloria, Oriental Mindoro. May mga palatandaan ng tortyur sa katawan ni Ka Pascual na naka-packing tape ang paa. Samantala, pahirap kay Sonny “Ka Ed” Rogelio, opisyal ng BHB na nahuli at napasakamay ng 203rd Brigade mula Oktubre 27, 2023, ang tuluy-tuloy na interogasyon at saywar habang nagpapagaling siya ng sugat sa panga sa V. Luna Medical Hospital. Agad din siyang dinala sa BJMP Puerto Princesa City noong Disyembre 2023 kahit na hindi pa tapos ang kanyang pagpapagamot at hindi pa nakakakain nang maayos.

Sa pambansang antas, malinaw ang kriminalidad at kahayupan ng AFP-PNP at GRP sa brutal na pagpatay sa mga lider ng PKP na sina Benito at Wilma Tiamzon at walo nilang kasamahan sa Catbalogan, Samar noong Agosto 21, 2022. Ayon sa mga saksi, hindi na makilala ang mukha ni Ka Benito na binagsakan ng bato o anumang mabigat na bagay ang ulo hanggang mamatay. Isinakay sa bangka, pinalaot at saka pinasabugan ang labi ng mga Tiamzon at iba pa upang ikubli ang kalunus-lunos na sinapit ng mga biktima sa kamay ng AFP-PNP. Dapat pagbayarin ang mga uhaw-sa-dugong pasista sa kanilang lansakang paglabag sa karapatang tao.

Hindi rin pinag-iiba ng AFP-PNP ang mga sibilyan sa kombatant. Matatandaang pinatay ng AFP ang mga sibilyang sina Pretty Sheine Anacta at Rose Jane Agda noong Disyembre 17, 2023 nang atakehin nito ang nakahimpil na yunit ng BHB sa Brgy. Malalay, Balayan, Batangas. Tinaniman pa ng kaaway ng mga baril ang dalawa bago kunan ng litrato para palitawing mga kasapi ng BHB. Nauna pa rito ang pagpatay ng AFP sa batang si Kyllene Casao at kapansanan sa pag-iisip na si Maximino Digno sa parehong probinsya at kay Dante Yumanaw, kapitan ng mga Mangyan Batangan, sa Occidental Mindoro noong Hulyo 2022.

Taliwas sa ginagawa ng reaksyunaryong AFP-PNP, mahigpit na sinusunod ng BHB ang mga alituntunin sa digma na napatunayan sa mahabang karanasan nito sa pakikihamok sa kaaway. Liban sa Protocol II ng Geneva Convention ay may sarili itong disiplina at alituntunin na nakasaad sa “Tatlong Alintuntunin at Walong Bagay na Dapat Tandaan” o tres-otso, partikular na ang “Huwag magmalupit sa mga bihag”. Patunay ng makataong pagturing ng BHB sa mga kalaban nitong reaksyunaryong pwersa ang praktika ng mga medik ng Pulang hukbo na panggagamot sa mga nasusugatang sundalo, paggalang sa kanilang mga karapatan at pagpapalaya sa kanila sa makataong kadahilanan..

Sa kurso ng digmang sibil sa bansa sa pagitan ng rebolusyonaryo at reaksunaryong mga pwersa, malinaw na nakikilala ng mamamayan na ang rebolusyonaryong gubyerno ang mas makatarungan at makatao. Ito ang dahilan kaya’t puspusang lumalahok ang mamamayan sa pambansa demokratikong rebolusyon upang maitayo ang tunay na gubyernong naglilingkod sa kanilang kagalingan at mithiin at tumatanaw sa pagtatatag ng sosyalismo sa bansa.###