Kaisa ang mga ma­ma­ma­ha­yag sa buong mun­do, gi­nu­ni­ta ng mga gru­po ng mid­ya at Pi­li­pi­nong ma­ma­ma­ha­yag ang Inter­na­syu­nal na Araw ng Ka­la­ya­an sa Pa­ma­ma­ha­yag (World Press Free­dom Day) noong Ma­yo 3. Ayon sa mga ma­ma­ma­ha­yag, mula nang maupo si Rodrigo Duterte sa poder, pra­yo­ri­dad na ni­ya ang pa­ni­ni­ra at pang-iintri­ga sa mid­ya pa­ra ita­go ang ka­to­to­ha­nan sa kan­yang ge­ra kontra-dro­ga at iba pang pag­la­bag sa ka­ra­pa­tang-tao.

Sa nakaraang dalawang taon, tumindi ang dinanas na panggigipit ng mga mamamahayag na naglathala ng mga balitang bumatikos sa kanyang pasistang pag­hahari. Si­nam­pa­han ng ga­wa-ga­wang ka­so ang mga ma­ma­ma­ha­yag ng Rappler, ha­bang inaa­ta­ke ang mga web­si­te ng mga gru­po ng al­ter­na­ti­bong mid­ya upang si­la ay pa­ta­hi­mi­kin. Sa pa­ma­ma­gi­tan ng mga ba­ya­rang “troll”, pi­na­la­la­bas ni Du­ter­te na mga te­ro­ris­ta ang si­nu­mang kumuk­westyon sa kan­yang ad­mi­nistra­syo­n. Tra­ba­ho rin ng mga troll ang pagpapakalat ng mga ka­si­nu­nga­li­ngan at pe­keng ba­li­ta.

Ni­tong na­ka­ra­ang bu­wan, nag­labas ang PCIJ ng mga ulat na nag­la­lan­tad sa di mapaliwanag na pag­la­ki ng ya­man ng pa­mil­yang Du­ter­te. Sa ha­lip na sa­gu­tin ang is­yu, inatake ni Duterte ang PCIJ at inakusahang mga bayaran ang kan­yang mga kalaban. Ga­mit ang kan­yang kam­pon na si Dan­te Ang ng pa­ha­yang Ma­ni­la Ti­mes, pi­na­ka­lat nito ang ka­ta­wa-ta­wang “Oust Du­ter­te Mat­rix” na nag­mu­la diu­ma­no sa Office of the Pre­si­dent. Alinsunod sa naturang matrix, sang­kot ani­ya sa pag­pa­pa­tal­sik kay Du­ter­te ang Ve­ra Fi­les, Na­tio­nal Uni­on of Peop­le’s Law­yers (NUPL), Rappler at Phi­lip­pi­ne Cen­ter for Inves­ti­ga­tive Jour­na­lism (PCIJ).

Da­hil di­to ay nag­bi­tiw ang isa sa mga edi­tor ng Ma­ni­la Ti­mes na si Fe­li­pe Salvo­sa II. Si­na­lu­ngat ni­ya ang pa­sya ng pa­ha­ya­gan na ila­bas ang mat­rix sa ba­ta­yang ga­ling ito sa tang­ga­pan ni Du­ter­te. Ani­ya, ma­kai­sang-pa­nig ang pag­la­lat­ha­la ng mat­rix nang hin­di ki­nu­ha ang pa­ha­yag ng mga inaa­ku­sa­hang per­­­so­na­he.

Ang “Oust Mat­rix” ay tu­gon ni Du­ter­te at kan­yang mga pa­ya­so sa bid­yo ng isang nag­nga­nga­lang “Bi­koy” na nag­si­si­wa­lat sa re­la­syon ng pa­mil­yang Du­ter­te at ng ma­la­pit na ala­lay ni­lang si Chris­top­her Go sa mga sin­di­ka­to ng dro­ga. Sa na­sabing bidyo, isinangkot ni Bi­koy si Pao­lo Du­ter­te, Bong Go at Ma­na­ses Car­pio, asa­wa ni Sa­ra Du­ter­te, sa ti­na­gu­ri­ang Davao Gro­up at sa Quad­rang­le Gro­up, isang sin­di­ka­to ng dro­ga na na­ka­ba­se na­man sa Bicol. Ka­lau­na’y nag­pa­ki­la­la si Bi­koy bi­lang da­ting utu­san ng isang sin­di­ka­to ng dro­ga sa Bicol na per­so­nal na nag­ha­ha­tid ng pon­do mu­la sa pag­be­ben­ta ng dro­ga kay Pao­lo Du­ter­te at Go.

Pa­ra sa Alter­mid­ya, si Du­ter­te ang pi­na­ka­ma­la­king ban­ta sa ka­ra­pa­tan sa malayang pa­ma­ma­ha­yag at pag­pa­pa­ha­yag. Walang pakundangan niyang gi­na­ga­mit ang buong ga­la­may ng es­ta­do upang ata­ke­hin ang mga myembro ng midya na hindi basta-bastang su­musunod sa kanyang kumpas.

Dag­dag na­man ng National Union of Journalists of the Philippines (NUJP), ang ga­ni­tong pa­ka­na ay naglalatag ng kundisyon para sa hi­git pang mga pang-aata­ke. Anito, ang pagdawit kay Inday Espi­na Va­ro­na, da­ting ta­ga­pa­ngu­lo ng NUJP at edi­tor ng Ma­ni­la Ti­mes, na inilistang kasapi umano ng NUPL ay isa pang pa­tu­nay sa kabalighuan ng nasabing mat­rix. Pa­na­wa­gan pa ng gru­po sa mga kap­wa ma­ma­ma­ha­yag na mag­kai­sa at la­ba­nan ang anu­mang tang­kang pagsupil sa kanilang hanay.