Gipaboran ni Rodrigo Duterte ang oligarkong si Enrique Razon, Jr. sa plano niyang magtukod og usa ka mega vaccine center o higanteng pasilidad sa pagbakuna sa pangpublikong kayutaan sa Parañaque niining Mayo. Langkobon sa proyekto ang 10 sa 15-ektaryang yuta nga gidumalaan sa Nayong Pilipino Foundation (NPF). Ang maong yuta ang usa sa nahabiling dili sementadong lugar sa Metro Manila ug gitubuan na og mga kahoy ug tag-as nga sagbot.

Nangagpas si Razon nga tukuron ang maong pasilidad ayha moabot ang 20 milyong dosis nga gipalit niya nga bakuna gikan sa Moderna. Tumong niyang tapukon ang 10,000 hangtud 12,000 katawo kada adlaw sa vaccine center sa baluktot nga pangatarungan nga papaspason niini ang pag-abot sa “herd immunity” (o dili na magtinakdanay) sa Metro Manila.

Ginaduso nilang Duterte ug Razon ang proyekto luyo sa malukpanong pagbabag sa daghang grupo. Matud sa mga grupo, dili kinahanglan og “mega center” nga magtapok sa labing daghang tawo nga bulnerableng magtinakdanay tungod kay adunay daghang luag nga lugar ug abli nga espasyo nga mamamahimong gamiton alang niini. Mas maayo usab, matud sa mga anaa sa sektor sa panglawas, nga gamiton ang pondo aron ayuhon ug pakusgon ang mga barangay health center aron magamit di lang sa pagbakuna kundili para sa lain pang serbisyong medikal.

Ang mega vaccine center ang pinakaulahi lamang sa mga pabor nga nakuha sa negosyanteng si Razon ilalum ni Duterte. Niadto lang Abril, hingpit na nga naangkon ni Razon ang kontrol sa Manila Water Company, usa sa mga higanteng kumpanya sa tubig sa Metro Manila nga gipanag-iyahan sa pamilyang Zobel-Ayala. Human kini sa pipila ka tuig na nga pagpanghulga ni Duterte nga “angkonon” ang maong kumpanya ug pagpamig-ot sa mga Ayala aron iagi sa “renegosasyon” ang kontrata niini sa gubyerno. Sa kinaulahian, napwersa ang mga Ayala nga ihatag kang Razon ang 51% kontrol sa kumpanya, bisan pa og 25% lamang sa mga sapi niini ang aktwal niyang gipalit.

Niadtong 2019, giilog ni Razon ang monopolyo sa pagsuplay sa kuryente sa isla sa Panay gikan sa Panay Electric Co. (PECO) human mibalibad ang Kongreso nga i-renew ang prangkisa sa kumpanya. Apan gihatagan og bag-ong prangkisa ang kumpanya sa enerhiyang More Power ug gitanyag kang Razon ang kabtangan sa PECO sulod lamang sa duha ka bulan.

Ayha niini, magkasunod nga gitanyag ni Duterte sa mga kumpanya ni Razon ang Wawa Dam Project sa Rizal ug ang Chico Hydropower Project sa Tabuk, Kalinga. Parehong kasosyo ni Razon sa maong mga proyekto ang mga negosyong Chinese, gamit ang utang, trabahante ug kahimanan gikan sa China.

Monopolyong kontrol sa mga piyer

Si Razon ang ikaduhang pinakaadunahang Pilipino sa listahan sa Forbes Magazine sa mga bilyunaryo sa kalibutan karong tuiga. Sama sa ubang bilyunaryo, midaku ang iyang bahandi panahon sa pandemya—gikan $3.4 bilyon niadtong 2019 ngadto sa kasamtangan niining bahandi nga $5.1 bilyon o may 47% nga pagsaka.

Gunit niya ang International Container Terminal Services Inc. (ICTSI) nga nagpadagan sa Manila South Harbor Port ug adunay monopolyo sa pagsulod ug paggawas sa tanang mga container sa Pilipinas. Niadtong 2017, gipalit sa ICTSI ang lokal nga operasyon sa Manila North Harbour Port gikan sa Petron Corporation. Ang ICTSI ang nag-unang kumpanya nga nagadumala sa mga piyer sa nasud. Nagadumala kini sa mga container o dagkung kahong metal nga butanganan sa mga produkto nga nagaagi sa dagat.

Dugang sa duha ka mayor nga piyer, kontrolado sa ICTSI ang dagkung piyer sa Laguna, Batangas, Zambales (Subic), Cavite, Misamis Oriental, Davao, Tagum ug Gen. Santos City. Adunay mga operasyon usab si Razon sa dili moubos sa 23 ka piyer sa 18 ka nasud.

Gawas sa mga piyer, adunay mga kumpanya si Razon sa konstruksyon ug real estate (Prime Metroline Infrastructure Holdings Corp.), pasugalan (Bloomsberry Resorts Corp.), mina (Apex Mining), tubig (Prime Water Metroline Holdings Inc), enerhiya (Prime Metro Power Holdings Corporation), kuryente (More Electric and Power Corp.) ug pamuhunan (CLSA Exchange Capital Inc.).

Midatu sa kroniyismo

Sama sa daghang burgesyang kumprador, miburot ang bahandi ni Razon tungod sa kroniyismo. Pinakapaspas ang paglapad sa ICTSI sa panahon sa rehimen ni Gloria Arroyo tungod kay suud nga paghinigalaay ni Razon sa asawa sa kanhing pangulo nga si Mike Arroyo.

Gihatagan siya ni Arroyo og mahinungdanong mga kontrata sa imprastruktura sulod ug gawas sa nasud. Si Arroyo ang unang nagtanyag kaniya og reklamadong yuta sa NPF kung asa nahimutang karon ang Solaire Resort. Gigarantiyahan sa estado ang utang sa iyang mga kumpanya.

Sa panahon ni Arroyo, nahimong instrumento si Razon sa pagpalit sa State Grid Corp. of China sa National Transmission Corp. Si Razon usab ang nagsilbing “dummy” o tawo-tawo sa kumpanyang mahimong kasosyo unta sa kumpanyang Chinese nga ZTE nga naila karon nga natanggong nga kasabotang NBN-ZTE kung asa nidawat sa minilyong suhol ug kikbak si Arroyo ug iyang mga upisyal.

Bugti niini, gipondohan ni Razon ang kandidatura ni Arroyo ug iyang mga kaalyado. Sa eleksyong 2007, nagsilbi siyang tesorero sa Team Unity sa Lakas-Kampi, ang partido ni Arroyo. Dihang nabungkag ang koalisyon, nahimo siyang instrumento sa pagtukod sa National Unity Party. Aduna kini 45 ka myembro karon nga nakalingkod sa Kongreso ug kabahin sa “supermayorya” ni Duterte. Sa umalabot nga eleksyong 2022, usa si Razon sa nakitang magpondo sa kampanya sa mga modagan sa pagkapresidente.