Dili malilong ang magun-ubong epekto sa paturagas nga pagpamomba ug pagpanganyon sa Armed Forces of the Philippines sa kinaiyahan ug mga sibilyang komunidad.

Lakip dinhi ang pisikal nga kadaut sa palibot, pagkausab sa tereyn ug pagkaguba sa habitat o pagtunhay sa mga wildlife, polusyon sa hangin ug tubig, kasaba, pagtampo sa greenhouse gas emissions nga hinungdan sa pag-init sa planeta. Pagkaguba usab sa mga panimalay, umahan, ug peligro sa kinabuhi ang pipila sa ibunga niini sa mga sibilyang komunidad ug populisadong lugar. Ginatukmod niini ang pagbakwit sa mga residente sa ilang mga komunidad ug ngadto sa mga nagdasok ug walay kasiguruhang mga sentro sa ebakwasyon.

Sa usa ka porum nga gipasiugdahan sa grupong Kalikasan People’s Network for the Environment (Kalikasan PNE) niadtong Mayo 24, gihisgutan sa mga aktibistang maki-kinaiyahan ang mga partikular nga epekto niini sa pipila ka yaweng biodiversity area sa nasud.

Sa taho sa grupo, dili moubos sa pito ka nag-unang biodiversity area ug mga reserbang kalasangan ang gibutang sa peligro sa pagpamomba ug pagpanganyon sa AFP gikan Hunyo 2022 hangtud sa kasamtangan. Sa kinatibuk-an, dili moubos sa 62 ka endemic species ug kapin tunga sa milyong ektarya nga yaweng biodiversity area ang apektado sa maong panahon. Langkub sa taho sa grupo ang mga bukid ug kalasangan sa Bukidnon, Cagayan, Kalinga, Occidental Mindoro, Oriental Mindoro, Negros Occidental ug Negros Oriental.

Dugang dinhi ang paghulog sa AFP og duha ka bomba gamit ang usa ka drone sa Mt. Katarugan sa Barangay Lobo, Cantilan, Surigao del Sur niadtong Mayo 11. Dinhing dapita makita ang lasang nga Cabitoonan, kung asa nanimuyo ang dili moubos sa 23 ka species sa endangered nga kahoy.

Gihisgutan usab sa porum ang kadaut nga dala sa pagpamomba ug pagpanganyon nga ginalunsad sa mga war game tali sa US ug Pilipinas. Sa unang katunga sa tuig, tulo ka war games na ang gilunsad sa soberanong teritoryo sa Pilipinas nga nagpahigayon og live-fire exercises o pagpabusikad og lain-laing klaseng bomba nga hulga sa ekosistema sa kalasangan ug kadagatan. Lakip dinhi ang Balikatan exercises niadtong Abril 11-18, nga gisundan sa Kasangga exercises kauban ang Australia ug sa bag-o lang nagsugod nga naval drills sa Bataan kauban ang US ug Japan.

Dili mahulipan nga kadaut

Gikan 2017 hangtud 2022, mikabat sa kapin 591 ang gihulog nga bomba sa AFP, 589 ka pagpanganyon ug 74 ka hugna nga pagpang-istraping. Narekord ang mga insidente sa mga bukid ug lasang sa Bukidnon, Cagayan, Kalinga, Samar, Panay ug sa mga prubinsya sa Mindoro, Negros, Surigao, Agusan, Davao, Cotabato, Lanao ug Maguindanao. Daghan sa maong mga insidente ang wala nabutyag sa publiko. Sa pipila nga giangkon sa AFP, gihulagway ang mga pagpamomba isip “close air support” bisan og mas sagad nga gakauna kini kaysa ilang tropa sa kayutaan.

Usa dinhi ang magun-ubong pagpamomba sa Saldab Complex niadtong Nobyembre 2, 2021, kung asa miulbo ang dakung kalayo sa ibabaw sa usa ka bukid sa Gabunan, Barangay Dumalaguing, Impasug-ong, Bukidnon. Ang maong kalasangan kanhi nang ginapadeklarang protektado tungod kay kasikbit kini sa protektadong Mt. Kitanglad Range. Nagsilbi kining kasumpay nga habitat sa endemic nga species sa mga langgam, lakip ang Philippine eagle.

Sa Panay, nagbilin og dakung crater ang bombang gihulog sa militar niadtong Disyembre 2021. Ang mga bangag sa lupa nga duul sa mga umahan may gilapdong 20 feet ug kalalumon nga 15 feet. Nagbunga og troma sa mga residente ang pagpamomba ug pagpanganyon.

Ang pinakabrutal ug pinakalapad nga kampanyang pagpamomba mao ang pag-atake sa AFP sa Marawi City niadtong 2017. Kapin 1,000 katawo ang nataho nga napatay, ug gibanabanang mokabat sa ₱17 bilyon ang kantidad sa nagubang kabtangan ug imprastruktura. Hangtud karon, wala pa gihapon nakauli ang kapin 80,300 ka katawo o 16,070 ka pamilya nga nagdasok sa mga evacuation center. Gibanabanang mokabat sa ₱5 bilyon ang giusik-usikan sa gubyerno aron pulbuson ang syudad.