Muling ibinubwelo ngayon ng Mt. Labo Exploration and Development Corporation (MLEDC) ang open-pit mining sa bayan ng Labo sa Camarines Norte. Isa ang kumpanya sa 11 operasyong mina sa prubinsya na kasalukuyang nandarambong sa kalupaan dito. Ang kumpanya ay sosyohan ng mga dayuhang kumpanyang Canadian, Australian at ng pamilyang Villar.

Pinatatakbo ng MLEDC ang Mabilo Project para magmina ng ginto at tanso. Saklaw nito ang 3,484.2 ektaryang lupa sa Barangay Dumagmang. Dagdag dito ang 165.9 ektarya na nakapailalim sa permit para sa eksplorasyon ng kumpanya. Humukay ang kumpanya ng 112 malalaking butas para sa pagsusuri ng lupa dito mula pa 2011. Binigyan ito ng lisensya na mag-opereyt hanggang Hunyo 27, 2041.

Tinatakam ng kumpanya ang tinataya nitong 1.97 milyong onse ng ginto at 472,000 tonelada ng tanso sa mga minahang ito. Naglaan ito ng $17.4 milyon sa operasyon na tinataya nitong tatabo ng kita na $52 milyon taun-taon.

Lilimasin nito ang mga mineral sa pamamagitan ng open pit na pagmimina, ang pinakamasahol na paraan ng pagmimina na wawasak sa mga bundok at lalason sa mga ilog at dagat. Sa paraang ito, hindi limitado at kumakawala sa kalupaang saklaw ng operasyon ang lason at polusyon na manunuot sa katubigan at sakahan.

Pagpapalayas at pasismo

Pinalalawak ngayon ang mga kalsada sa mga barangay ng Exciban at Dumagmang para malayang makadaan ang dambuhalang makinarya sa pagmimina ng MLEDC. Tinatayang 100 pamilya ang nangangambang mapalalayas sa pagpapalawak na ito. Nangagamba silang basta na lamang mapalayas at lalong malulugmok sa hirap. Katiting na ₱25,000 ang iniaalok ng kumpanya sa mga palalayasin sa kanilang lupa.

Dagdag na pinangangambahan ng mga residente ang presensyang militar at pulis na umaaktong ahente at protektor ng MLEDC. Batid nilang tiyak na tatargetin ng mga ito ang sinumang magpahayag ng hinaing at pagtutol.

Kasalukuyang nakahimipil at nakakampo ang militar sa magkanugnog na mga barangay ng Exciban, Dumagmang, Malaya at Bagong Silang 1. Walang-tigil ang mga operasyong kombat at saywar ng mga tropa nito sa naturang mga barangay.

Dayuhang pag-aari

Malalaking dayong kapital ang tunay na kumokontrol sa MLEDC. Sa papel, sosyohan ito ng kumpanyang Pilipino na SageCapital (60%) at dayuhang SRM Gold Limited (40%), kumapanyang nakabase sa British Virgin Islands. Ang SRM Gold Limited ay pag-aari ng kumpanyang Australian na RTG Mining Inc. Samantala, ang SageCapital ay pag-aari ng Pilipinong kumpanya na TVI Resource Development Phils Inc na sosyohan ng kumpanyang Canadian na TVI Pacific Inc at mga Villar.

Bago pa man ang kasalukuyang kaayusan sa MLEDC, naharap na ito sa anomalya ng paglabag sa batas ng reaksyunaryong gubyerno kaugnay ng pag-aari ng dayuhang kumpanya. Noong Agosto, nabunyag ang manipulasyon ng dating mga dayuhang kumpanyang imbwelto sa MLEDC. Kaugnay nito, sinampahan ng kaso ang mga direktor ng kumpanya mula 2011 hanggang 2015.

Pagtataboy sa mapangwasak na pagmimina

Malaon nang nilalabanan ng mga residente ng Barangay Dumagmang at kalapit nitong mga barangay ang dayuhang pagmimina. Noong 2007, mahigit 3,000 pamilya ang nakinabang sa tagumpay na kampanyang pagpapalayas sa MLEDC (noo’y El Dore Mining Corporation) sa kinamkam nitong 400 ektaryang lupain sa barangay.

Matapang na nagtayo ng barikada ang mga residente sa harap ng minahan na nakapwesto sa Sityo Nalisbitan sa Barangay Dumagmang. Nakipaggitgitan ang mga residente at magsasaka para itaguyod ang kanilang karapatan sa lupa. Tumagal at nasustine ang naturang kampanyang masa. Sa barikada na kumakain, natutulog at pamalagiang nagtitipon ang mga residente bilang pagpapamalas ng kanilang pagkakaisa.

Sa panahon ding ito binigwasan ng BHB-Camarines Norte ang kumpanya. Inilunsad ng hukbong bayan ang isang reyd noong Oktubre 4, 2007 kung saan nakakumpiska ito ng 30 armas mula sa mga gwardyang nagbabantay sa minahan. Sinunog ng mga mandirigma ang lahat ng mga kagamitan sa pag-opereyt at nasamsam ang iba pang kagamitang pangseguridad.

Dahil sa matagumpay na pagpapalayas sa dayuhang kumpanyang El Dore sa lugar, naibalik sa mga magsasaka ang lupa. Pinakinabangan ng masa ang mga gintong nakukuha sa pamamagitan ng pagkakabod, sa anyo ng pagbubuo ng sarili nilang korporasyon at kooperatiba.