Read in: English

Daku nga rason nga dapat saulogon sang binilyon nga pumuluyo ang subong nga adlaw, Disyembre 10, adlaw sang pangkalibutanon nga tawhanon nga kinamatarung sa bug-os nga kalibutan. Nagapakita ini sang kadalag-an sang malapad nga imol kag pigos nga pumuluyo para makita, mabatian kag respetuhon. Ang masubo kag kabaliskad sini nga nagakatabo nga ginahimo sang mayorya sang mga pungsod, estado kag gobyerno nga nagpirma sa pagsakdag sang tawhanon nga kinamatarung sa ila kaugalingon nga pungsod kag sa pagrespeto sang ila pumuluyo.

Ang Pilipinas isa ka maathag nga halimbawa sa tuman ka brutal nga bayolasyon sang mga tawhanon nga kinamatarung sang isa ka pasista nga rehimen batuk sa iya pumuluyo. Halin sang pagpungko niya sa poder gin-agum ni Duterte ang pagkangil-ad sang bug-os nga kalibutan bilang isa ka buang nga berdugo nga nagpamatay sang masobra 30,000 ka indibidwal nga kalabanan mga imol sa iya peke nga drug war kag pagpatay sang ginatos ka politikal nga mga aktibista nga kadam-an halin sa mangunguma, mammumugon kag imol sa syudad. Sa desperasyon nga pus-on ang 52 ka tuig nga armadong rebolusyon nga ginapamunuan sang CPP, iya ginmanduan ang mersenaryo nga AFP kag PNP nga bombahan ang mga kabaryohanan sa kaumhan nga ila ginasuspetsahan nga balwarte sang NPA sa Luzon, Visayas kag Mindanao. Kasunod sini sang matapos ginmandu ni Duterte ang lubos nga pagwasak sa Marawi City sa rason sang pagtapna sang grupo sang Maute nga nag-atake sa syudad. Ang mga pagpangbomba ang nagpwersa sang malapit isa ka milyon nga pumuluyo nga magbakwit kag ginatos ka libo nga mangin internal refugees nga wala sang puluy-an, wala trabaho kag ginagutom hasta subong.

Ginbandera sang tuig 2020 ang terorismo sang estado kag pasismo nga sobra pa sa martial law ni Marcos. Ginpirmahan ni Duterte ang Anti-Terror Law sang Hulyo 3 nga ginpasar sang iya sunud-sunoran nga Senado kag Kongreso nga nagpaidalum sang pungsod sa indi deklarado nga martial law sa pihak sang lapnagon nga pagpamatuk sang pumuluyo.Nagresulta ini sa grabe nga pagpangdalasa sang red-tagging kag pagpanglagas sang mga politikal nga aktibista, kasumpong kag mga kritiko. Bisan mga artista kag beauty queen ang wala nakasalbar bangud sa ila pagpabutyag sang ila mga opinyon bilang ordinaryo nga pumuluyong Pilipino kag nagabayad sang buhis.
Apang antes pa man ang Terror Law, ang red-tagging kag malain pa, ang paglala sang mga politikal nga pagpamatay nga nagatarget sa mga lider halin sa mangunguma, mga unyon, tagsakdag sang tawhanon nga kinamatarung kag pati mga abogado. Ginlapas ang kahilwayan sa pamamahayag kag pagpabutyag sang ginpasira sang mapintas nga maton kag diktador ang ABS-CBN sang Mayo 5 paagi sa iya idu-ido nga Kongreso. Antes sini, sang Marso 16 gin-imponer ni Duterte ang pinakamalawig nga militarista nga lockdown sa bug-os nga pungsod sa maskara sang pagtapna sang Covid-19 pandemya. Iya gintukod ang Inter-Agency Task Force nga ginapamunuan sang iya paborito nga mga mango kag panatiko nga mga ex-generals sa kabinete. Ini man nga mga heneral ang nagabug-os sa mala-junta nga NTF-ELCAC kag Anti-Terrorism Council sa idalum sang iya Anti-Terror Law.

Ang lima ka bulan nga lockdown ang nagpwersa sa 20 milyones ka Pilipino nga madulaan sang trabaho, mangayo sang ayuda, relief ukon subsidyo kag mag-agum sang matuod nga gutom kag kawalay mahimo. Madamo sang kababainhan kag kabataan, iloy, bata nga babaye kag bisan kalalakihan ang napilitan nga maghimo sang desperado nga tikang lakip ang pagsulod sa prostitusyon para mabuhi. Nagsaka ang mga insidente sang kalakasan lakip ang rape batuk sa kababainhan kag kabataan kag naglab-ot sa makaalarma nga lebel ang mga kaso sang suicide.

Asud-asod nga mga restriksyon ang gin-imposar sang mga militarista kag ignorante sa medisina nga IATF nga ginakonsente mismo ni Duterte. Halin sang Marso tubtob Hulyo masobra 150,000 ang ginpang-aresto, ginsakit sang kapulisan, ginpakahuy-an sa publiko kag ang iban ginpamatay para lang ma-imposar ang mga restriksyon. Ini tanan ginpanghimo nga wala sang salabton kag ginhatagan rason sang mga mandu sang uhaw sa dugo nga si Duterte nga tirohon tubtob mapatay ang sin-o man nga mangisog nga magreklamo o magprotesta batuk sa mga mapintas nga tikang. Apang sa pihak sang singgitan sang publiko sang mass testing para sa Covid-19, sang Agosto lang ini amat-amat nga gin-umpisahan. Kag sa pihak nga dapat libre ini, ginpabayran pa sa pumuluyo ang pag-test.

