Usa ang pinya sa mga nag-unang produktong pang-agrikultura sa Pilipinas. Ang nasud ang ikaduhang pinakadakung eksporter sa pinya sa tibuok kalibutan. Ang ani sa pinya niadtong milabayng tuig mikabat sa 2.7 milyong metriko tonelada (MT) nga nagkantidad og ₱26.1 bilyon. Mayorya (85%) sa kinatibuk-ang lokal nga produksyon sa pinya ang kontrolado sa higanteng multinasyunal nga mga korporasyong Del Monte Philippines Incorporated ug Dole Philippines (Dolefil) nga parehong unang gitukod sa mga kumpanyang US niadtong dekada 1920. Gipanag-iyahan karon sa dagkung burgesya-kumprador nga pamilyang Campos ang Del Monte Philippines ug ng kumpanyang Japanese nga Itochu Corporation ang Dolefil.

Ginabaligya ang pinya nga presko, naka-lata, o giproseso isip ilimnon ug nakasagol sa ubang produktong pagkaon. Adunay gamayng bahin nga giproseso isip tela. Matud sa pinakaulahing datos sa rehimen, ang abereyds nga presyo sa retail sa pinya mikabat sa ₱53.07 kada kilo. Ginapalit kini sa presyong ₱19.37 kada kilo apan sa aktwal anaa lamang sa ₱5 kada kilo ang pagpalit niini sa mga mag-uuma.

Langkob sa mga pinyahan ang 66,048 ektarya sa yutang agrikultural sa tibuok nasud. Dakung bahin niini nakakonsentra sa Northern Mindanao Region (26,507 ektarya) ug Soccsksargen (24,561 ektarya). Gibanabanang 32,000 ektarya ang langkob sa mga plantasyon sa pinya sa Dole samtang 20,000 ektarya usab ang sa Del Monte nga parehong kinawkaw sa yutang kabilin sa mga Lumad. Ang relatibong mas gamay nga pinyahan nakapailalum sa leaseback ug contract growing nga kondisyon kasosyo ang Del Monte ug Dolefil. Gawas sa duha, nangontrata usab ang Lapanday Foods Corporation sa mga Lorenzo, usa ka pamilyang agalong yutaan.

Agresibong nagpalapad sa plantasyon ang maong mga kumpanya aron mangawkaw og mas dakung tubo gikan sa produksyon sa pinya. Niadtong 2014, nag-anunsyo ang Dolefil sa planong ekpansyon sa 12,000 ektarya. Pagailugon niini ang mga yutang agrikultural ug yutang kabilin sa Soccsksargen nga dugay nang ginaugmad ug gipuy-an sa mga setler ug Lumad.

Ginagamit sa maong mga kumpanya ang mga iskemang contract growing ug leaseback aron direktang kontrolon ang mga yutang gipanag-iyahan sa mga mag-uuma alang sa produksyon sa pinya. Ang contract growing usa ka kondisyon kung asa ginapasa sa mag-uuma ang tibuok proseso sa produksyon, samtang ang presyo sa pagpalit, gidaghanon sa produkto ug kalidad niini solong ginatakda sa korporasyon. Ang sistemang leaseback usab usa ka kondisyon kung asa ang yuta (nga nakapailalum sa “kooperatiba”) dinugay nga ginaabangan sa mga korporasyon sa hilabihan ka ubos nga kantidad. Bawal magtanum og uban pang pananum sa maong mga yuta bisan alang sa konsumong pagkaon.

Pagpahimulos sa mga mamumuong panguma

Sa ting-ani, nagaempleyo ang dagkung plantasyon og mga mamumuong panguma aron labaw pang makabarato. Ginahikaw kanila ang katungod nga mag-organisa, mag-unyon ug makadawat og disenteng suhulan ug mga benepisyo. Kaylap usab ang sistemang pakyawan aron labaw pang makakabo og tubo gikan sa mga mag-uuma sa mga plantasyon sa pinya.

Dugang paantus ug peligro sa mga mag-uuma sa mga pinyahan ang sistematiko ug dugay mga pagkababad sa makahilong mga kemikal (pestisidyo, herbisidyo ug abono) nga ginagamit sa mga multinasyunal aron papaspason ug paluntaron ang kinabuhi sa mga pinya.

Produktong pang-eksport

Sa 2020, mikabat sa 990,780 metriko tonelada (MT) sa presko ug giprosesong pinya ang gieksport sa Pilipinas sa kantidad nga $674.54 milyon. Kapin 1/3 kini sa kinatibuk-ang bolyum sa pinya nga naprodyus sa nasud. Dakung bahin (71%) sa gieksport nga pinya sa Pilipinas napadulong sa US (236,810 MT), China (231,340 MT) ug Japan (231,080 MT). Ilalum sa rehimeng Duterte, lima ka beses nga miburot ang bolyum sa gieksport nga pinya sa Pilipinas sa China—gikan 44,360 MT niadtong 2016 ngadto sa 231,340 MT sa 2020.

Sa US, ang abereyds nga presyo sa retail sa preskong pinya mikabat sa $1.44 (₱72) kada kilo o halos upat ka beses nga mas daku sa presyo kung tagpila kini ginabaligya sa mga mag-uuma (₱19.37). Nagkantidad usab ang pineapple juice og $2.8 (₱140) kada litro.