Gi­nu­ni­ta sa buong mun­do noong Abril 22 ang Earth Day, ang tau­nang ak­ti­bi­dad na isi­na­sa­ga­wa mu­la pa 1970 bi­lang pag­pa­pa­ha­yag ng su­por­ta sa pa­nga­nga­la­ga sa ka­li­ka­san. Sa Pi­li­pi­nas, inia­nun­syo ng re­hi­meng Du­ter­te ang pa­ki­tang-gi­las na pag-ap­ru­ba ni­to sa Na­tio­nally De­ter­mi­ned Contri­bu­ti­on ng ban­sa sa pag­si­si­kap na mag-am­bag uma­no sa pag-a­ga­pay sa glo­bal war­ming. Na­ka­sa­ad di­to ang pa­nga­ko ng Pi­li­pi­nas na un­ti-un­ting iba­ba ang ibinubugang gre­en hou­se gas ng ban­sa gaya ng carbon dioxide, methane, at iba pa tu­ngong 75% hang­gang sa 2030 at 100% sa 2040. Alin­su­nod ito sa pag­ra­ti­pi­ka ng Pi­li­pi­nas na Pa­ris Agree­ment on Cli­ma­te Cha­nge na unang pinirmahan ng 196 bansa noong 2016.

Sa aktwal, ta­li­was ang pahayag na ito sa mga pla­no ng re­hi­men sa in­dustri­ya ng ener­hi­ya. Hin­di pa­pa­li­it ang lo­kal na pro­duk­syon ng kar­bon o coal at pla­no pa itong pa­la­ka­sin ng re­hi­men. Sa buong daigdig, ang pagsunog ng karbon ang isa sa pinakamalaking pinag­mumulan ng greenhouse gas tuma­talukbong sa mundo at pumipigil sa pagtakas ng init. Alin­su­nod sa Coal Road­map 2017-2040 ng re­hi­men, pla­nong ita­as ng reak­syu­nar­yong es­ta­do ang lo­kal na pro­duk­syon ng kar­bon tu­ngong 282 mil­yong met­ri­ko to­ne­la­da (MT) sa 2023-2040 mu­la 23 mil­yong MT sa 2017-2018. Ba­lak din ng li­mang pi­na­ka­ma­la­la­king prod­yu­ser ng ener­hi­ya ang pag­pa­pa­la­wak ng ka­ni-ka­ni­lang ka­pa­si­dad na lu­mik­ha ng ener­hi­ya ga­mit ang karbon mu­la 14,579 me­ga­watts (MW) sa ka­sa­lu­ku­yan tu­ngong 21,836 MW sa su­su­nod na da­la­wa hang­gang anim na taon.

Ang mga po­wer plant na ito ay pi­no­pon­do­han ng di ba­ba­ba sa 15 ma­la­la­king bang­ko sa ban­sa. Ayon sa koa­li­syong Withdraw From Coal, na­ngu­ngu­na sa mga ito ang Bank of the Phi­lip­pi­ne Islands ng pa­mil­yang Aya­la at ang Banco de Oro ng pa­mil­yang Sy.

Noong 2020, umaa­bot sa $13.42 bil­yon ang ini­la­gak ng mga bang­ko na pu­hu­nan sa iba’t ibang plan­ta at pro­yek­tong karbon. Noong Mar­so, nagpro­tes­ta na­man ang Youth Advoca­tes for Cli­ma­te Acti­on Phi­lip­pi­nes at Ka­li­ka­san Peop­le’s Net­work for the Envi­ron­ment sa ha­rap ng upi­si­na ng Stan­dard Char­te­red Bank sa Ma­ka­ti City pa­ra ipa­na­wa­gang ba­wi­in ang $674 mil­yong pau­tang ni­to sa anim na plan­tang coal-fi­red sa iba’t ibang ba­ha­gi ng ban­sa.

Bi­lang pag­tu­tol sa pag­pa­pa­la­wak sa ope­ra­syon ng mga coal-fi­red po­wer plant sa ban­sa, nag­lun­sad ng sim­bo­li­kong ak­syon ang iba’t ibang mga sim­ba­han sa Quezon at Neg­ros Occi­den­tal noong na­ka­ra­ang bu­wan, ka­bi­lang ang 15 pa­rok­ya sa ba­yan ng Luce­na. Ma­ta­tag­pu­an sa Quezon ang tat­long dam­bu­ha­lang coal-fi­red po­wer plant. Tat­long kon­se­syon sa pru­bin­sya pa ang na­ka­bim­bin sa ka­sa­lu­ku­yan ka­bi­lang ang plan­tang Ati­mo­nan One Energy ng Ma­ni­la Electric Com­pany (Me­ralco).

Sa ka­buuan, 23 ang tuma­tak­bong coal-fi­red po­wer plant sa Pi­li­pi­nas. Sa mga plan­tang ito nang­ga­ga­ling ang 49% ng kur­yen­te ng ban­sa. Pi­tum­pu’t li­mang por­syen­to sa gi­na­ga­mit ni­tong kar­bon ay iniaang­kat mu­la sa ibang ban­sa, pa­ngu­na­hin mu­la sa Indo­ne­sia at Austra­lia. Ka­lak­han na­man ng kar­bon na na­mi­mi­na sa ban­sa ay inieeksport sa Chi­na.

Ba­tay sa mga pla­no ng re­hi­men, ti­na­ta­yang ta­ta­as pa ang pag­kon­su­mo ng kur­yen­teng ga­ling sa coal-fi­red po­wer plant tu­ngong 59% sa 2029. Sa ka­tu­na­yan, ha­bang bu­kam­bi­big ni Du­ter­te ang pag­ba­ba­was ng pag­san­dig sa kar­bon, di­rek­ta ni­yang pi­na­si­na­ya­an noong 2019 ang San Buenaventura Po­wer Ltd. Co., isang coal-fi­red po­wer plant na pag­ma­may-a­ri ng Me­ralco, at na­na­wa­gan sa mga ma­mu­mu­hu­nan na mag­ta­yo ng ka­pa­re­hong mga plan­ta. Ang na­tu­rang plan­ta ay pi­non­do­han ga­mit ang pau­tang mu­la sa World Bank.

Iti­nu­tu­ring na “pi­na­ka­ma­ru­mi” sa mga pang­ga­tong ng mga plan­tang pang-e­ner­hi­ya ang kar­bon, ta­li­was sa si­na­bi ni Du­ter­te na “ma­li­nis” ito. Dob­le ang pi­nop­rod­yus ni­tong car­bon mo­noxi­de kum­pa­ra sa na­tu­ral gas at 30% na mas ma­ta­as kum­pa­ra sa ga­so­li­na ka­pag si­ni­si­la­ban.

Sa pan­da­ig­di­gang pa­mi­li­han, ito rin ang pi­na­ka­ma­hal na pi­nang­ga­ga­li­ngan ng ener­hi­ya ma­ta­pos su­mad­sad ang pre­syo ng la­ngis noong 2020. Pi­na­ka­ma­hal ito noong Mar­so 2020 nang uma­bot sa $66.85 ka­da MT ang presyo ng karbon, ka­tum­bas ng $27.36 ka­da ba­ri­les ng la­ngis. Da­hil ta­li sa pag-aang­kat ng karbon, ang ma­ta­as na pre­syo ng karbon sa pan­da­ig­di­gang pa­mi­li­han ang la­gi’t la­ging idin­ida­hi­lan ng mga kum­pan­ya kung ba­kit su­mi­si­rit ang pre­syo ng kur­yen­te sa Pi­li­pi­nas.