Ikatulo sa serye mahitungod sa di makitawhanon ug magun-ubong paggamit sa mga drone ug pagpamomba gikan sa ere.

UNANG ARTIKULO: Pagpatay gamit ang mga drone ug pagpamomba gikan sa kahanginan
IKADUHANG ARTIKULO: Mga armas sa brutal nga pagpamomba ug istraping

Ang pagpanghulog og bomba gikan sa mga eroplanong iggugubat sa Armed Forces of the Philippines (AFP), kaabag ang mga drone ug pagpang-istraping gikan sa helikopter, ang usa sa pinakabrutal nga taktika sa mapanumpuong gubat sa reaksyunaryong estado. Kini walay lain kundili usa ka pasistang terorismo gikan sa kahanginan nga ang dala kabangis, kahadlok, pagkaguba asaman kini isabwag sa AFP.

Ang pagsabwag og terorismo gikan sa kahanginan labaw pang mikagrabe human gimando ni Rodrigo Duterte nga “patagon ang kabukiran” niadtong 2017. Gipakita niya sa tibuok Pilipinas ang iyang walay pugong nga brutalidad pinaagi sa pagpulpog sa Marawi City. Sukad kaniadto, gatusan ka mga bomba, liboang rocket, daghang bala sa masinggan ug bala sa kanyon na ang gigamit sa AFP sa gyera niini sa pagsumpo sa katawhan ug sa ilang makatarunganong armadong pakigbisog.

Gisugdan ang subsub nga terorismo gikan sa kahanginan sa lain-laing rehiyon sa Mindanao niadtong 2018, apan sa wala madugay gisabwag kini sa tibuok nasud. Padayon usab ang grabeng pagpamomba gikan sa ere sa mga lugar sa Moro, kung asa permanenteng nakabase ang mga pwersa sa US. Padayon nga nagadawat ang AFP og mga sakyanang pangkahanginan, kanyon, misayl ug bomba sa laraw nga ipailalum ang tibuok nasud sa terorismo.

Sa kasamtangan, ang pagpamomba sa kawanangan ug istraping kanunay nang kabahin sa arsenal sa mga armas nga ginagamit sa kaaway sa mga operasyong kontra-gerilya nga adunay laraw nga magsabwag og kahadlok sa masang mag-uuma ug mga Pulang manggugubat sa Bagong Hukbong Bayan. Sukwahi sa mga lagda ug prinsipyo sa internasyunal nga makitawhanong balaod, ang maong mga armas sobra-sobra sa gikinahanglan, walay pili, nagbutang sa mga sibilyan sa peligro ug nagbunga sa pagkaguba sa kabtangan ug kinaiyahan.

Niadtong milabayng bulan lamang, naghulog ang AFP og 69 ka bomba ug 18 ka rocket, ug 51 ka hugna nga gikanyon ug pabalik-balik nga giistraping ang mga komunidad ug umahan sa mga Lumad sa Talaingod, Davao del Norte ug sa palibot sa kabukiran sa Pantaron sulod sa 35 ka adlaw gikan sa Setyembre 15. Laraw niining paluhuron ug “ipasurender” ang mga residenteng Manobo sa AFP.

Dugay nang ginabomba sa AFP ang mga komunidad sa mga Lumad. Niadtong 2017, ang bombang gihulog sa AFP milagapak sa duul sa iskwelahang Lumad nga Fr. Pops Tentorio Memorial School sa Magpet, North Cotabato. Niadtong Disyembre 31, 2018, unum ka bomba ang gihulog sa AFP sa Barangay Diatagon, Lianga, Surigao del Sur, nga mibugsok sa 150 metro lamang ang gilay-on sa mga komunidad sa Sityo Panukmoan ug Sityo Decoy. Niadtong Marso 24, 2020, milagapak ang mga bala sa kanyon sa gilay-ong 330 metro gikan sa sentrong komunidad sa Barangay Mandahikan, Cabanglasan, Bukidnon. Niadtong Enero, mga pastuhan, umahan ug tigwayanan sa hayop sa mga lumad ang naigo sa mga bomba nga gihulog sa Abra ug Mt. Province niadtong Enero. Sa Visayas, usa ka shrapnel sa rocket ang mibuslot sa atop sa usa ka balay sa Dolores, Eastern Samar niadtong Agosto 16.

Sagad ginahimo ang mga operasyon sa pagpamomba gikan sa kahanginan sa kaadlawon ug nagalungtad sa pipila ka oras. Niadtong Abril 19, 2020, bandang ala-5 sa buntag naghulog og upat ka bomba ang AFP duul sa mga balay sa Sityo Kapanal, Barangay Gasi, Kiamba, Sarangani, bisan aduna nay pipila ka mag-uumang Lumad (gikan sa tribong T’boli) ang anaa na sa ilang mga uma. Niadtong Abril 26, 2018, ang pagpamomba sa Mati, Davao Oriental nagsugod bandang ala-5 sa hapon ug naundang lamang human ang duha ka oras, ug subling nagsugod sa alas-9 sa gabii hangtud tungang gabii. Sa maong gabiuna, 38 ka bomba ang gihulog sa mga lungsod sa Sinacaban ug Jimenez sa Misamis Occidental gikan alas-9 sa gabii hangtud alas-4 sa buntag sa misunod nga adlaw. Nagsugod usab sa alas-11 sa gabii ang pagpanganyon sa Barangay Osmeña, Palapag, Northern Samar ug milungtad hangtud alas-2 sa buntag.

Ang paturagas nga pagpamomba gikan sa kahanginan ug istraping, ug pagpanganyon nagdala og grabing troma sa katawhan sa kabanikanhan. Dili moubos sa 1,000 ka pamilya ang nagbakwit sa mga komunidad sa Barangay Monteclaro, San Jose, Occidental Mindoro ug Barangay Lisap, Bongabong, Oriental Mindoro human upat ka adlaw nga gibomba ug giistraping ang ilang mga barangay sugod Abril 29, 2019. Kapinkun-kulang 1,000 ka pamilya usab ang nagbakwit niadtong Pebrero 11, 2017 human gikanyon ang mga barangay sa Macopa, Kibagyo ug Bullucan sa Laak, Compostela Valley (Davao de Oro). Kapin 190 ka pamilya (lakip ang 660 ka bata) ang nagbakwit sa Barangay Buhawen, San Marcelino, Zambales niadtong Agosto 21, 2020 human gibomba ang ilang lugar; ug kapin 200 ka pamilya ang nagbakwit sa magkasikbit nga barangay human gibomba ug giistraping sa AFP ang bukirong bahin sa Barangay Lidong, Caramoan, Camarines Sur niadtong Agosto 13, 2020.

Gipahimuslan sa AFP ang ginamugnang kahadlok sa pagpamomba ug ginagamit isip pagpanghulga aron paluhuron ang mga residente ug patumanon sa mga mando sa AFP, sama sa pwersahang “pagpasurender” kanila. Adunay kaso nga pwersahang gipabakwit ang mga tawo sama sa 2,000 ka pamilyang Lumad ug mag-uuma sa Cabanglasan, Bukidnon, human gibomba og 15 ka hugna ang ilang lugar nga miguba sa mga maisahan. Niadtong Nobyembre 2, 2018, gihulga ang mga residente sa Barangay Luayon, Makilala, North Cotabato, nga pagabombahon ang ilang mga komunidad, usa ka adlaw human silang mibakwit tungod sa linog.

Tan-awa ang talaan sa mga kaso sa brutal nga pagpamomba: Mga brutal na kaso ng pambobomba ng AFP