Isa ka bulawanon nga kadalag-an indi lang para sa kababainhan kundi mangin sa bilog nga kahublagan ang 50 tuig nga pagpursiger sang Makabayang Kilusan ng Bagong Kababaihan (Makibaka) sa rebolusyonaryong paghimakas para bag-uhon ang sistema nga nagalubong sa kababainhan sa malala nga kabudlayan kag kapigusan.

Sa nakaligad nga lima ka dekada, nagapabilin nga hugot ang pag-uyat sini sa pagtuon sa kamatuoran nga ang gahum pangpulitika sang nagaharing sahi amo ang taludtod sang tanan nga ibang sistema sang awtoridad nga nagapamigos kag nagapanghimulos sa kababainhan, kag dapat ibagsak padulong sa lubos nila nga paghilway. Pangunahon nga ekspresyon sini ang pagpasakup sang masang kababainhan sa armadong paghimakas para sa pungsodnon nga demokrasya.

Ginpangunahan sang Makibaka ang pagguba sa pyudal kag burges nga kultura kag mga ideya nga ang babaye maluya, pangbalay o isa ka pribadong propyedad nga mahimo ibaligya. Ginhawan sini ang dalan para sa pagpasakup sang kababainhan sa paghimakas para sa pagbag-o sang katilingban. Sa mga pabrika, komunidad, kampus kag mga ulumhan, nagtuhaw ang linibo nga kababainhan nga aktibista kag rebolusyonaryo.

Ginlunsar kag nakilala ang Makibaka sang 1970 kag pormal nga gintukod sang Marso 18, 1972 pagkatapos ang unang kongreso sini sang Marso 11-12 sa Sampaloc University Center. Labi nga gin-athang sang kongreso nga ang yabi nga angut sa paghilway sa kababainhan amo ang mapagsik nga pagpasakup sini sa pungsodnon-demokratikong rebolusyon. Halin sa “Malaya” ginbayluhan sang “Makabayan” ang ngalan bilang pagtum-ok sa punto nga ini.

Tampok sa kasaysayan ang nangin papel sang Makibaka sa Bagyo sang Unang Kwarto kag pagbato sa layi militar. Nalakip sila sa makasaysayan nga Komuna sang Diliman. Ginpamunuan sini ang protesta sa Binibining Pilipinas batuk sa pagkomersyalisa sa kababainhan. Kaisa sila sa welga sa US Tobacco Corporation. Nagtuhaw ang mga kababainhan nga aktibista sa kubay sang mga mamumugon pareho ni Liza Balando, mamumugon sang Rossini’s Knitwear na napatay sa protesta sang Mayo 1, 1972 sa pagpangluthang sang mga pasistang suldado.

Sang ginpapanaog ang layi militar sang 1972, madamuan nga nagkadto ang kababainhan sa kaumhan kag nangin kabahin sang Bagong Hukbong Bayan (BHB), lakip si Lorena Barros nga una nga tagapangulo sang Makibaka. Nagpursiger ang Makibaka sa pagpublisar sang pahayagan sini nga Malayang Pilipina. Lakip ang mga katapu sini sa pangunahon nga nag-organisa sa kubay sang mga sakada sa Western Visayas kag nagpasakup sa mga paghimakas agraryo sa nagkalainlain nga bahin sang pungsod. Nagtukod man sang mga tsapter ang Makibaka sadtong layi militar sa Mindanao. May mga katapu ang organisasyon halin sa mga kampus sa Davao, kag sa mga komunidad sa Ozamiz, Pagadian, kag Dipolog. Lakip ang Makibaka sa mga organisasyon nga nagtukod sang National Democratic Front of the Philippines sang 1973.

Bunga sang pagpursiger sa pag-organisa kag paghimakas sa una nga mga tuig sang layi militar, liwat nga nakabwelo ang mga paghimakas masa. Putuk-putukan sini sang 1983-1986 sa sunud-sunod nga mga higante nga rali tubtob nasipa ang pasistang diktaduryang Marcos. Sa panahon nga ini bwelo ang ang pagpalapad sang katapuan sang Makibaka.

Padayon nga nagpursiger ang Makibaka sa pagsulong sang paghimakas sang mga kababainhang Pilipino sa balayon sang pungsodnon-demokratikong hublag. Sa subong, sa atubang sang pasistang mga atake sang rehimeng US-Duterte, ginapasanyog sini ang tago nga paghulag sa mabudlay kag delikado nga sitwasyon. Sa panahon sang pasistang lockdown kag paghugot sang rehimen halin 2020, nagserbi nga talaguan sang mga likom nga hublag—ang mga komunidad nga may tsapter sang Makibaka.

Determinado ang mga katapu sang Makibaka nga pukawon, organisahon kag pahulagon ang mga kababainhan sa kasyudaran kag kaumhan. “Hugot nga dedikasyon kag pasensya ang kinahanglan,” suno sa isa ka organisador, “para maipakita sa masa ang kakinahanglanon nga maghiliusa kag magbato.”

Sang Enero, lakip ang Makibaka sa gindeklarar nga “terorista” ni Duterte. Siling sang Makibaka, ang amo nga tikang ni Duterte “gin-ilog lang sa iya idolo nga si Marcos Sr,” ang pagsabwag sang mga terorista nga padihut nga ibasol sa rebolusyonaryong hublag agud hatagan rason ang iya maitom nga mga plano.

Muklat ang Makibaka nga dominado sang nagaharing sahi ang reaksyunaryong eleksyon, pero ginakilala sini ang mabaskog nga kagustuhan sang kababainhan kag pumuluyo nga mapahalin sa pwesto ang paantus kag pasistang rehimeng Duterte. Daku nga hangkat sa Makibaka nga aktibong pahulagon ang kababainhan para paslawon ang tandem Marcos-Duterte.

Wala nagabag-o ang mga basehan kag labi pa nga nagabaskog ang kinahanglanon para sa radikal nga pagbag-o sang katilingban. Ang paglunsar sang demokratiko nga rebolusyon sang banwa padayon nga hakson sang kababainhan. Ara sa mas maayo nga pusisyon ang rebolusyonaryo nga kahublagan sang kababainhan sa subong para atubangon ang mas mabudlay nga sitwasyon.

Padayon ini nga nagapalapad kag nagapabaskog kadungan sang pana-panahon nga pagtasa kag pagsuma sang mga inagihan para labi nga mapangibabawan ang mga kahinaan kag pagsayup, magkuha sang mga leksyon halin diri para iduso pa ang labi sini nga pagsulong.