Gihatagan og “negatibong 99.9%” ni Kaubang Juliet de Lima, nagabarog nga lider sa negotiating panel sa National Democratic Front of the Philippines (NDFP), ang tubag sa rehimeng Duterte sa pandemyang Covid-19. “Absolutong wala siyay (Rodrigo Duterte) gihimong maayo” ug gipaantus na hinuon ang masa ug gibangkrap pa ang gubyerno.

“Militarista, ug dili gyud medikal ang tubag sa rehimeng Duterte sa pandemya,” matud ni Ka Julie. Walay kunsiderasyon sa mga katungod ug kaayuhan sa katawhan ang lockdown ug mga quarantine measure. Gani, nagsilbi pa kini aron ipakuyanap ang bayrus ug paantuson ang katawhan, ilabina ang kabus, dugang pa niya.

Gikawat ni Duterte ang pangpublikong pondo sa takuban sa pagpanghatag og ayuda ug pagpahigayon og mass testing. Walay benepisyong gihatag sa mga apektado sa Covid-19 o sa minilyong katawhan nga nawad-an og trabaho tungod sa lockdown.

“Pinakagrabe,” matud ni Ka Julie, “ang mga responder sa mga ligal nga organisasyong masa sama ni Zara Alvarez ang ginaaresto, ginatortyur ug patraydor nga ginapatay sa militar ug pulis nga gibutang aron kunuhay ipatuman ang lockdown.”

“Kinahanglang ihatag sa mga mamumuong medikal ug panglawas ang pagpangulo sa pagbatok sa pandemya,” matud ni Ka Julie. Angayang himuong prayoridad dapat ang paggahin og pondo sa pagbatok niini. Kinahanglang hinanali nga hatagan og pondong pang-emergency ang katawhang apektado.

“Kinahanglang ideploy ang mga yunit ug ginsakpang medikal sa militar sa pagpakusog sa mga medikal nga paningkamot batok sa pandemya ug dili aron ipatuman ang kwarantina ug lockdown.” Matud niya, dapat ginapalihok lamang kini aron maghatag og serbisyo sama sa pagtabang sa mga naabtan sa lockdown aron makauli sa tagsa-tagsa nilang mga prubinsya. Kinahanglang ideploy ang mga lokal nga pulis aron maghatag og tabang pangkalamidad sa mga nanginahanglan.

“Kinahanglang pugngan ang pagpangawkaw ni Duterte ug sa iyang mga kroni sa pangpublikong pondo, ug kinahanglang ihatag sa katawhan ang mga ayuda ug pautang gikan sa ubang nasud ug mga internasyunal nga ahensya.”

Gimakmak ni Ka Julie ang pagbubo ni Duterte sa binilyong pondo aron pasikaron ang kampanyang “kontra-insurhensiya,” sama sa 2,969% nga dugang alang sa badyet sa NTF-ELCAC. “Ang pagwaldas sa pangpublikong pondo pinaagi sa paggahin og sobra-sobrang badyet sa AFP usa sa mga nag-unang hinungdan kung nganong bangkarote ang gubyerno,” matud niya. “Dili niini mapahunong apan labaw pa hinuong gipasubsub ang gubat sa katawhan.”

Kung wala gitapos ni Duterte ang panaghisgot kalinaw ug girespeto ang mga kasabutan niini, daghan unta ang matabang sa naabot nga mga nahiusahan tali sa duha ka panel sama sa napahapsay na nga Comprehensive Agreement on Social and Economic Reforms (CASER).

“Adunay haum nga mga probisyon sa CASER alang sa pag-atubang sa pandemyang Covid-19,” matud ni Ka Julie. Aduna kiniy tibuok artikulo nga nakapunting sa pagtukod sa usa ka unibersal nga pangpublikong sistemang panglawas nga maghatag og kumprehensibo ug de kalidad nga serbisyo alang sa tanan. Ayha gipili isip nagbarog nga lider sa peace panel, gipangulohan ni Ka Julie ang reciprocal working committee nga mitibuok sa maong borador.

Nakasulat sa Seksyon 4 sa Artikulo XIV (Katungod sa Panglawas) sa CASER nga kinahanglang hatagag pagtagad ang pagpakusog sa sistemang panglawas ug programa alang sa paglikay sa sakit nga nakabase sa paghatag sa batakang mga serbisyong panglawas sa ang-ang komunidad. Dungan sa pagpanghatag sa de kalidad nga serbisyong panglawas ang pag-atubang sa mga hisgutanan sa nutrisyon, serbisyo sa tubig, pabalay, edukasyon, trabaho ug panginabuhian, ug uban pang mga hisgutanan nga nakaapekto sa panglawas.

Ginasiguro sa Seksyon 5 nga makadawat og makabuhi nga suhulan ug benepisyo ang tanang mamumuong panglawas, ingonman sa makitawhanong kundisyon sa pamuo, ug kasigurohan sa trabaho. Sa Seksyon 6, gipunting ang panginahanglan sa paggamit, pagpalambo ug promosyon sa alternatibong pagpanambal sa mga komunidad. Nahisukip usab dinhi nga kinahanglang ampingan ang maong mga pamaagi batok sa mga nagaangkon og intellectual property rights ug kumpetisyon sa langyawng mga tambal.