Wala pa man lubos nga nakapungko si Ferdinand Marcos Jr. sa ginkawat niya nga trono, nagatuhaw na ang kutsilyo sang pasistang pagpamigos kag pagpaniplang, ginapanan-aw nga kadulom nga pagaatubangon sang pumuluyong Pilipino sa maabot nga anum ka tuig.

Sa nagligad nga pila ka semana, sunud-sunod ang pamahug kag tikang nga nagalapak sa demokratikong kinamatarung sang pumuluyo nga magpahayag kag ululupod nga ipakita ang ila reklamo kag protesta. Indi magnubo sa tatlo ka aksyong masa sa kalsada ang mapintas nga ginbatuta, ginbumbero kag ginbungkag sang mga pulis. Ang mga ini nagpabalik sa mapait nga panumduman sang pagpamigos sa panahon sang pasistang diktaduryang Marcos kon san-o hayagan nga ginadumilian ang mga tawo nga magtipon kag kolektibong magpahayag.

Sa paghatag-rason sa ginhimo nga mapintas nga pagbungkag, ginpamilit sang mga upisyal sang pulis nga ang mga rali “pagpanggamo.” Ginapagwa nga “iligal” ang mga raliyista kag ang mga pamatan-on nga nagapasakup “biktima sang pagpangganyat.” Pilit nga ginalumos ang tingog sang pumuluyo nga nagasikway sa pagpanumbalik sa poder sang mga Marcos kag nagahayag sang reklamo batuk sa lapnagon nga pagdinaya sa nagligad nga eleksyon.

Ginagamit sang Philippine National Police (PNP) ang Batas Pambansa 880, nga gin-aprubahan sa idalom sang diktaduryang Marcos, para talanaan sang latid ang kinamatarung sang pumuluyo nga magrali sa kalsada. Hayagan nga ginadeklarar sang PNP ang polisiya nga anti-demokratiko kag ginalatag ang mangin polisiya sa idalom sang rehimeng Marcos II.

Ang pagpangtapna sa mga rali sa kalsada pagpasikat sang mga upisyal sang PNP kay Marcos Jr., agud pamatud-an nga handa sila nga alagaran ang kagustuhan sang anak sang diktador katulad nga nag-alagad sila nga mga bastonero nga tagasaway sa sin-o man nga maghambal o maghulag batuk sa korapsyon, pagpandambong kag pagpamigos sa idalom sang layi militar.

Ginapanan-aw man kadungan sang pagtapna sa mga demokratikong kinamatarung, magasingki ang papaniplang kag pagpanabon sa mga krimen sang mga Marcos sa tabon sang “pagdebate bahin sa kasaysayan” kag kuno “paghatag sang bahin” sa mga Marcos. Pagagamiton sang mga Marcos ang poder pangpulitika kag malapad nga resorsa sang gubyerno para mangibabaw ang mga maka-Marcos nga mangtorse sa kasaysayan kag kamatuoran sa masmidya, social media, edukasyon kag kultura.

Sa nagkalainlain nga pamaagi ginaipit ang masmidya agud punggan nga tungdan ang trabaho sini sa pagbuyagyag sang kamatuoran sa baylo nga magbalik sa papel sini sadtong layi militar nga tagabrodkas lang sa ginahambal sang mga Marcos kag ila mga upisyal. Ginatulod sang mga Marcos nga upisyal nga hatagan sang mas daku nga espasyo ang mga masupog nila nga tagapropaganda sa social media (mga “vlogger”) agud lunuron kag ipahigad ang masmidya. Ang kritikal nga mga mamahayag kag brodkaster, lakip mga akademiko kag eksperto, ginadingutan sang kahigayunan nga makapamangkot o makapangkalkal sang impormasyon, ginadumog sang pagpanghikay o indi gani hayagan nga ginapaandaman.

Ginalubid ang tinaga nga “paghiliusa” agud paludhon ang tanan sa gahum sang mga Marcos, baklon ang katampad sang mga huwes, pulitiko kag mga daku nga negosyante, pahipuson o lapakan ang mga nagapamatuk, agud sa sini dominahan ang tanan nga aspeto sang pulitika kag katilingban. Lubos na nga kontrolado sang mga Marcos ang Senado kag Kongreso. Indi malayo nga igasunod man ang Korte Suprema.

