Mayorya sa mga kandidatong grupo nga nagadagan ilalum sa sistemang party list sa umalabot nga eleksyon sa Mayo wala nagarepresentar sa mga kabus, sukwahi sa gitakdang tumong sa sistemang party list. Kini ang konklusyon sa panukiduki nga gipahigayon sa grupong Kontra Daya nga gipagula niadtong Marso.

Gawas sa kuneksyon sa dagkung negosyo ug sa militar, tataw nga kinaiya sa mga midagang party list ang pagsilbing behikulo aron matuboy ang mga pamilyang pulitiko. Sa kinatibuk-ang 177 nga kandidato sa sistemang party list, usa sa matag upat mirepresentar sa mga dinastiya.

Lakip sa mga nanguna dinhi ang Tingog Partylist nga nagaposturang tigpanalipud sa interes sa katawhan sa Eastern Visayas, apan ang tinuod instrumento kini aron mohugot ang kontrol sa kaliwat sa mga Romualdez sa rehiyon. Ang kasamtangang representante ug unang nominado sa nahisgutang partido mao ang asawa ni Rep. Martin Romualdez sa Unang Distrito sa Leyte, nga ig-agaw ni Ferdinand Marcos Jr.

Sa panukiduki sa Ibon Foundation, dili moubos sa 23 ka paryente sa Marcos-Romualdez clan ang migunit sa poder, kundili man kasamtangang nakapwesto sa reaksyunaryong gubyerno.

Usa sa mga katigulangan sa maong clan o kaliwat si Mariano Marcos, ang amahan sa kanhing diktador nga si Ferdinand Marcos. Si Marinao Marcos nagsilbing upisyal sa propaganda sa pasistang organisasyong Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong Pilipinas at notoryus na Makabayang Katipunan ng mga Pilipino (Makapili) niadtong panahon sa pagpanakop sa Japan. Susama kini sa maki-Toong partido nga Kilusang Bagong Lipunan ni Ferdinand Marcos Sr. ug iyang pamilya.

Dagkung pamilya usab ang nagrepresenta sa uban pang party list sama sa PDP-Cares (Pimentel), Cibac (Villanueva), Agimat (Revilla), BHW (Co sa Ako Bicol), Kusug Tausug (Tan sa Sulu) ug daghan pang uban.

Ang pagdominar sa mga dinastiya kaylap nga kinaiya sa pulitika sa nasud. Ginasulting anaa sa 70%-90% sa mga pusisyong ginapili kontrolado sa mga may impluwensyang pamilya. Sa usa ka pagtuon sa eleksyon sa lokal nga ang-ang (konsehal hangtud gubernador), nasuta nga adunay 170 ka pulitikong myembro sa dinastiya ang nadugang sa matag pagtapos sa eleksyon gikan 1988-2017. Adunay 10 ka eleksyong nalunsad sa maong panahon.

Niadtong 2001, mikabat sa 1,303 ang mga pamilya nga adunay duha ka nakapwestong myembro, 257 ka clan nga adunay tulo ka myembro, ug 157 ka pamilya nga adunay upat o mas daghan pang myembro sa gubyerno. Sa kasamtangan, midaku ang maong mga ihap ngadto sa 1,548 nga clan nga adunay duha ka nakapwesto, 339 nga may tulo, ug 217 nga adunay upat o daghan pang pamilya.

Human ang eleksyon niadtong 2019, 80% o upat sa lima ka gubernador ang adunay mga kapamilyang anaa usab sa pusisyon. Mikabat usab sa 68% sa mga bise gubernador, ug 67% sa mga kongresman, ang aduna usay paryente nga anaa sa pwesto.

Pinakadaghan ang mga dinastiya sa Maguindanao, kung asa kapin katunga sa mga pinili nga pusisyon okupado sa mga pulitikanhong clan nga adunay duha o mas daghan pang kapamilya nga anaa sa pwesto. Gisundan kini sa Pampanga (49%) ug Bulacan (45%).

Pipila sa mga pulitikanhong dinastiyang nagpabilin sa gahum human ang eleksyong 2019 mao ang pamilyang Dimaporo sa Lanao del Norte; Marcos sa Ilocos Norte; Kho sa Masbate, Mangundadatu sa Maguindanao; Ortega sa La Union ug Tan sa Western Samar.

“Dili dautan ang mga pulitikanhong dinastiya,” pagdeklara ni Rodrigo Duterte niadtong Nobyembre 2021 dihang mibisita siya sa balwarte sa pulitikong pamilyang Matugas sa Siargao Island, Surigao del Norte. Ingon niini ang gidahum nga pamahayag sa pamilyang anaa sa pungkay sa mga dinastiya ug labing nakabenipisyo sa monopolyo sa mga clan. Tulo sa mga anak ni Duterte ang nakapwesto sa lokal nga gubyerno sa Davao City ug sa Kongreso.

Ang premyong gikahinaman sa maong mga pamilya—ang mga pork barrel, “SOP”, kikbak, kumisyon sa mga kontrata sa gubyerno ug uban pang porma sa korapsyon. Sila usab ang unang nakapahimulos sa suhol sa mga kapitalista, sindikato sa droga, ismagling, iligal nga sugal, ug uban pa. Gipahimuslan usab sa mga pulitikanhong pamilya ang serbisyo sa militar ug pulis isip ilang pribadong hukbo, gawas pa sa armadong mga ginsakpan nga direktang ginaempleyo.