Mga anomalya sa pondong pangpandemya

,

Giulan og saway si Rodrigo Duterte human niya gimakmak ug gihadlok ang Commission on Audit (COA) niadtong Agosto 16 nga iundang ang pagbutyag sa publiko sa mga taho kalabot sa mga anomalya sa pondong pangpandemya sa lain-laing ahensya sa reaksyunaryong gubyerno. Sa misunod nga adlaw, gireklamo ni Department of Health (DOH) Sec. Francisco Duque III nga “gidaut” kuno sa komisyon ang departamento human mabutyag ang maanomalyang paggamit sa pondong panglawas sa kritikal nga panahon sa pandemyang Covid-19. Usa ka krimen ang pagpasagad ug pag-usik-usik sa pondo sa katawhan taliwala sa pandemya. Luyo kini sa liboan ka kinabuhi nga nasakripisyo, ug minilyong nawad-an og trabaho ug naglunang sa kalisud.

Gisaway sa COA ang DOH sa pakyas nga paggamit niini sa pondo alang sa pandemya, ug mga iregularidad ug kalangan sa sistema sa pagpalit sa mga suplay ug himang medikal.

Sa partikular, gikwestyon sa COA ang mga anomalya sa paggamit ug sa dili pagmaksimisa sa mokabat ₱67.32-bilyong pondong pangpandemya sa DOH niadtong 2020. Matud sa ahensya, mikabat sa ₱11.89-bilyong pondo alang sa pagpalambo sa sistemang panglawas ang wala napagawas tungod sa mga kayuhangan sa DOH. Gikwestyon usab sa COA ang kapin ₱95.15-milyong kantidad sa tambal ug uban pang kahimanang medikal nga na-expire na o kaha hapit nang ma-expire sa imbentaryo niini. Gawas niini, nasayran nga adunay sobrang pagpresyo og hangtud ₱1 bilyon ang pagpalit sa ahensya sa mga face mask ug face shield nga gitugyan niini sa Department of Budget Management (DBM). Nabutyag nga gibalik sa DOH sa DBM ang ₱42 bilyon alang sa pagpalit sa mga gamit medikal nga walay nahiuyon nga dokumentasyon.

Dugang pa niini, wala usay maayong dokumentasyon ang ₱539.29 milyong gigastos sa DOH alang sa kumpensasyon sa mga mamumuo sa panglawas; ₱275.9 milyon alang kuno sa mga “meal allowance” ug ₱11.66 milyon alang sa death and sickness pay sa mga mamumuo sa panglawas; ug kung paunsa gigamit ang ₱1.4 bilyong donasyon nga nadawat niini sa parehong tuig.

Department of Social Welfare and Development. Wala nagamit sa ahensya ang ₱780.71-milyong badyet niini alang sa Social Amelioration Program (SAP) nga mapahimuslan unta sa 139,300 ka benepisyaryo. Gikwestyon usab ang paggamit niini sa ₱4.36-bilyong pondo alang sa SAP sa unum ka rehiyon nga walay maayong dokumentasyon. Sa kinatibuk-an, mokabat sa ₱5.46 bilyon ang kwestyunableng gigamit sa ahensya.

Department of Labor and Employment. Nasaway ang kawalay maayong pangsulod nga sistema sa pagsiguro sa ayuda ilalum sa tulo ka programa sa ayuda alang sa mga mamumuo ug migranteng nawad-an og trabaho tungod sa pandemya. Namatikdan sa mga oditor ang pipila ka iregularidad sama sa sobra-sobrang ayuda sa 213 ka benepisyaryo nga nagkantidad og kapin ₱1 milyon. Nabutyag usab ang wala paghatag sa mga benepisyaryo sa unsamang ayuda o kaha kulang nga ayuda. Anaa sa ₱22.34 milyon usab ang nakadeposito pa sa mga remittance center ug wala pa nakuha. Anaa sa ₱1.57 bilyon usab ang gipanghatag niining cash advance sa mga mamumuo nga walay maayong dokumentasyon.

Land Transportation Franchising and Regulatory Board. Usa ka porsyento lamang o ₱59 milyon ang gipagawas sa ahensya alang sa Service Contracting Program nga nagtinguha untang temporaryong iempleyo ang mga drayber nga naapektuhan sa mga restriksyon sa pagbyahe. Wala pay katunga sa 60,000 ka benepisyaryong drayber ang narehistro sa maong programa.

Department of Agriculture. Mikabat sa ₱2.2-bilyong pondo ang wala niini nagamit ilalum sa Bayanihan 2 nga nakagahin aron ayudahan ang gagmayng mag-uumang apektado sa pandemya. Milapas usab og ₱250.53 milyon ang nahatag niining ayuda alang sa mga mag-uuma ilalum sa upat ka programa niini. Lakip kuno sa mga nahatagan sa ayuda ang “dili kwalipikadong mga mag-uuma” ug doble hangtud tripleng paghatag og ayuda sa 14,058 benepisyaryo. Nasaway usab ang dili hustong pagpresyo sa ahensya sa mga himang pang-uma niini.

Department of Education. Nasaway ang natanggong nga pagpagawas sa ahensya sa ₱1.39 bilyon sa pipila ka mga dibisyon niini atubangan sa grabeng panginahanglan tungod sa pagpatuman sa distance learning. Anaa sa ₱916 milyon lamang (41%) sa ₱2.23-bilyong pondong nakagahin alang sa unum ka rehiyunal nga upisina sa ahensya ang napagawas, samtang anaa sa ₱29 milyon ang wala nagamit sa pito ka rehiyunal nga upisina. Gisaway usab sa COA ang sayop-sayop, kulang-kulang ug hilabihan ka langan nga produksyon ug pagpanghatag sa mga modyul nga ginagamit sa distance learning.

Mga anomalya sa pondong pangpandemya