Ginaantus sa kababayen-ang Pilipino ang pinakagrabeng epekto sa mga palisiyang neoliberal nga gipahamtang sa imperyalismong US ug papet nga estado niini sa milabayng upat ka dekada. Bunga sa mga palisiya sa liberalisasyon, deregulasyon ug pribatisasyon, labaw silang natukmod sa laylayan sa katilingban, kung asa napugos sila nga magpakakontento sa mga trabahong impormal, di luwas ug daw pang-ulipon nga suhulan.

Mayorya sa kababayen-an nalakip sa labing pinahimuslan ug dinaugdaug nga sektor sa katilingban—mamumuo, mag-uuma ug nasudnong minorya, kabus sa kabanikanhan ug kasyudaran. Sa milabayng dekada, kapin katunga kanila, edad 15 pataas, ang wala giapil sa pwersa sa pamuo tungod sa kinaiya sa ilang mga trabaho. Lakip dinhi ang minilyong inahan sa banay nga nagaabag sa mga trabaho sa umahan ug naga-sideline samtang gipas-an ang mabug-at nga gimbuhaton sa balay ug pag-atiman sa mga anak. Niadtong 2022, nalangkub sa 20 milyon ang kababayen-ang wala sa pwersa sa kusog pamuo, walay trabaho ug kulang o halos walay trabaho.

Pito sa matag napulo ka kababayen-ang giila nga adunay trabaho ang anaa sa sektor sa serbisyo. Ang ilang mga trabaho dinhi “low-skilled” o nanginahanglan og ubos nga kahanas ug dili regular. Kini luyo sa relatibong taas nga naabot nga ang-ang sa edukasyon sa kababayen-an.

Sa sektor sa pagmanupaktura, 90% sa mga kababayen-an ang “dili regular” ug gamay kaayo (2.7%) ang myembro sa mga unyon. Daghang kababayen-an usab ang makita sa mga pabrika sa dagkung langyawng kapitalista sulod sa mga export processing zone, kung asa kabahin sila sa internasyunal nga assembly line (ginatawag sa mga imperyalista nga global value chain). GIingon nga “mas gusto” sa mga langyaw ang kababayen-ang mamumuo tungod sa ilang pagka dili reklamador, kanahas sa trabahong makuti sama sa pag-asembol sa mga semiconductor o pagpanahi, ug pleksibilidad sa obertaym. Ang tinuod, kini nga mga kinaiya dili natural sa kababayen-an, kundili gitukmod sa desperasyong gibunga sa makanunayong krisis sa empleyo, nga gipahimuslan sa mga kapitalista ug mga ahensya sa pamuo.

Mas grabe pa dinhi, mas barato sa kinatibuk-an ang ginasuhol kanila, kumpara sa kalalakin-an. Sa industriya sa sanina, pananglitan, mas ubos og 17%-25% sa kinatibuk-an ang ang-ang sa ilang suhulan.

Literal nga sinsilyo usab ang ginasuhol sa mga kumpanya sa manupaktura sa kababayen-an sa kabus nga mga komunidad nga ginapakyaw nila aron papelan ang pipila ka bahin sa gimbuhaton sa asembleya. Sila ang ginatawag sa International Labor Organization nga mga mamumuong industriyal nga “home-based.” Pipila sa ilang mga trabaho ang ginagmay nga pagpanahi, pagburda, pag-asembol sa gagmayng gamit pangbalay, pagmanupaktura sa pagkaon, paghimo og mga handicraft ug dekorasyong pangturista ug uban pa.

Sa mga trabahong freelance, mas ubos og 18.4% ang suhol sa kababayen-ang anaa sa trabahong digital, kumpara sa kalalakin-an. Kini tungod sa “tradisyunal nga panglantaw” nga mas haum sa kababayen-an ang tipo sa mga trabahong “dili kaayo kumplikado” sama sa encoding, kumpara sa “mas kumplikado” ug may mas taas nga dugang-bili nga trabaho sama sa digital design nga “mas haum” kuno sa kalalakin-an.

Sa agrikultura, mas ubos og 8%-15% ang suhulan sa kababayen-ang mamumuong-panguma, kumpara sa gamay nang suhulan sa kalalakin-an. (Parehong mas ubos ang ilang inadlawan kumpara sa suhulan sa mamumuo sa serbisyo ug industriya, nga parehong dili usab paigo alang sa panginahanglan sa ilang mga pamilya.) Mas sagad, wala ginasuhulan ang kababayen-an (ug mga bata) tungod kay ginaila nga “ekstensyon sa gimbuhaton sa balay” ang pagsalmot nila sa produksyon.

Para mabuhi nila ang ilang mga pamilya, daghang kababayen-an ang gibiyaan ang ilang mga anak, nagaabrod aron magtrabaho isip mga katabang, yaya ug uban pang trabahong nagtukmod kanila sa grabeng pagpahimulos, pagpangdaugdaug, kabangis, ug sa dili pipila ka higayon, sa kamatayon. Niadtong 2022, 1.10 milyong kababayen-an (60.2%) ang nag-abrod, kumpara sa 726,000 kalalakin-an (39.8%). Luyo niini, mas ubos ang tinuig nga abereyds nga naremit sa kababayen-ang migranteng mamumuo (₱61,000) kumpara sa kalalakin-an (₱126,000).

Sa kabanikanhan, ginaantus sa kababayen-ang mag-uuma ang kaylap nga kawad-on sa yuta. Labing gamayng ihap (6.3%) ang may solo o katunga sa pagpanag-iya sa yuta. Gipas-an nila ang problema sa taas nga presyo sa farm inputs, ubos nga presyo sa pagpalit sa ani ug pagkalugi sa panahon sa katalagman. Dakung mayorya ang nalubong sa utang ngadto sa mga usurero ug institusyong microfinance, dili lamang para sa produksyon, kundili bisan sa inadlaw-adlaw nga panginahanglan sa ilang pamilya.