50 ka tuig sa pag-asdang sa rebolusyonaryong kalihukan sa kababayen-an

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglishHiligaynon

Usa ka magilakong kadaugan dili lamang para sa kababayen-an kundili bisan sa tibuok kalihukan ang 50 ka tuig sa paglimbasog sa Makabayang Kilusan ng Bagong Kababaihan (Makibaka) sa rebolusyonaryong pakigbisog aron bag-ohon ang sistemang nagtukmod sa kababayen-an sa grabeng kalisud ug pagpangdaugdaug.

Sa milabayng lima ka dekada, nagpabiling hugot ang paggunit niini sa pagtuki sa kamatuuran nga ang pulitikanhong gahum sa nagharing hut-ong mao ang dugukan sa tanang uban pang sistema sa awtoridad nga nangdaugdaug ug nagpahimulos sa kababayen-an, ug kinahanglang bungkagon kini aron makab-ot ang hingpit nga paglingkawas kanila. Nag-unang ekspresyon niini ang pagsalmot sa masang kababayen-an sa armadong pakigbisog alang sa nasudnong demokrasya.

Gipasiugdahan sa Makibaka ang pagbatok sa pyudal ug burges nga kultura ug mga ideya nga ang babaye—huyang, pangbalay o usa ka pribadong pagpanag-iya nga pwedeng ibaligya. Gihawan niini ang dalan para sa pagsalmot sa kababayen-an sa pakigbisog alang sa katilingbanong kausaban. Sa mga pabrika, komunidad, kampus ug mga umahan, mitumaw ang liboan ka kababayen-ang aktibista ug rebolusyonaryo.

Gilunsad ug naila ang Makibaka niadtong 1970 ug pormal nga gitukod niadtong Marso 18, 1972 human ang unang kongreso niini niadtong Marso 11-12 sa Sampaloc University Center. Labaw nga gitin-aw sa kongreso nga ang yaweng kasumpay sa pagpalingkawas sa kababayen-an mao ang madasigong pagsalmot niini sa nasudnon-demokratikong rebolusyon. Giusab ang pangalan niini gikan sa “Malaya” ngadto sa “Makabayan” isip paghatag duso sa maong punto.

Tataw sa kasaysayan ang nahimong papel sa Makibaka sa First Quarter Storm ug pagsukol sa balaod militar. Misalmot sila sa makasaysayanong Diliman Commune. Gipangunahan niini ang protesta sa Binibining Pilipinas batok sa pagbaligya sa kababayen-an. Kauban sila sa welga sa US Tobacco Corporation. Mitumaw ang mga kababayen-ang aktibista sa han-ay sa mga mamumuo sama ni Liza Balando, mamumuo sa Rossini’s Knitwear nga namatay sa protesta niadtong Mayo 1, 1972 sa pagpamusil sa mga pasistang sundalo.

Dihang gipahamtang ang balaod militar niadtong 1972, dinaghang midagsang ang mga kababayen-an sa kabanikanhan ug nahimong myembro sa Bagong Hukbong Bayan (BHB), lakip si Lorena Barros nga unang lider sa Makibaka. Nanglimbasog ang Makibaka sa pagpublikar sa mantalaan niining Malayang Pilipina. Lakip ang mga myembro niini sa nag-unang nag-organisa sa han-ay sa mga sakada sa Western Visayas ug misalmot sa mga agraryong pakigbisog sa lain-laing bahin sa nasud. Nagtukod usab og mga balangay ang Makibaka niadtong balaod militar sa Mindanao. Adunay mga myembro ang organisasyon gikan sa mga kampus sa Davao, ug sa mga lungsod sa Ozamiz, Pagadian, ug Dipolog. Lakip ang Makibaka sa mga organisasyon nga nagtukod sa National Democratic Front of the Philippines niadtong 1973.

Bunga sa paglahutay sa pag-organisa ug pakigbisog sa unang mga tuig sa balaod militar, subling nakabwelo ang mga pakigbisog sa masa. Mipungkay kini niadtong 1983-1986 sa sunud-sunod nga mga higanteng rali hangtud napalagpot ang pasistang diktaduryang Marcos. Sa maong panahon mibwelo ang pagpalapad sa myembro sa Makibaka.

Padayon nga nanglimbasog ang Makibaka sa pag-asdang sa pakigbisog sa mga kababayen-ang Pilipino sa gambalay sa nasudnon-demokratikong kalihukan. Sa kasamtangan, atubangan sa pasistang mga atake sa rehimeng US-Duterte, gipakusog niini ang tago nga paglihok sa lisusd ug delikadong sitwasyon. Sa panahon sa pasistang lockdown ug pagpamig-ot sa rehimen gikan 2020, nagsilbing dangpanan sa kalihukang tago—alang sa miting ug pagtuon—ang mga komunidad nga adunay balangay sa Makibaka.

Determinado ang mga myembro sa Makibaka nga pukawon, organisahon ug palihukon ang mga kababayen-an sa kasyudaran ug kabanikanhan. “Dakung dedikasyon ug kakugi ang kinahanglan,” matud sa usa ka organisador, “aron mapakita sa masa ang panginahanglang maghiusa ug mosukol.”

Niadtong Enero, lakip ang Makibaka sa gideklarang “terorista” ni Duterte. Matud sa Makibaka, ang maong lakang ni Duterte “giawat lang sa iyang idolo nga si Marcos Sr,” ang pagsabwag sa mga teroristang pakana nga ipasangil sa rebolusyonaryong kalihukan aron hatagag rason ang iyang mga plano.

Matngon ang Makibaka nga dominado sa nagharing hut-ong ang reaksyunaryong eleksyon, apan giila niini ang kamatinguhaon sa kababayen-an ug katawhan nga mapahawa na sa pwesto ang paantus ug pasistang rehimeng Duterte. Dakung hagit sa Makibaka nga aktibong palihukon ang kababayen-an aron pakyason ang Marcos–Duterte tandem.

Wala nausab ang mga basihan ug labaw pang nagkakusog ang panginahanglan alang sa radikal nga kausaban sa katilingban. Ang paglunsad sa demokratikong rebolusyon sa katawhan padayong gakson sa kababayen-an. Anaa sa mas maayo nga kahimtang ang rebolusyonaryong kalihukan sa kababayen-an sa kasamtangan aron sagubangon ang mas lisud nga sitwasyon.

Padayon kining nagpalapad ug nagpakusog kadungan sa pana-panahon nga pag-ases ug pagsumada sa mga kasinatian aron labaw nga mapatigbabawan ang mga kahuyangan ug kasipyatan, mokutlo og mga pagtulun-an gikan dinhi aron iduso pa ang labaw pa niining pag-abante.

50 ka tuig sa pag-asdang sa rebolusyonaryong kalihukan sa kababayen-an