Hinay ang baligya pero misaka ang mga presyo

,

Niadtong Hunyo, giingon sa Bangko Sentral ng Pilipinas nga mapabilin sa nasud nga ubos ang pangkinatibuk-ang tantos sa implasyon tungod ka ubos kuno ang demand (o gidaghanon sa mga gustong mopalit) sa mga produkto ilalum sa pandemya. Sukwahi niini, tulo ka beses na nga misaka ang implasyon karong tuiga (Hulyo, Oktubre ug Nobyembre). Sa pinakaulahing datos, mikabat na sa 3.3% ang tantos sa implasyon. Pinakadaku ang giusbaw sa mga presyo sa produktong pagkaon.

Sa aktwal, mikunhod ang ang-ang sa gasto (o konsumo) sa mga pamilyang Pilipino sa unang higayon sa milabayng duha ka dekada. Miubos og 13% sa ikaduhang kwarto ug 7% sa ikatulong kwarto sa tuig ang pangkinatibuk-ang gasto sa mga Pilipino kumpara sa parehong panahon niadtong 2019. Ang pagkunhod sa demand gibunga nag-una sa pagsagayad ug sa wala pa nabawi nga kita sukad nga gipatuman ang malungtarong lockdown.

Gikan Marso hangtud Oktubre karung tuiga (duha ka kwarto), mikunhod ang gasto sa edukasyon ug personal nga mga produkto ug serbisyo nga ginahulipan kadaghanan sa impormal nga ekonomiya. Daku usab ang gikunhod sa gasto sa ilimnong makahubog ug sigarilyo, sinina, gamit sa balay, paglulinghayaw ug pagkaon gawas balay (restoran ug hotel). Pinakadaku ang pagkunhod sa gasto sa transportasyon (mikunhod og 62% niadtong ikaduhang kwarto ug 21% sa ikatulo). Taliwala sa pandemya, mihagba pa ang gigasto sa mga pamilya alang sa panglawas (-9%) luyo sa panginahanglan sa sanitasyon, testing ug pagpakusog sa resistensya.

Anaa sa abereyds nga 6% ang giusbaw sa gasto sa pagkaon sulod sa balay, pareho lang sa pagsaka sa milabyng mga tuig, luyo sa mga pagkaputol sa suplay, mga bwelo nga pagsaka sa presyo ug pagkunhod sa konsumo sa pagkaon gawas sa balay (restoran ug take out).

Gamay lang ang giusbaw sa gasto sa komunikasyon (1%) luyo sa pagpapatuman sa mga online class ug mga work-from-home. Mas daku pa ang giusbaw sa gasto dinhi sa mga Pilipino sa parehong panahon niadtong 2018-2019 (3.3%).

Misaka pa gihapon ang gasto alang sa abang sa balay ug balayrunon sa mga pangpublikong yutilidad (kuryente, tubig ug uban pa) og 7% luyo sa mga saad sa mga pribadong kumpanya nga dili sa maningil.

Sa pikas bahin, miubos ang konsumo sa Pilipinas sa giimport nga bugas og hangtud 13.3% kumpara sa 2019, matud sa usa ka taho sa ahensyang agrikultural sa US (Global Agricultural Information Network). Bisan og ginatugutan sa gubyerno ang importasyon og hangtud 3.73 milyong metriko-toneladang (MT) bugas gikan Enero hangtud Agosto (mas daku sa 43% kumpara sa parehong panahon niadtong 2019.) Anaa sa 1.64 milyong MT lang ang aktwal nga miabot sa nasud bunga sa restriksyon sa mga nagaeksport og bugas sa panahon sa pandemya.

Miubos sa 21% ang konsumo sa Pilipinas sa karneng baka. Subay sa nahimong padron sa milabayng mga bulan, gibanabana miubos usab sa 20% ang produksyon sa karneng baboy (bunga na usab sa African Swine Fever) ug 15% sa produksyon sa manok. Miubos usab ang konsumo sa gatas nga 99% ginaimport sa nasud.

Matud sa sarbey nga gihimo sa BSP niadtong Setyembre, kulang pa gihapon kaayo ang kita sa mga pamilya luyo sa pag-abli sa ekonomiya niadtong Hulyo. Nahurot na ang mga tinigum sa mayorya sa katawhan. Matud sa institusyon, mas miubos pa ang ihap sa mga pamilyang adunay katakus nga magtigum, gikan 37.8% niadtong Enero-Marso, ngadto 24.7% sa ikatulong kwarto sa tuig.

Matud sa mga estadistika mismo sa estado, permanente ang pagsaka sa mga presyo sa pagkaon ilabina human gipatuman ang balaod nga TRAIN niadtong 2018.

Gikan 2016 hangtud 2019, misaka ang presyo sa mga utan sama sa ampalaya, talong, kalabasa, kamatis, karot, batong ug patatas.

Misaka usab ang presyo sa isda sama sa bangus, burot (₱34) ug tilapia (₱10).

Sukwahi sa gipanghinambog nga pag-ubos sa presyo sa bugas tungod sa Rice Importation Liberalization Law, misaka pa ang abereyds nga presyo sa bugas gikan ₱41.72 kada kilo niadtong 2016 ngadto sa ₱42.73 sa 2019. Anaa sa ₱45/kilo kini sa 2020 luyo sa todong importasyon gikan sa Vietnam ug Thailand ug padayon nga pagsagayad sa presyo sa lokal nga humay hangtud ₱7-₱12 kada kilo.

Hinay ang baligya pero misaka ang mga presyo