Misangko gikan 2% hangtud 10% ang tantos sa pagsaka sa twisyon ug uban pang balayronon (Tuition and Other Fees Increase o TOFI) sa mga gisumiteng petisyon sa mga pribadong unibersidad sa Commission on Higher Education (CHEd) alang sa tuig 2023-2024. Kung aprubahan, mopatong kini sa kanhi nang bug-at nga palas-anon sa mga estudyante ug ginikanan.

Anaa sa abereyds nga ₱130,000 ang gikinahanglan kada tuig aron makapaeskwela og usa ka estudyante sa kolehiyo. Dili maigo bisan pa og igahin dinhi ang tibuok tuig nga kita (₱120,000) sa ordinaryong mamumuong nagadawat og minimum nga suhulan. Adunay mga banabana nga mikabat sa ₱2 milyon ang kinahanglang gastuhon aron makahuman sa usa ka 4-ka-tuig nga kurso sa kolehiyo sa mayor nga mga unibersidad sa nasud.

Dakung bahin sa gasto sa edukasyon ang bayad sa twisyon, nga walay pugong nga nagkamahal sa milabayng mga tuig. Niadtong akademikong tuig 2017-2018, nagpatuman og taas-twisyon sa 262 ka eskwelahan ug gipatas-an ang singil sa uban pang mga balayronon sa 235 ka institusyon. Ang abereyds niadtong mga tuiga mokabat og 6.69% o ₱86.68 kada yunit nga pagtaas. Bisan niadtong panahon sa pandemya (2021-2022), 56 ka eskwelahan ang gitugutan sa CHEd nga magpataas og twisyon (gibanabanang anaa sa 4.74% o ₱29.15 kada yunit) ug ubang balayronon (10.61% o ₱50.51).

Sagad nga ginahimong rason sa mga unibersidad sa pagtaas mao ang kinatibuk-ang pagsaka sa presyo sa mga palaliton ug alang sa sweldo sa mga magtutudlo ug uba pang empleyado. Apan ang tinuud, gipatas-an ang twisyon ug uban pang balayronon sa ngalan sa ganansya.

Niadtong Mayo 30, pananglitan, gideklara sa Centro Escolar University nga misaka og 64% ang netong kita niini gikan ₱116 milyon ngadto sa ₱332 milyon gikan Pebrero 2022 hangtud Pebrero karong tuiga. Ang maong kita ginabahinbahin sa unibersidad sa mga shareholder (may sosyo) niini sa porma sa dibidendo. Gipanghinambog sa eskwelahan nga ang kita naggikan sa pagtaas sa twisyon ug uban pang balayronon, nga mikabat na og ₱120,000 kada semestre. Nagpetisyon ang CEU sa 4% nga pagsaka sa twisyon para sa 2023.

Misaka usab og 55.72% ang netong kita sa Far Eastern University niadtong 2022 ngadto sa ₱1.538 bilyon. Luyo niini, nagpetisyon kini alang sa 4% nga pagsaka sa twisyon alang sa tuig 2023. Ang FEU gipangulohan ni Aurelio Montinola III, usa ka negosyanteng kanhing hepe sa Bank of the Philippine Islands.

Tungod sa labing taas nga gastos sa edukasyon, labaw nga nalimita ang akses sa kabatan-onan sa edukasyon. Narekord sa World Bank niadtong 2021 nga sa matag 10 ka kabatan-onang nagatungha sa elementarya, usa lamang ang nakahuman sa kolehiyo.

Isip tubag, nagprotesta ang gatusan ka estudyante niadtong Abril 28 sa CHEd aron pugngan ang pagtaas sa twisyon ug uban pang balayronon. Ilalum sa bandila sa Rise for Education (R4E), alyansa sa mga estudyante nga nakigbisog alang sa ilang katungod sa edukasyon, gikundena nila ang pagkahakog sa tubo sa mga kapitalista sa sektor sa edukasyon ug ang CHEd isip “business partner” niini.

Dugang-singil sa pangpublikong unibersidad

Sa katapusan sa moratoryum sa TOFI sa mga pangpublikong unibersidad, subli nang pagatugutan sa gubyerno ang mga state universities and colleges (SUCs) ug local universities and colleges (LUCs) nga patas-an ang mga balayronon. Buut pasabot, manginahanglan kini og dugang-pondo gikan sa gubyerno aron langkuban ang dugang balayronon sa mga estudyante sa epekto sa Free Tuition Act.

Tungod kulang sa pondo ang edukasyon, pagatukmuron sa gubyerno ang mga pangpublikong unibersidad sa dalan sa pribatisasyon ug pagpatuman sa “income generating schemes” sama sa socialized tuition ug pagpagamit sa mga yuta niini sa pribadong negosyo. Dili usab layong kibhangan ug mahimong limitado ang pagatugutang makasulod sa mga pangpublikong unibersidad aron mopahaum sa nagkagamay nga badyet.

Ang pagpasagad sa estado sa edukasyon nagasugnod sa malukpanong kasuko sa mga kabatan-onan sa tibuok nasud ug nagatukmo kanila sa dalan sa hiniusang pagsukol aron depensahan ang ilang katungod sa edukasyon. Nakapunting ang ilang kasuko sa rehimeng Marcos nga maoy nag-unang babag karon sa pag-asdang sa tinuod nga nasudnon, syentipiko, ug makamasang edukasyon alang sa tanan.