Upisyal nang kinilala ng reaksyunaryong gubyerno ang pagmamay-ari ng 90 magsasakang kasapi ng Malayang Kilusang Samahan ng mga Magsasaka ng Tinang (Makisama-Tinang) sa 68 ektaryang lupa sa Hacienda Tinang sa Concepcion, Tarlac. Ang pagkilala ay ginawa sa isang seremonya noong Mayo 8. Bunga ito ng tatlong dekadang pakikibaka para sa lupa at muli nilang paglulunsad ng kampanyang pagbawi sa lupa sa porma ng bungkalan noong Hunyo 2022.

Iginawad ng Department of Agrarian Reform (DAR) ang Certificate of Land Ownership Award (CLOA) sa mga Agrarian Reform Beneficiaries (ARBs) ng Makisama-Tinang matapos ang ilang ulit nang pagkabalam ng pagbibigay nito dahil sa sabwatan ng mang-aagaw ng lupa na pamilyang Villanueva, at ng DAR-Tarlac. Nakamit ito ng mga magsasaka matapos ang napakaraming serye ng mga protesta, dayalogo at kampuhan sa Hacienda Tinang.

“Nagtagumpay po kami dahil sa aming sama-samang pagkilos na abutin ang aming karapatan at katarungan. Kung hindi naman po kami nagkaisa at nanindigan, kahit pala po nasa panig namin ang tama, hindi talaga ibinibigay ng kusa ang karapatan. Kailangan po talaga itong ipaglaban,” ayon kay Alvin Dimarucut, tagapangulo ng Makisama-Tinang.

Inialay ng mga magsasaka ang kanilang tagumpay sa namayapa nilang tagapangulo na si Felino Cunanan Jr, at sa lahat ng mga nakikibakang magsasaka sa buong bansa.

Kasabay ng ganap na paggawad ng titulo sa lupa sa 90 magsasaka ng Makisama-Tinang, iginiit din ng mga magsasaka ang pagbabasura sa lahat ng mga kasong isinampa laban sa Tinang 83 tulad ng obstruction of justice, usurpation of property rights, human trafficking, at child exploitation. Ang Tinang 83 ay mga magsasaka at kanilang tagasuporta na inaresto habang naglulunsad ng bungkalan noong Hunyo 2022.

Labis ang tuwa ng mga magsasaka sa pagkakamit ng kanilang sariling lupa, gayunman, ayon sa mga lider ng Makisama-Tinang, hindi pa dito natatapos ang kanilang laban.

Dapat umanong maging matatag at patuloy na magkaisa ang kanilang hanay para igiit ang kinakailangang suporta mula sa gubyerno para linangin at mapaunlad nila ang kanilang lupa. Kabilang dito ang kahingian nila sa irigasyon, subsidyo sa produksyon ng pagkain o tubo, at kontra sa rekonsentrasyon ng lupa pabalik sa mga monopolista gaya ng landgrabber na si Mayor Noel Villanueva ng Concepion.

Kasaysayan ng paglaban

Ang Hacienda Tinang ay binubuo ng 1,200 ektaryang tubuhan na orihinal na pag-aari ng pamilyang Aquino. Bahagi nito (200 ektarya) na dapat ipailalim sa reporma sa lupa ay ibinenta ng pamilya sa isang pribadong kumpanya. Ibinenta naman ng naturang kumpanya ang lupa pabalik sa Department of Agrarian Reform (DAR). Noong September 26, 1995, naglabas ang ahensya ng listahan ng 236 magiging benepisyaryo ng lupa sa asyenda.

Sa loob ng higit dalawang dekada, sadyang inilihim ng pamilyang Villanueva sa mga magsasaka ang mga papeles na nagsasaad na kolektibo nilang pagmamay-ari ang lupa. Taong 2016 na nalaman ng mga magsasaka na may karapatan sila sa lupa ng asyenda. Sa taon ding iyon, nagpetisyon sila sa DAR para ayusin ang paghahati ng lupa sa mga benepisyaryo. Naglabas ang ahensya ng pinal na kautusan noong 2018 at 2019.

Naipagkait ng mga Villanueva sa mga magsasaka ang kanilang karapatan sa lupa dahil hawak nito ang lokal na konseho sa barangay. Noong 1995, kapitan ng Barangay Tinang si Vernon Villanueva. Bilang kapitan, makapangyarihang myembro siya ng Barangay Agrarian Reform Council na nagtitiyak sa listahan ng mga benepisyaryo. Ang kanyang kapatid na si Jojo ang namamahala ng kooperatiba ng mga magsasaka na bahagi ng 200-ektaryang naisailalim sa Comprehensive Agrarian Reform Program o CARP. Sa ngayon, kapitan ng barangay Tinang ang anak niyang si Norman Villanueva habang siya ay nakaupong konsehal ng Concepcion.

Ayon sa Makisama-Tinang, malaki ang papel ng mga Villanueva sa pagpigil sa kanilang pagbawi sa lupa laluna matapos manalong meyor sa nagdaang eleksyon ang kapatid nilang si Noel Villanueva. Sinamahan pa mismo ng meyor na ito ang mga pulis para buwagin ang bungkalan at arestuhin ang mga kalahok dito noong Hunyo 2022.

Sa sabwatan ng mga Villanueva at ng lokal na tanggapan ng DAR, kahit may pinal nang kautusan ay pinayagan pa rin ng DAR na magpetisyon ang kooperatibang pinatatakbo ng mga Villanueva noong Abril 2021. Dahil dito, muling isinalang sa balidasyon ang listahan ng mga benepisyaryo.

Sa kabila ng maraming balakid, naipagtagumpay ng mga magsasaka ang kanilang pakikibaka sa lupa.