Niadtong Agosto 2022, napaatras ang planong pagpamomba sa 79th IB sa Mt. Mandalagan, usa ka bukid nga kabahin sa protektadong North Negros National Park (NNNP). Gipalusot sa militar nga “test run” ang pagpamomba apan sayod ang tanan sa laraw niini nga palayason ang katawhan sa lugar, ingonman ang mga yunit sa Bagong Hukbong Bayan nga babag usab sa pagkawkaw sa nahabiling kalasangan sa isla. Kini aron hatagag dalan ang makawkawon ug magun-ubon sa kinaiyahan nga mga proyektong imprastruktura ug eko-turismo sa dagkung burgesya.

Ang NNNP naglangkub sa kapin 80,400 ektarya sa kabukiran sa Negros Occidental. Deklarado kining kalasangan (forest area) niadtong dekada 1940 ug protektadong lugar niadtong 2005. Langkub niini ang 10% sa isla, lakip ang mga bahin sa mga syudad sa Talisay, Silay, Victorias, Cadiz, Sagay ug San Carlos ug mga lungsod sa Murcia, Don Salvador Benedicto, EB Magalona, Toboso ug Calatrava.

Anaa sa dugukan niini ang Mt. Mandalagan ug Mt. Silay nga ginailang pinakadakung watershed sa prubinsya. Kini adunay upat ka sistema sa tubig nga tinubdan sa mainum nga tubig sa 17 ka syudad ug lungsod, lakip ang Metro Bacolod.

Hapsay nga nanimuyo ug nanginabuhi sa NNNP ang minoryang Ati ug Bukidnon. Nag-unang tinubdan nila sa panginabuhian, pagkaon ug tambal ang kalasangan. Gawas kanila, puy-anan usab ang lugar sa liboan ka Negrosanon nga nag-ugmad sa kapin 40,000 ka ektarya sa lugar.

Giila ang NNNP isip sagang sa kadaut nga dala sa climate change ug mga katalagman sama sa kusog nga bagyo, pag-ulan ug hangin. Nagsilbi usab kining mahinungdanong biodiversity area ug puy-anan sa klase-klaseng mananap ug tanum.

Sama sa daghang natural nga bahandi sa nasud, naglumba ang burgesya ug ilang mga kasosyong langyawng kapitalista ug lokal nga burukrata sa pagpahimulos niini. Niadtong sayong bahin sa siglong 1900 hangtud dekada 1980, giupaw sa Amerikanong kumpanyang Insular Lumber Company (ILCO) ang lasang dinhi. Sa usa ka panahon, naila ang ILCO isip pinakadakung kumpanya sa pagpangtroso sa tibuok kalibutan.

Hangtud karon, padayon nga ginakawkaw sa mga burgesya ug ilang mga kasosyo ang NNNP. Pinakaulahi sa maong mga proyekto ang eko-turismo, nagkasalapid nga mga kalsada, geothermal nga planta ug pagmina og magnetite.


Patag-Silay-Calatrava-Cadiz Road

Sa takuban sa pandemya niadtong 2020, gisugdan sa Department of Public Works and Highways ang konstruksyon sa kalsada gikan Calatrava ngadto sa Silay City nga motagos sa tunga-tunga mismo sa NNNP. Gitanyag ang proyekto sa Trimluv Builders and Supply, usa ka kumpanya sa konstruksyon nga nalambigit sa usa pa ka magun-ubong proyekto—ang Jalaur River Multi-purpose Project sa kasikbit nga isla sa Panay. Nagkantidad og ₱125 milyon ang kontrata sa paghimo og 3.7 kilometrong kalsada.

Ang proyekto hugot nga ginababagan sa maki-kinaiyahang grupo, lakip ang diyosesis sa San Carlos. Matud nila, nagpasabot kini sa paghawan sa lasang, pagdaut sa kinaiyanhong tereyn, pagpalayas sa mga mananap ug pagkaguba sa tibuok ekolohiya ug pagkawala sa mga rekurso dinhi.

Ginabaligya ang proyekto isip farm-to-market road nga mapahimuslan kuno sa mga mag-uuma. Apan tin-aw nga pasiunang lakang kini alang sa mas dinagku ug mapagun-ubong proyektong planong tukuron sa burgesya ug ilang mga kasosyo sulod sa protektadong tereyn.

Eko-turismo

Giilang “bakasyunan” sa Negros Occidental ang Don Salvador Benedicto tungod sa relatibong tugnaw nga klima dinhi. Bisan langkub sa NNNP ang 2/3 sa kayutaan sa lungsod, giabli sa lokal nga guyberno dinhi ang 500 ektarya alang sa langyaw ug lokal nga negosyante niadtong 2014.

Ang pag-abli naghatag-dalan sa paghawan sa lasang ug pagtukod og mga resort, kongkretong dalan ug uban pang iligal nga istruktura sa langyawng mga negosyante. Gawas sa maong lungsod, mitumaw usab ang kaparehong mga istruktura sa Patag, Silay City ug Gawahon, Victorias City.

Tungod sa nagkataas nga popularidad sa lugar, misaka na ang bili sa yuta nga gitukmod sa ispekulasyon sa real estate. Nagkadaghang debeloper ang naghinamhinam nga sudlon ang NNNP aron magtukod og komersyal nga mga balay bakasyunan alang sa langyawng mga turista. Nagkadakung tipak sulod sa NNNP ang gihawanan nila alang dinhi.

Aron tangtangon ang babag sa maong mga proyekto, ginapailalum sa militarisasyon ang mga komunidad sa palibot sa NNNP. Niadtong Hunyo 22, 2022, naglunsad og pekeng engkwentro ang 79th IB sa Sityo Tinibyangan, Barangay Minapasuk, Calatrava aron palayason ang anaa sa 50 ka indibidwal.

Gisundan kini sa pagpang-istraping kung asa duha ka bata ang nasamdan niadtong Hulyo 6, 2022 sa Sityo Banwa Minatay, Barangay Marcelo sa parehong lungsod.

Niining bag-o, nahimong target sa intimidasyon sa militar ang obispo sa San Carlos nga si Bishop Gerardo Alminaza, usa sa nagbabag sa pagpangdaut ug pagpangawkaw sa NNNP.