Giila sa Kontra Daya ug mga demokratikong organisasyon ang eleksyong 2022 isip pinakahugaw nga eleksyon sa kasaysayan sa nasud. Matud nila, daghan kaayong aberya sa adlaw sa pagbotar samtang walay puas ang pagkaylap sa dis-impormasyon sa panahon sa kampanya.

Sa inisyal nga taho sa Kontra Daya, halos 1.1 milyong boto ang nasayang tungod sa aberya sa 2,000 ka vote counting machine (VCM) o makinang nagaihap sa boto. Gubot ug daghan ang wala na nakabotar tungod sa kalangan. Daghan sa mga botante ang napugos na lang nga biyaan ang ilang balota sa mga upisyal sa eleksyon. Tungod sa mga aberya, nanawagan ang mga botante sa Commission on Elections nga palugwayon ang oras sa botohan, apan gibalibaran kini sa ahensya.

Sa kinatibuk-an, nakadawat ang mga grupong nagmonitor sa eleksyon sama sa Kontra Daya ug Vote Report PH og 4,000-9,500 report sa anomalya ug problema niadtong eleksyon. Halos 3,000 na niini ang ilang nakumpirma. Sa ilang narekord, 2,683 (52.3%) ang mga palyadong makina sa pagboto, sunod ang pagpangampanya sa adlaw sa eleksyon (14%) ug kapalpakan sa proseso sa eleksyon (11.2%).

Gikabalak-an sa mga grupo ang nahimong dagan kung asa gipabiyaan sa Comelec sa mga botante ang ilang mga boto, gipasalig sa uban ang pagsulod niini sa makina ug gipapauli nga walay resibo tungod sa langan nga pagpuli sa mga palyadong makina. Matud nila, kinahanglang adunay ipahigayong imbestigasyon sa maong sistema. Mas daghan ang nadaut nga VCM sa niining eleksyon kumpara sa mga dekompyuter nga eleksyon sa 2010 ug 2016. Matud sa usa ka propesor sa statistics, “manwal nga pag-ihap sa boto ang bugtong pamaagi aron maberipika (ang nahitabong pag-ihap sa boto).”

Gawas niini, daghan usab ang narekord nga pagpamalit og boto ug presensya sa militar ug pulis sa lugar sa botohan o presinto. Mas daghan ang kaso sa intimidasyon ug pagpanghasi, ilabina sa kabanikanhan, ang wala narekord sa grupo.

Matud ni Prof. Danny Arao, kumbenor sa Kontra Daya, “Ang kongklusyon sa eleksyon, simple lang, kini ang pinakahugaw. Kini ang pinakadunot. Ug kini ang pinakawalay ulaw nga gilimbongan.”

Gawas sa pagpanglimbog, daku usab ang papel sa sistematikong dis-impormasyon, pagpasundayag sa mga pulitiko ug algoritmo sa social media.

Isip tubag sa hugaw nga eleksyong nagpadaug sa Marcos-Duterte tandem, klase-klaseng protesta ang gilunsad sa katawhan. Sa Mayo 10, liboan, sagad mga kabatan-onan, ang midagsang sa upisina sa Comelec aron batikuson ang kapalpak sa ahensya sa milabayng eleksyon. Gitukod nila ang Kampuhan Kontra Daya sa Liwasang Bonifacio hangtud Mayo 13 kung asa gipahigayon ang kolektibong mga diskusyon ug kulturanhong pasundayag. Panawagan nila sa sama nilang “kakampink” (tawag sa mga tigsuporta sa Leni-Kiko tandem) nga dili mahisubo ug ipadayon ang pagsukol. Dakung protesta usab ang gilunsad sa Naga City ug Himamaylan City niadtong Mayo 10.

Nagmartsa ang 4,000 katawo niadtong Mayo 13 padulong sa Philippine International Convention Center (PICC) sa Pasay City kung asa gilunsad kanhi ang unang adlaw sa upisyal nga pag-ihap sa Comelec. Nahimong kulminasyon ang martsa sa 3 ka adlaw nga kampuhan. Ayha ang martsa, naglunsad og usa ka mesa ang mga tawong simbahan ug relihiyosong grupo duol sa PICC aron ipanawagan ang pagpanalipud sa demokrasya.

Pagkagabii, nagtapok ang mga kakampink sa Ateneo de Manila sa Quezon City sa usa ka programa sa “pagpasalamat.” Niining programa gianunsyo ni Leni Robredo ang pagtukod sa Angat Buhay NGO, ang matud niya mamahimong “pinakalapad nga volunteer network sa tibuok nasud.” Samtang, nagsaad siyang “irebyu” ang mga kaso sa iregularidad sa eleksyon, apan sa parehong panahon, nagkanayon siyang “kinahanglang dawaton nga dili pabor” kaniya ang resulta.

Gawas pa sa mga protesta sa Metro Manila, gipasiugdahan usab sa kabatan-onan ang mga protesta sa mga syudad sa Baguio, Naga, Iloilo, Bacolod, Cebu, Davao ug mga prubinsya sa Isabela, Nueva Vizcaya, Nueva Ecija, Tarlac, Bulacan, Pampanga, Zambales, Balanga at Mariveles sa Bataan, Batangas, Quezon, Laguna, Aklan, Leyte, Negros Oriental, ug Zamboanga. Sa gawas sa nasud, nagprotesta ang kabatan-onang Pilipino sa Boston ug New York City sa US.