Modernisasyon” sa pangpublikong transportasyon: Masaker sa panginabuhian, paantus sa komyuter

,
Kini nga artikulo adunay hubad sa PilipinoEnglish

Lima ka tuig na nga ginapugos sa reaksyunaryong estado ang maki-langyaw ug maki-kapitalistang pagtangtang sa tradisyunal nga mga dyip sa mga kalsada sa ngalan sa modernisasyon. Karong tuiga, gipakusog pa kini sa rehimeng Marcos pinaagi sa pagtakda og bag-ong dedlayn alang sa konsolidasyon sa mga prangkisa. Liboan ka tsuper ug opereytor ang nagkasa og hunong-pasada ug mga protesta sa tibuok nasud batok sa maong programa. Suportado sila sa uban pang mga sektor ug mga komyuter (pasahero).

Unang gianunsyo sa mga drayber ug opereytor sa dyip ug UV Express (pangpasaherong van) ang planong transport strike niadtong Pebrero 27. Isip tubag, giatras lamang sa Land Transportation Franchising and Regulatory Board (LTFRB) ang dedlayn ngadto sa katapusan sa tuig. Dili na paigo alang sa mga tsuper ang subling pag-oktaba. Ilang gipanghingusog nga hingpit nang ibasura ang maong pakana. Niadtong Marso 6, nagprotesta ang mga grupo sa Mendiola, UP Diliman, Novaliches, Monumento, Maynila, Baclaran, Pasig, Alabang, Los Baños, Bicol, Cebu, Davao ug uban pang mga lugar.


Pagpatay sa panginabuhian

Masaker sa panginabuhian sa mga tsuper ang maong “modernisasyon” matud sa mga drayber ug opereytor. Nagkantidad og ₱1.6-₱2.3 milyon kada yunit ang ginapugos sa estado nga pang-ilis sa mga tradisyunal nga dyip. Bug-at kaayo kini alang sa mga tsuper nga mokita lamang og abereyds nga ₱700 kada adlaw, wala pa sa lebel sa gikinahanglan para mabuhi og disente. Insulto ang tanyag sa gubyerno nga paliton ang ilang tradisyunal nga dyip sa presyong ₱200,000 aron makapalit og bag-o. Gawas pa niini, papautangon sila sa gubyerno isip “tabang” kung asa pito ka tuig nga pagabayran ang yunit nga adunay 6% interes ug 5% equity. Sa ingon, ang pagabayaran sa usa ka drayber o opereytor mamamahimong mokabat og kapin ₱3.4 milyon kada sakyanan.

Tin-aw na nga palpak ang pugos nga pagtukod og mga kooperatiba o korporasyon isip panghulip sa mga indibidwal nga prangkisa. Malubog lang sa utang ang mga opereytor nga nagtukod sa kooperatiba. Kinahanglang magbayad og amortisasyon nga ₱475,000 kada bulan alang sa pagbyahe sa 15 ka yunit sa “modernong” dyip. Daling maguba ug lisud makapangita og pyesa sa maong mga modernong dyip.

Sa usa ka adlaw, gibanabanang ₱8,000 ang kita sa mga opereytor sa elektronikong dyip. Ang 50%-55% niini napadulong sa gasto sa petrolyo ug ang mabilin paigoan sa lain pang galastuhon sama sa amortisasyon. Dugang paantus pa ang pagsaka sa presyo sa petrolyo sa milabayng mga bulan nga mokibhang og daku sa ilang gamay kaayong kita.

Dili lamang drayber ug opereytor ang maperwisyo sa programa. Pagaabagahon sa mga komyuter ang pagsaka sa pamasahe tungod sa maong pakana. Sa kasamtangan, ₱2 ang gintang sa plitihan sa tradisyunal ug “modernong” dyip. Matud sa mga pagtuon, mamahimong mokabat sa ₱35-₱40 ang minimum nga plitihan sa “modernnong” dyip aron mokita ug mabayran sa mga opereytor ang gasto sa pagpalit niini.

Sa pikas bahin, mokabo og ganansya ang dagkung korporasyon nga mosuplay sa “modernong” dyip. Tungod kay walay lokal nga industriya ang nasud, 100% imported ang “modernong” dyip ug mga pyesa niini.

Mga dagkung kumpanya ug korporasyon sa Pilipinas ang bugtong makapahimulos sa pagbaligya ug pagkontrol sa mga dyip. Niadtong 2022, namuhunan na si Manny Pangilinan og ₱1.5 bilyon alang sa 500 ka dyip. Samtang niadtong 2017, gilunsad usab sa QEV Philippines sa suporta sa pamilyang Aboitiz, ug kasosyong Singapore’s QEV Capital Pte. Ltd, ang kaugalingon niining mga elektronikong dyip. Anaa usab ang Hyundai Asia Resources Inc nga gikan sa South Korea ug mga joint-venture nga Hino Motors Philippines Corporation, Isuzu Philippines Corporation ug Mahindra Cars Philippines nga nagabaligya og mga dyip.

Kadungan sa pribado na nga serbisyo sa tren ug bus, siguradong katalagman ang dala sa maong modernisasyon sa minilyong komyuter nga nagasalig sa pangmasang transportasyon alang sa ilang panginabuhian.

Modernisasyon" sa pangpublikong transportasyon: Masaker sa panginabuhian, paantus sa komyuter