Sa Panay, sa tunga sang pandemya, ang nagrehistro sang mga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung sa sulod sang duha ka bulan (april 18-june 2020) nga ginabug-os ang 4 nga ginpatay sang 61stIB kag mga death squad,11 nga iligal nga ginpang-aresto kag gintortyur sang 61stIB, 42 ka iligal nga ginpang-aresto sang PNP, 2 nga gin-abduct sang 61stIB, 2 nga gin-interogar kag gin-abuso pisikal sang 61stIB. Wala lang dira nag-untat ang pagpang-abuso sa tawhanon nga kinamatarung sang militar kag kapulisan. Padayon nga nagalala ang mga paglapas labi na sa kaumhan nga kahimuan sang mga pasistang pwersa sang estado nga nagakondukta sang retooled community support program (RCSP). Sila ang nagapamilit sa pumuluyo sa kabaryohanan nga ‘mag-surender’, ideklarar nga ‘persona non grata’ ang CPP-NPA-NDF,‘mag-rally’ batuk sa CPP-NPA kag pahugon sila nga prisohon tubtob nagakabuhi kon sila ang magsuporta o magbulig sa mga kaupod nga rebolusyonaryo. Masobra 100 ka barangay sa 20 ka banwa sa apat ka probinsya sang isla ang wala-untat nga ginpaidalum sa combat kag strike operations sang mga mersenaryo kag pasista nga tropa nga nagtuga sang kahadlok sa masa kag nagdistorbo sang ila kalinong. Madamo nga katapo sang mga ligal demokratiko nga organisasyon ang ginaharas sangmga pamahog nga patyon,ginasundan, malisyoso nga ginabansagan nga ‘komunista’ kag terorista kag ginahulogan sang warrant bangud sang mga patu-pato nga kaso.

Ang kriminal, pabaya, inutil kag militarista nga pag-atubang sang pandemya sang Covid sa malapit na isa ka tuig sang teroristang estado ang isa ka daku nga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung sang teroristang estado. Malala ini nga naga-apekto sa ekonomiya, politikal, kultural kag sosyal nga kinamatarung sang minilyon nga Pilipino samtang si Duterte kag ang iya mga korap nga burukrata kag heneral, kroni nga mga dalagku nga kumprador kag agalon mayduta ang nagpatambok sang ila mga bulsa halin sa Bayanihan 1 kag 2, mga ginpahabok nga gasto sa proyekto sa imprastraktura kag kagamitan militar. Ginpadayon man sang wala huya nga presidente ang pagbakal sang iya tuman ka mahal nga eroplanong jet kag padayon nga pagpatuyang sa trilyon-trilyon nga pagpangutang sang rehimen sa tunga sang grabe nga krisis sa ekonomiya nga ginaantus sang minilyon nga Pilipino.

Ginpalala kag ginhimuslan ang makaluluoy nga sitwasyon sang pumuluyo sang imposisyon sang de facto nga martial law sa bug-os nga pungsod para maligalisa ang pagpugong kag pagpahipos sang anuman nga pagbato, protesta ukon oposisyon sa iya brutal nga kontra-pumuluyo nga mga polisiya, kriminal nga mga tikang kag pamaagi, kag pagkapapet sa iya amo nga imperyalistang US kag China. Ang paghimo sang pungsod bilang isa ka estado sa idalum sang pulis kag militar nga ginadiktahan sang isa ka buang nga presidente ang labaw pa sa iban nga paglapas sa tawhanon nga kinamatarung.

Ang mga krimen kag pagpang-abuso ni Duterte batuk sa tawhanon nga kinamatarung ang ginkondenar kag ginapakamalaut sang mga internasyunal nga institusyon pareho sang United Nations Commission on Human Rights, International People’s Tribunal, International Criminal Court and the European Parliament. Ang ILPS (International League of Peoples’ Struggles) ara sa unahan sang mga internasyunal nga demokratiko kag anti-imperyalista nga mga organisasyon sa pagkondenar sa pasismo kag terorismo sang rehimeng US-Duterte.

Saulogon naton ang Adlaw sang Tawhanon nga Kinamatarung paagi sa padayon nga maukod nga paghimakas batuk sa diktadura ni Duterte. Wala sang anuman nga pagpamatay, pagpamomba,pagpangdakop, tortyur kag pagpang-abuso nga makapaluhod sa aton sa pursigido nga pagbato sa pasista kag papet nga rehimen. Ipabati ang aton kolektibo nga mga tingog kag tikang para magpahulag sang minilyon agud paslawon ang kasakon sang rehimen sa pag-angkon sang lubos nga kontrol kag poder batuk sa aton.

Maghiliusa kita batuk sa diktadura para malab-ot ang matuod nga pagsakdag kag pagrespeto kag pagpatuman sang tawhanon nga kinamatarung.