Pirma na lang ni Rodrigo Duterte ang ginahulat antes mangin lubos nga layi ang SIM Card Registration Act. Ginatalana sang amo nga hagna nga layi nga tanan nga nagagamit sang selpon kag anuman nga tipo sang telekomunikasyon kinahanglan nga magrehistro sang ila tunay nga ngalan kag magpakita sang ID para makabakal sang SIM card. Sakop man sang layi ang mga subong kag bag-o nga magagamit sang social media.

Ang layi nga ini kabahin sang pagpabaskog sang makinarya sang estado para sa pagsarbeylans o pagpanilag sa pumuluyo. Ginratsada sang gubyernong Duterte sining Enero ang paghimo nga layi sini pagkatapos pila ka tuig nga nahunong sa kongreso halin pa 2016. Ginpaggwa nga pagalubaron sang layi nga ini ang mga krimen sa seguridad sa internet kag terorismo.

Kon madayon, hayagan nga lapason sini ang kinamatarung sa privacy sang ginatantya 82 milyong Pilipino nga nagagamit sang selpon, lakip ang 73 milyon nga nagagamit sang social media pareho sang Facebook, Twitter, Instagram kag iban pa. Dugang diri ang plano sang estado nga uyatan ang mga personal nga impormasyon sang tanan nga nagagamit sang selpon sa sulod sang 10 tuig. Hungod man nga ginpaburon sa layi kon sanday sin-o kag anu-ano nga ahensya sang gubyerno ang may akses sa mga datos nga ini kag kon paano ini pagagamiton.

Sa idalom sang layi nga ini, ang tagsa ka text sa selpon o tagsa ka post sa Facebook o Twitter direkta na nga maangut sa partikular nga indibidwal. Madulaan ang sin-o man nga nakipagkomunikasyon gamit ang selpon sang pribasiya kag anonimidad (tawag sa indi paggamit sang ngalan o paggamit sang indi matuod nga ngalan sa paghayag).

Amat-amat ginadula sang layi nga ini ang kinamatarung sang pumuluyo sa iya nga pribado nga kabuhi, sa yabi nga sangkap sang isa ka demokrasya. Ginaseguro sang basehan nga kinamatarung nga ini nga natalana kag nadesisyunan sang mga indibidwal ang mga limitasyon sa nagkalainlain nga aspeto sang iya nga kabuhi. Lakip diri ang iya nga mga pagbayluhanay sang ideya, lokasyon, mangin mga panindugan sa pulitika, relihiyon, sekswalidad kag iban pa.

Bisan sa reaksyunaryong konstitusyon sang 1987, nakasaad ang pagkasagrado sang koreo kag komunikasyon sa tunga sang mga indibidwal, impormasyon sa tunga sang isa ka abugado kag iya kliyente, ang impormasyon medikal sa tunga sang duktor kag iya nga pasyente, mga transaksyon komersyal kag bisan sang mamahayag kag iya ginainterbyu. Ang tanan nga ini mga “pribilehiyo nga impormasyon” nga dapat ang mga imbolbado nga indibidwal lang ang nakahibalo kag indi mahimo pasilabtan o hibal-on sang estado. Anuman nga pagtinguha nga busision ang mga ini nga wala sang ligal nga basehan o mando sang korte pag-abuso sa gahum.

Labi pa sa subong nga panahon nga masingki ang pagpamigos, sin-o man nga nagapakamalaut permi nga magahayag sang iya tunay nga identidad. Permi nga mangibabaw ang kahadlok sa hilway nga magpahayag sang opinyon kag hayagan nga makigbanggi sang panan-awan. Kag labi pa sa idalom sang tiraniko nga estado, labaw nga kagamhanan ang pagauyatan sini agud bantayan ang ordinaryong pumuluyo kag mga mamahayag, lampas sa lehitimo nga interes sang nagaharing gubyerno.

Sa partikular, magaresulta ang layi sa limitado nga pagreport sang korapsyon sa gubyerno, kalakasan sang pulis kag militar, paglapas sa tawhanong kinamatarung kag internasyunal nga makatawong layi, abuso sang mga daku nga korporasyon, pagguba sa kapalibutan kag iban pa nga kagarukan kag krimen sang mga ara sa gahum. Bangud wala sang anonimidad, nagapangibabaw ang kahadlok sang pumuluyo kag mga ara sa midya nga sila lagson sang paghigabot sang abusado nga mga upisyal sang militar kag pulis, mga daku nga burukrata kag upisyal sang gubyerno, mga daku nga korporasyon kag poderoso nga lider-relihiyoso.

Bisan ang mga grupo nga nagatib-ong sa seguridad sa internet naghambal nga mas daku ang disbentaha kon mangin layi ang pagrehistro sang SIM card. Ginpakamalaut man nila ang paghatag sang gahum sa estado nga ipatawag sa korte ang mga kumpanya sa telekomunikasyon para maghatag sang impormasyon sa mga subscriber o nagagamit sang serbisyo sini. Antes pa man ang hagna nga layi nga ini ginakolekta na sang gubyerno kag mga kumpanya sa telekomunikasyon ang personal nga impormasyon pareho sang ngalan, lokasyon kag petsa sang pagkabun-ag. Nagatipon man ang mga ini sang impormasyon halin sa mga balido nga ID kag retrato (selfie) nga rekisito para makagamit sang ila serbisyong pinansyal.
Sa madamo nga bahin sang kalibutan, madugay na nga napamatud-an nga inutil ang pagrehistro sa mga SIM card agud lubaron ang kaangut nga krimen pareho sang pagpangawat sang identidad lakip na ang iligal nga baligyaanay sang SIM. Ang nabilin nga rason na lang para ipamilit ang layi nga ini amo nga ipabilin nga bantay-sarado sang pasistang estado ang iya pumuluyo.

(Basahon ang malaba nga bersyon sang artikulo nga ini sa cpp.ph.)