Ipi­nag­ma­ma­ya­bang ng San Mi­gu­el Cor­po­ra­ti­on (SMC) ang ka­li­wa’t ka­nang kontri­bu­syon ni­to sa la­ban diu­ma­no sa pan­dem­yang Covid-19. Pe­ro sa li­kod ng ma­pag­ka­wang­ga­wang muk­ha ni­to, da­la ni­to’y pang-aa­pi sa ma­ma­ma­yan sa wa­lang ka­bu­su­gang pag­ka­ka­mal ng mas dam­bu­ha­la pang ki­ta. Ha­bang aba­la ang ta­ga­pa­ngu­lo ni­tong si Ra­mon Ang sa pag­bi­bi­gay ng do­na­syo­n, aba­la rin ang kan­yang mga tau­han sa pag­pa­pa­la­yas sa li­bong ma­ra­li­ta sa ka­na­yu­nan, mag­sa­sa­ka at ma­ngi­ngis­da.

Hindi alin­ta­na ang pan­dem­ya, ban­tang pag­pa­pa­la­yas ang “do­na­syo­n” ng SMC sa 3,000 re­si­den­te sa mga ba­ra­ngay ng Cas­tañas, Guis­gu­is San Roque, Guis­gu­is Ta­lon, at Ta­la­an Apla­ya sa Sa­ria­ya, Quezon pa­ra big­yang daan ang pag­ta­ta­yo ng coal-fired po­wer plant ni­to sa lu­gar. Nag­si­mu­la nang pa­la­ya­sin ang mga re­si­den­te sa Sit­yo Ta­ya­wak, Ba­ra­ngay Cas­ta­ñas noong Hul­yo 6. Noong 2018, inap­ru­ba­han ng lokal na gub­yerno ang proyekto ma­ta­pos su­hu­lan ng SMC ang mga myembro ng kon­se­ho ng pru­bin­sya. Li­ban sa plan­ta sa ener­hi­ya, ba­lak ng SMC na mag­ta­yo ng plan­ta ng se­men­to at beer, ga­yun­din ng pantalan sa Saria­ya.

Ba­go ni­to, pi­na­la­yas ng SMC ang 400 pa­mil­ya sa Ta­lip­tip, Bu­la­kan, Bu­lacan, pa­ra big­yang daan ang Ae­rot­ro­po­lis, ang pro­yek­tong pa­li­pa­ran na pi­na­hin­tu­lu­tan ni Du­ter­te. Pi­na­la­bas ng kum­pan­ya na ku­sang uma­lis ang mga ma­ngi­ngis­da, pe­ro ang to­too ay bi­nan­ta­an si­lang wa­lang ma­ta­tang­gap na kum­pen­sa­syon kung hin­di si­la lu­ma­yas sa lu­gar. Ka­tu­wang ng SMC ang lo­kal na gub­yer­no ng Bu­lacan at 48th IB sa pag­pa­pa­la­yas sa mga re­si­den­te. Si­si­ra­in ng Ae­rot­ro­polis ang ka­bu­ha­yan ng 1,000 ma­ngi­ngis­da at 2,500 ek­tar­yang ba­ka­wan na ma­ha­la­ga sa sis­te­ma ng eko­lo­hi­ya ng Ma­ni­la Bay.

Ang Aerotropolis ay isang “unsolicited proposal” o proyektong ini­ha­pag ng isang pribadong kum­panya at hindi bahagi ng plano ng gubyerno. Ipinampalit ito ng rehimeng Duterte sa planong rehabili­ta­syon ng kasalukuyang internasyunal na paliparan sa Metro Manila.

Isa si Ang sa oli­gar­kong tang­gap na tang­gap ni Rod­ri­go Du­ter­te. Iti­nu­tu­ring ni­ya itong “ma­la­pit na kai­bi­gan” la­lu­pa’t bil­yun-bil­yon na ang na­ging “do­na­syo­n” ng SMC sa iba’t ibang pro­yek­to ng ma­pa­nu­pil na re­hi­men. Ka­bi­lang di­to ang P2 bil­yong pon­do pa­ra sa drug re­ha­bi­li­ta­ti­on cen­ter sa ila­lim ng “ge­ra kontra-dro­ga,” P330 mil­yong do­na­syon sa mga pa­mil­ya ng mga sun­da­long na­ma­tay o na­su­ga­tan sa pa­na­na­la­kay ni­to sa Ma­ra­wi at dag­dag na P2.52 bil­yon para sa “re­ha­bi­li­ta­syo­n” ng Ma­ra­wi at mga lugar sa Davao na winasak ng madugong kampanyang kontra-insurhensya ng AFP.

Sa pa­na­hon ng pan­­dem­ya, ipi­nag­ma­ma­ya­bang ng SMC na P13 bil­yon na ang ka­tum­bas ng ipi­na­ma­ha­gi ni­tong ayu­da sa iba’t ibang sek­tor na na­nga­ngai­la­ngan. Iti­nu­ring ni­tong “a­yu­da” ang P3 bil­yon na kum­pen­sa­syon sa sa­ri­ling mga mang­ga­ga­wa at pag­ta­ta­yo ng isang pri­ba­dong tes­ting cen­ter na pa­ra rin sa mga mang­ga­ga­wa ng kum­pan­ya. Ang buong P13 bil­yon ay itu­tu­ring na bu­wis ng kum­pan­ya sa es­ta­do, alin­su­nod sa kau­tu­san ni Du­ter­te na iba­was sa ba­ba­ya­rang bu­wis ang mga do­na­syo­n—pe­ra, ba­gay o ser­bi­syo­—na may kaug­na­yan sa pan­dem­yang Covid-19.

Ka­pa­lit ni­to, igi­na­wad ng re­hi­men ang pi­na­ka­ma­ra­ming kontra­ta sa SMC sa ila­lim ng prog­ra­mang Build, Build, Build. Li­ban sa Ae­ro­tro­po­lis, ibi­ni­gay sa SMC ang konstruk­syon ng Skyway 3, Skyway Exten­si­on, Skyway 4, MRT-7 at TPLEX. Ang MRT-7, da­ting ha­wak ng mga Aya­la, ay nag­pa­la­yas sa 300 pa­mil­ya at res­pon­sab­le sa ektra­hu­di­syal na pa­ma­mas­lang sa mga li­der-mag­sa­sa­ka sa San Jo­se del Mon­te, Bu­lacan. Nakatakda itong magpalayas sa dagdag na 40,000 residente ng Caloocan City. Ang mga pro­yek­tong nabanggit ang ilan sa mga da­hi­lan ng pag­ma­ma­da­li ni Du­ter­te na luwagan ang restriksyon sa subsektor ng konstruksyon bago pa ang ibang industriya sa ila­lim ng lockdown.

Noong 2019, nag­ta­la ang SMC ng P1.02 tril­yong ne­tong ben­ta at P48.6 bil­yong ne­tong ki­ta. Sa gitna ng pandemya, plano nitong magtayo ng 12 karagdagang pabrika ng pakain ng hayop, pabrika ng beer sa Cagayan de Oro City at Laguna. Ba­lak din ng kumpanya na dag­dagan ang mga pasilidad sa bagong-bili nitong Masinloc Power Plant sa Zambales. Ma­la­king ba­ha­gi ng kum­­pan­ya ay pag­ma­may-a­ri ng pa­mil­­ya ni da­ting Edu­ar­do Cojuangco, isa sa pi­na­ka­ma­la­king kro­ni ng dik­ta­du­rang Marcos.