Buong-ta­pang na ma­ki­ba­ka upang wa­ka­san ang sa­lot na pag­ha­ha­ring ti­ra­ni­ko ni Du­ter­te sa la­long ma­da­ling pa­na­hon. Ba­wat sag­lit na nag­pa­pa­ka­sa­sa si­ya sa ka­pang­ya­ri­han, la­long bu­mi­bi­gat ang pa­sa­nin at pa­sa­kit ng ba­yan.

Sa ila­lim ng kan­yang mag­ta­tat­long taon nang pag­ha­ha­ri, la­long du­ma­us­dos ang ka­bu­ha­yan ng ma­ma­ma­yan at su­mad­sad ang eko­nom­ya. Lu­ma­la­la ang di­s­emple­yo, bu­mi­gat ang pa­sa­ning bu­wis at pu­ma­im­bu­log ang pre­syo, ha­bang na­na­na­ti­ling na­ka­pa­ko ang sa­hod at ma­ba­ba ang ki­ta ng ma­ma­ma­yan. Lu­ma­la­la ang prob­le­ma sa dro­ga, at ang gub­yer­no ni­ya mis­mo ang nu­me­ro uno nga­yong sin­di­ka­to.

Sa ka­bi­lang pa­nig, tu­luy-tu­loy ang pag­la­ki ng ya­man ni Du­ter­te at mga ka­sa­pa­kat na bu­ruk­ra­tang ka­pi­ta­lis­ta at oli­gar­ko mu­la sa mga kontra­ta ng gub­yer­no at pag­dam­bong sa ka­bang-ba­yan. Su­nud-su­nu­ran si­ya sa mga dik­ta ng mga da­yu­hang ka­pang­ya­ri­han at isi­nu­su­ko ang pambansang so­be­ran­ya at pat­ri­mon­ya.

Na­ma­ma­yag­pag ang ka­pang­ya­ri­han ni Du­ter­te sa buong ban­sa. Ga­mit ni­ya ang buong ar­ma­dong la­kas at re­kur­so ng es­ta­do pa­ra sa pan­da­ra­has at pan­li­lin­lang. Pi­na­ta­ta­hi­mik ang kan­yang mga kri­ti­ko, mga ak­ti­bis­ta, abu­ga­do at mid­ya. Si­nu­su­pil ang pag­la­ban ng ma­ma­ma­yan. Wa­lang-ha­bas ang mga pag­pa­tay, pag­sa­la­kay sa buo-bu­ong ko­mu­ni­dad, pag-aa­res­to at pag­bi­bi­lang­go.

Ha­wak ni Du­ter­te ang buong bu­ruk­ra­sya, ar­ma­dong pwer­sa at la­hat ng sa­ngay ng gub­yer­no. Pa­ra ha­bam­pa­na­hong ma­kai­was sa pa­na­na­gu­tan sa kan­yang mga kri­men, am­bi­syon ni­yang pa­la­wi­gin lag­pas sa 2022 ang ka­pang­ya­ri­han at pri­bi­le­hi­yong ti­na­ta­ma­sa ni­ya at ng kan­yang pa­mil­ya at ka­sab­wat.

Su­ba­lit anu­pa­man ang la­kas at ka­pang­ya­ri­han ni Du­ter­te, hin­di kai­lan­man ma­pu­puk­sa ang ha­nga­rin ng ba­yan na lu­ma­ya sa ti­ra­ni­ya at pa­sis­mo. Hin­di si­la tu­lu­yang ma­bu­bu­sa­lan sa ka­ni­lang si­gaw pa­ra sa ka­ta­ru­ngan at de­mok­ra­sya.

Ka­ra­pa­tan ng sam­ba­ya­nang Pi­li­pi­no na la­ba­nan at ibag­sak ang isang gub­yer­nong yu­mu­yu­rak sa ka­ni­lang ko­mun na in­te­res at wa­lang ha­bas na lu­mu­lu­pig sa ka­ni­la. Tu­lad ng gi­na­wang pag­ba­bag­sak sa re­hi­meng Marcos (1986) at Estra­da (2001), wa­lang ibang ma­ra­pat na ga­win kun­di ang pa­tal­si­kin ang ma­lu­pit, mag­na­na­kaw, pa­hi­rap at tray­dor na re­hi­meng Du­ter­te.

Sa sam­ba­ya­nang Pi­li­pi­no: ti­ba­yan ang loob upang ha­ra­pin ang ma­hi­rap na pa­ki­ki­ba­ka la­ban sa pa­sis­tang re­hi­men at itu­wid ang tak­bo ng ka­say­sa­yan ng ban­sa. Kung mag­bu­buk­lod at isang ha­nay na mag­ma­martsa ang ma­ma­ma­yan, si­la’y ma­gi­ging isang di ma­ga­ga­ping pwer­sang pam­pu­li­ti­ka at pwer­sa ng pag­ba­ba­go.