Paspasan subong ang paglatag sang mga sangkap sang pagpamigos kag pagpaniplang para sa pagtukod sang pagginahum nga may absolutong kontrol ang mga Marcos sa estado kag katilingban. Ang kagamhanan nga ini pat-ud nga pagagamiton agud siguruhon ang interes sang mga Marcos lakip ang $10-bilyon nga ginkawat nga manggad, mga deposito sa mga bangko, mga diamante, mga mansyon, mga malahalon nga laragway kag iban pang obra, wala mabayaran nga buhis, kag para lubos nga makalikaw sa responsibilibad sa pila ka libo nga ginpatay, gintortyur kag ginpabudlayan sang madulom nga bahin nga panahon sang layi militar.

Ang paghabyog sa tiraniko nga pagpamigos kag pagpaniplang ang nawong subong sang makasahi nga paghari sang neokolonyal nga estado sang mga burges kumprador kag agalon nga mayduta. Sa tunga sang pangkalibutanon kag lokal nga krisis, labing nagasanyog ang pakighimbunanay sang mga nagaharing hubon sa handum nga solohon ang nagakitid nga benepisyo sang ila pakighimbon sa dumuluong nga mga daku nga bangko kag korporasyon.

Pabor sa mga nagahari nga gamiton ang absolutong gahum agud lapakan ang pungsodnon nga soberanya, todo nga hukhukon ang manggad sang pungsod kag dingutan ang banwa. Ang sobra nga kapital nga uyat sang mga bangko sa US, Japan kag China ginagamit nga pautang sa ngalan sang “kauswagan” para baklon ang ila mga produkto kag serbisyo.

Pagkatapos pirmahan sini lang ni Duterte ang bag-o nga mga neoliberal nga layi, nagadalidali subong nga makasulod ang mga kumpanyang Amerikano sa pagmina kag mga plantasyon, labi na sa Mindanao. Kadungan sini ang ginapaigting nga kampanya sang pagpamigos batuk sa masang mangunguma kag mga minoryang pumuluyo para palayason sila kag agawon ang ila mga duta. Ang mga daku nga burgesya kag burukrata nga maka-Marcos pat-ud nga padayon nga makabenepisyo sa mga daku nga kontrata sa gubyerno sa imprastruktura, kontrol sa pangpubliko nga yutilidad kag iban pa.

Samtang may pila nga mga daku nga burgesya kag burukrata kapitalista nga nangin bilyunaryo, mayorya sang pumuluyo nagakahagmak sa kabudlayan kag gutom, manubo nga sweldo, lapnagon nga disempleyo kag kawad-on sang kita. Palala nga palala ang ila pag-antus samtang padalom nga padalom ang krisis sang nagaharing sistema nga malakolonyal kag malapyudal.

Para sa pumuluyong Pilipino, labi na para sa mga mamumugon kag masang anakbalhas, wala sang iban nga pakadtuan ang paglatag sang paghari nga absoluto ni Marcos Jr., kundi ang pagdingut sang ila mga demokratikong kinamatarung kag pagsara sa nagkalainlain nga patag sang hilway nga pamahayag. Ginatulod sila sang kahimtangan nga labing mag-isa kag ululupod nga maghulag para ihayag ang ila mga reklamo kag pangapinan ang ila interes kag kaayuhan. Dapat maghulag ang progresibo kag patriyotikong mga sahi kag sektor para tukuron sa bilog nga pungsod ang pinakamalapad nga nagahiliugyong prente sang tanan nga pwersang demokratiko para ihamulag ang absolutong paghari nga Marcos II.

Kadungan sini, dapat pabaskugon ang rebolusyonaryo nga armadong paghimakas sa kaumhan. Pareho sa nagligad, magaserbi ang Bagong Hukbong Bayan bilang indi malingkag nga balwarte sang pagbato sang banwa sa pasistang tiraniya.