Personal nga gisugat ni Rodrigo Duterte ang mga bakunang miabot gikan sa China sa Villamor Airbase niadtong Pebrero 28. Niadtong Marso 4, miabot na usab ang halos 500,000 ka dosis gikan sa Covax Facility sa World Health Organization (WHO). Gawas sa mga mamumuo sa panglawas, prayoridad sa rehimen nga mabakunahan ang mga sundalo ug pulis. Ang Pilipinas ang pinakaulahing nasud nga nakadawat og bakuna sa Southeast Asia, bisan pa og kini ang ikaduhang adunay pinakadaghang natakdan sa rehiyon. Miabot ang mga bakuna sa panahong 241 milyong dosis na ang naapud-apud sa 103 ka nasud sa tibuok kalibutan.

Sa datos sa Bloomberg niadtong Pebrero 12, 36.2% pa lamang sa populasyon sa Pilipinas ang langkob sa mga kontrata sa suplay sa nasud. Wala pa ni usa niini ang miabot sa nasud. Luyo sa pag-abot sa mga bakuna, mipatigbabaw sa Pilipinas ang pagduhaduha sa pagpabakuna. Adunay mga mamumuo sa panglawas nga mibalidad nga magpatupok sa Sinovac tungod sa ubos nga epektibidad niini sa ilang han-ay.

Diplomasya gamit ang bakuna

Ang 600,000 bakunang CoronaVac nga hinimo sa Sinovac Biotech “donasyon” sa China sa Pilipinas. Kabahin kini sa gitawag og “diplomasya gamit ang bakuna” ug dili sa planadong pagpalit sa gubyerno nga gihimong hinungdan aron mangutang sa binilyong piso. Imbes nga tagdon ang bakuna isip makitawhanong hisgutanan, ginagamit sa mga nasud nga nagamanupaktura niini ang ilang suplay aron iasdang ang ilang laraw sa ekonomiya, pulitika ug diplomasya. Ang “donasyon” sa China, pananglitan, adunay kundisyon nga igahin ang 100,000 dosis niini sa militar. Dugang pa dinhi ang kontrata sa pagpalit sa dugang dosis, o pagsiguro sa mga proyekto o pautang, pagpadaku sa impluwensya ug uban pa.

Gigamit usab sa China ang diplomasyang bakuna sa Latin America, Africa ug uban pang nasud sa Southeast Asia. Andam kining magpautang sa $1 bilyon aron pangpalit sa maong mga nasud sa bakunang hinimo sa China. Gihimo niining “prayoridad” ang mga militar sa Pakistan, Nepal ug Cambodia—mga nasud nga duul sa gikalaban niining India.

Sama sa China, nagagamit usab og diplomasya sa bakuna ang Israel sa mas bangis nga pamaagi. Gihatag sa nasud ang “sobrang” mga dosis niini sa mga nasud nga direktang nagasuporta sa okupasyon niini sa Jerusalem. Kini samtang gibalibaran ang obligasyong hatagan og bakuna ang katawhang Palestinian sa okupado niining mga teritoryo. Sa kasamtangan, lapas sa 50% na sa populasyon sa Israel ang nabakunahan, samtang 2,000 dosis pa lang ang gihatag niini sa Palestine.

Gigamit usab sa India ug Russia ang hinimo nilang mga bakuna sa mga pangmilitar nilang laraw.

Nasyunalismo sa bakuna

Giguba sa selektibong diplomasyang bakuna ang mga paningkamot sa WHO nga segurohong dili mabiyaan ang mga mamumuo sa panglawas ug bulnerableng mga grupo sa kabus nga nasud. Apan una nang mihagba ang gitukod niining sentro, ang Covax Facility, tungod sa pagdominar sa adunahang nasud sa suplay sa bakuna sa gitawag og “nasyunalismo sa bakuna.”

Ilalum sa “nasyunalismo sa bakuna,” 60% sa suplay sa bakuna sa kalibutan ang gipareserba para lang sa 16% sa pangkalibutang populasyon tungod sa pagsusubi sa adunahang nasud. Matud sa mga taho, nagpareserba ang US sa mga bakunang upat ka beses nga mas daghan sa popuplasyon niini, unum ka beses usab ang sa Canada ug doble usab sa ihap sa residente sa European Union.

Tungod niini, kulang kaayo ang natigum nga bakuna sa Covax Facility. Niadtong Disyembre 2020, 400 milyong dosis pa lang sa target nga 2 bilyon ang natigum sa pasilidad. Imbes nga bakuna, pondo ang gisaad sa US. Gunit sa mga kumpanya sa US ang tulo sa unum nga aprubado na nga mga bakuna. Ang US usab ang usa sa adunay katakus nga magmanupaktura og dinaghan. Bag-ohay lang, nangayo ang Mexico og bakuna sa US, apan dayag kining gibalibaran tungod kay “prayoridad sa gubyernong Biden ang katawhang Amerikano.”

Wala usab misugot ang US nga hatagan og suplay sa karon ang Pilipinas luyo sa pagtanyag sa rehimen sa mas taas nga presyo sa pagpalit. Pagakumpletuhon daw usa niini ang mayorya sa kaugalingong katawhan, ayha magsugod sa pag-eksport sa bakuna sa ikaduhang katunga pa sa tuig.

Matud sa WHO, kinahanglang mabakunahan ang minimum nga 60% sa katawhan aron makab-ot ang “herd immunity” o kolektibong katakus sa populasyon nga batukan ang sakit. Tungod sa nasyunalismo sa bakuna, gibanabanang sa 2024 pa masuplayan ang mayorya sa mga nasud nga wala o kulang sa pangpalit sa gikinahanglang bakuna aron makab-ot kini.