Buuin ang or­ga­ni­sa­dong la­kas ng ba­yan. Imu­lat ang ma­ta sa tu­nay na ka­la­ga­yan ng ban­sa. Hab­lu­tin ang pi­ring ng mga ka­si­nu­nga­li­ngan at pam­ba­ba­luk­tot ni Du­ter­te. Mag­pur­si­geng tuk­la­sin, una­wa­in at isi­wa­lat ang tu­nay na ka­la­ga­yan ng ban­sa, ang ka­wa­lang de­mok­ra­sya at ka­wa­lang ka­la­ya­an, ang pag­ha­ha­ri ng ii­lang oli­gar­ko, mga bu­ruk­ra­tang ka­pi­ta­lis­ta at pa­sis­ta, at ang pang-aa­pi at pag­sa­sa­man­ta­la ni­la sa ma­sang anak­pa­wis.

Big­yang-pan­sin ang mga usa­ping pam­ba­yan at pang­gub­yer­no. Itak­wil ang ka­wa­lang pa­kia­lam. Iug­nay at sa­pu­lin ang ugat ng araw-a­raw na mga prob­le­ma at hi­na­ing. Ma­ging mag-aa­ral ng ka­say­sa­yan, pu­li­ti­ka at eko­nom­ya.

Ma­hig­pit na mag­kai­sa. Iwak­si ang pag­ka­kan­ya-kan­ya. Ang ka­bu­ti­han ng isa ay na­ka-u­gnay sa ka­bu­ti­han ng la­hat. Ibu­hos ang la­hat pa­ra buuin at pa­la­wa­kin ang mga or­ga­ni­sa­syon ng ma­sa. Pa­la­ka­sin o ita­tag ang mga un­yon sa mga pab­ri­ka. Buuin at pa­la­wa­kin ang iba’t ibang sa­ma­hang ma­sa na nag­bu­buk­lod sa ma­yor­ya o hi­git na na­ka­ra­ra­mi sa mga paa­ra­lan, upi­si­na at ko­mu­ni­dad.

Sa­ma-sa­mang ku­mi­los at ipa­ha­yag ang mga hi­na­ing sa mga usa­ping lo­kal, pan­sek­tor at pam­ba­yan. Ma­ki­ba­ka pa­ra sa umen­to sa sa­hod at ka­ra­pa­tan ng mga mang­ga­ga­wa, pa­ra iba­ba ang upa sa lu­pa o in­te­res sa pau­tang at ma­ka­ta­ru­ngang pre­syo ng pa­lay o iba pang pro­duk­to, la­ban sa pag­ta­as ng mat­ri­ku­la o pag­ta­li­kod ng es­ta­do sa edu­ka­syo­n, la­ban sa de­mo­li­syo­n, la­ban sa mga di ma­ka­ta­ru­ngang mga ba­ya­rin, at ibang kag­yat na ka­hi­li­ngan. Idug­tong ang mga ito sa mas ma­la­la­king usa­ping pam­ban­sa at ika­wing sa pa­ki­ki­ba­ka pa­ra wa­ka­san ang ti­ra­ni­kong pag­ha­ha­ri ni Du­ter­te.

Tung­ku­lin ng mga ak­ti­bis­tang ma­sa na pu­ka­win, or­ga­ni­sa­hin at pa­ki­lu­sin ang daan-da­an li­bong ma­ma­ma­yan sa ka­lun­su­ran at ka­na­yu­nan. Ma­ging ma­ki­na ng ma­la­wa­kang pag-aa­ral at pag­pop­ro­pa­gan­da sa ma­sa. Pa­mu­nu­an ang mga ta­la­ka­yan, mag­ta­lum­pa­ti sa mga pu­long, ma­mi­gay ng mga pol­ye­to sa kal­ye at mag­pin­ta o mag­pas­kil sa pa­der ng mga pa­na­wa­gan. Kum­bin­se­hin la­hat na sa­ma-sa­mang ku­mi­los at lu­ma­ban. Iha­tid sa ma­sa ang men­sa­he at mga pa­na­wa­gan ng Par­ti­do.

Pi­lit na pi­nag­wa­wa­tak-wa­tak ni Du­ter­te ang ba­yan upang pa­tu­loy si­yang ma­ka­pa­ma­yag­pag at ma­ka­pag­ha­ri ang mga bu­hong na tu­lad ni­ya at kan­yang mga ali­pu­res at ka­sa­pa­kat. Kung or­ga­ni­sa­do o sa­ma-sa­mang ki­ki­los ang mil­yun-mil­yong ma­ma­ma­yan, wa­lang ka­pang­ya­ri­hang ma­ka­ha­had­lang sa ka­ni­lang ka­pa­sya­hang pa­talksi­kin si Du­ter­te, isu­long ang pag­ba­ba­go at itak­da ang tad­ha­na ng ban­sa.