Gipagrabe nga kapitalistang pagpahimulos ang nasinati sa mga mamumuong mibalik sa trabaho taliwala sa naghaguros nga pandemyang Covid-19. Dihang gitugutan sa rehimeng Duterte ang pag-abli sa operasyon sa piniling mga industriya niadtong Mayo, wala niini giobliga ang mga kapitalista nga siguruhong himsog ug luwas ang mga mamumuo. Ang bugtong gihimo niini mao ang magpagula og kamandoang “nagaawhag” sa mga pribadong kumpanya nga tahuron ang mga katungod ug kaayuhan sa mga mamumuo. Wala kiniy gitakdang multa o silot sa mga mosupak niini.

Dili luwas nga mga sona sa pamuo

Niadtong Agosto, misaka ang ihap sa mga nagpositibo sa export processing zone sa Calabarzon (Region IV-A), kung asa nagtrabaho ang mga mamumuo sa magkadikit nga assembly line. Kapin 30 sa 140 ka kumpanya sa Laguna ang nagtaho sa mga kaso, lakip ang Gardenia, Ftech, Alaska, Coca-Cola, IMASEN, Technol Eight, Optodev, Interphil, Edward Keller, Toshiba ug Nexperia. Gipunting nga hinungdan sa mga upisyal sa panglawas sa rehiyon ang pagbalibad sa mga kumpanya sa pagpatuman sa mga lakang panglawas. Matud nila, mikuyanap ang bayrus sa mga terminal, dormitoryo ug mga kan-anan. Ingonman, dili layong mikuyanap ang bayrus sa mismong mga linya sa produksyon tungod kay nagaandar na sa 80%-100% sa kapasidad ang mga pabrika. Sukwahi kini sa mga lagda kalabot sa physical distancing.

Mayorya sa mga mamumuo dinhi walay unyon ug kontraktwal. Tinuyo nga ginabalewala sa mga kumpanya ang ilang panglawas sa kagustuhang mokita. Adunay mga higayon nga mibalibad ang kapitalista nga isirado ang pabrika aron ipahigayon ang disimpeksyon human adunay mga mamumuong nagpositibo sa sakit. Kulang kaayo ang mga pasilidad pangkwarantina. Kasagaran, ginapapauli lamang ang mga mamumuong nagpositibo sa tagsa-tagsa nilang piot nga balay o dormitoryo kung asa nabutang nila sa peligro ang ilang mga katrabaho o kapamilya. Wala usay ginapahigayong contact tracing. Wala usay follow-up nga tsek-ap gikan sa kumpanya. Mga komadrona lang gikan sa barangay ang pana-panahong nagapangutana sa ilang kahimtang panglawas.

Walay mass testing. Padayon nga nakigsandurot ang mga mamumuong mamahimo nang natakdan sa pabrika o lugar sa trabaho nga daghang tawo. Sa pipila ka kumpanyang nagpahigayon og testing, wala gilangkob ang mga kapamilya sa mga mamumuo.

Sa Metro Manila, adunay mga call center nga namakak sa tinuod nga ihap sa nagpositibong mamumuo sa kahadlok nga ipasirado sila. Gipapauli lamang ang mga adunay sakit ug gipasagdan. Nagatungha pa gihapon sa mga naka-aircondition ug daghang tawo nga upisina ang mga call center agent bisan og pagbati nila nga natakdan na sila.

Mas grabe, gigamit sa mga kapitalista ang pandemya aron arbitraryong manangtang og mga mamumuo. Usa ka pananglitan niini ang pagsipa sa 300 ka kontraktwal nga mamumuo sa Zenith Foods Corporation ug paspas nga pagpuli kanila niadtong Hunyo. Nataho usab sa Southern Tagalog ang mga pagpanangtang sa Lazada, Nippon Paint, SKMTI, TS Tech, Logistics, Conception ug Unimagina.

Inutil nga gubyerno

Gitaho sa Department of Labor and Employment niadtong Setyembre 9 nga 40,943 pa lang ang nasusi niini sa kapin usa ka milyong rehistradong negosyo sa tibuok nasud. Halos 1/4 niini (9,943) ang wala misunod sa pinakabatakang lakang panglawas sama sa pagpasuot og face mask ug face shield, pagbutang og mga pasilidad sa sanitasyon ug pagbaton og regular nga tsek-ap panglawas.

Subli-subli nga mibalibad ang rehimeng Duterte nga magpahigayon og libreng mass testing. Ginaaghat lang niini ang mga korporasyon nga ieksamen ang mga mamumuo ayha sila patrabahuon. Daghan sa mga mamumuo ang napugos nga bayaran ang ilang mga testing nga nagbalor og ₱4,000-₱8,000 kada test. Hangtud ₱900 kada test lamang ang ginatubag sa PhilHealth.

Wala usab giobliga sa rehimen nga magbutang og mga pasilidad pangkwarantina ang mga kapitalista. Gimando na hinuon niini nga gamiton alang sa kwarantina ang mga klasrum sa mga pangpublikong eskwelahan ug ipasa sa lokal nga mga barangay ang pagmonitor sa mga adunay sakit.

Walay ginahimong pag-eksamen sa mga komunidad sa mga mamumuo. Wala usab giobliga sa rehimen ang mga kapitalista nga hatagan og kumpensasyon ang mga nakakwarantina nga katugbang sa rekisitong 14 ka adlaw. Brutal nga ginapatuman ang sistemang “no work, no pay,” bisan pa og tin-aw nga natakdan ang mga mamumuo sa pabrika. Kasagaran usab nga dili sila makadawat og hazard pay.

Gipahugtan ang pangpublikong transportasyon apan walay gihatag nga alternatiba. Gipasa sa mga kumpanya ang responsibilidad nga mokontrata sa ubang pribadong kumpanya aron maghatag sa mahal nga serbisyo nga kinahanglang bayaran sa mamumuo. Gireklamo niining bag-o sa mga mamumuo sa Laguna nga bug-at ang ₱60 nga pamasahe sa espesyal nga shuttle tungod kay ₱373 lamang ang ilang inadlawan.

Mas grabe, gitugutan sa rehimen ang “pakighangyoay” sa mga kumpanya sa mga mamumuo aron kibhangan ang suhulan. Daghan ang napugos nga magdawat og halos 50% pag-ubos sa suhol, ilabina ang mga nag-work from home.