Pipila ka adlaw ang milabay, si Sen. Bato dela Rosa (kanhing hepe sa kapulisan, kinsa lakip sa gipasakaan og kaso sa mga krimen batok sa katawhan sa International Criminal Court), uban sa mga upisyal sa Armed Forces of the Philippines (AFP), mideklarar nga ang Davao Occidental “insurgency free” na.

Aw, pwede nilang tuuhan ug ideklara ang tanan nilang gusto. Sulod sa 50 ka tuig, walay nakapugong kanila sa paghimo sa maong engrandeng mga pamahayag, bisan og kaunon ra nila ang ilang mga pulong sa ulahi. Ug sigurado ko nga subli nilang kan-on ang ilang mga pulong sa madugay o sa madali.

Ang katawhang Lumad, lokal nga mag-uuma, ug mga mangingisda sa ilaya ug baybay sa Davao Occidental maoy usa sa pinakakabus ug labing dinaugdaug sa nasud. Nag-antus sila sa daw ulipon nga kahimtang ug porma sa pagpangdaugdaug ug silot sa lokal nga mga warlord. Nag-antus sila sa grabeng paglapas sa tawhanong katungod nga gihimo sa 73rd IB sa AFP sa ngalan sa scorched earth tactics (taktika kung asa walay pili ang pagpanggun-ob) niini sa miaging mga tuig.

Gipasigarbo sa masa sa Davao Occidental ang ilang taas nga kasaysayan sa pagsukol. Kusganon nilang gitinguha ang rebolusyonaryong kausaban ug padayon nga nakig-alayon sa mga yunit sa NPA.

Dili nako ibutyag ang eksaktong mga detalye sa presensya ug kalihukan sa NPA sa lugar. Apan gisultihan kami nga ang mga lokal nga yunit sa BHB matngong kung unsa ka kadasig ang katawhan sa Davao Occidental nga magpadayon sa pagbatok sa madaugdaugong mga agalong yutaan ug mga kumpanya sa mina ug dagkung negosyo, ilabina taliwala sa grabeng krisis sa ekonomiya.

Aron masabtan ang kamahinungdanon (o kawalay importansya) sa deklarasyon sa AFP, kinahanglan natong puntingon nga ang Davao Occidental usa ka gamay kaayong prubinsya (gilangkuban sa lima ka lungsod) nga gitangkas gikan sa Davao del Sur niadtong 2012 aron sa ipahimutang sa lokal nga interes sa pulitika.

Ang prubinsya giharian sa Joyce ug Bautista, mga lokal nga dagkung pamilyang warlord. Dagkung agalong yutaan sila nga nagmantine og mga pribadong kasundalohan ug nakigkunsabo sa dagkung Amerikanong kumpanya sa pagmina sa lugar.

Ang mga Bautista, sa partikular, gipahimutang ni Marcos Sr niadtong dekada 1970 aron mapadali ang pagsulod sa mga operasyon sa negosyo ni Danding Cojuangco. Ang San Miguel Corporation ang responsable sa pag-abog sa mga lumad nga B’laan ug Kaolo sa ilang mga yutang kabilin aron tukuran og mga plantasyon ug mga proyekto sa enerhiya.

Nagsilbi usab nga backdoor ang prubinsya sa pagsulod ug pagbalhin sa iligal nga droga ug uban pang kontrabando. Ang mga warlord nagmantine usab og mga plantasyon sa marijuana, kung asa adunay hingpit nga kasayuran ang militar ug kapulisan.